Речиси секој родител барем еднаш се нашол во иста незгодна ситуација: од устата му „излетува“ пцовка токму во моментот кога детето влегува во просторијата. Следи кратка паника, чувство на вина и оној познат детски поглед кој јасно кажува дека сте изговориле „лош збор“. Сепак, и покрај родителските стравови, истражувањата покажуваат дека децата се многу поотпорни отколку што претпоставуваме.
Стручњаците наведуваат дека децата многу рано почнуваат да препознаваат пцовки и дека до тргнување на училиште во просек учат меѓу 30 и 40 навредливи изрази. Но истовремено истакнуваат дека речиси нема доказ дека само слушањето пцовки негативно влијае врз детскиот развој. Повремена псовка, изречена во афект, нема да остави долгорочни последици. Многу поважно е поширокото опкружување во кое детето расте – атмосферата на почит, начинот на комуникација и примерот што родителите го даваат секој ден.
Зошто не треба да паничите?
Без разлика дали пцуете често или само во моменти на болна изненаденост, на пример кога вашето дете ќе ви помине со велосипед преку нога, голема е веројатноста дека веќе слушнало некој „забранет“ збор. Родителите тоа често длабоко ги вознемирува затоа што се плашат дека ја „уништиле“ детската невиност.
Но лингвистот и професор по когнитивни науки Бенџамин Берген порачува: опуштете се, на децата тоа не им штети.
Се разбира, важно е да се направи разлика меѓу пцуење пред дете и пцуење кон дете. Навредување, омаловажување и агресивни испади насочени кон детето претставуваат облик на емоционално злоставување. Но изговарање псовка во нивна близина не е нешто што ќе го загрози нивното ментално или јазично здравје.
Берген, и сам родител, објаснува дека често се обидувал да се автоцензурира, но се запрашал дали тоа воопшто има смисла. Неговиот научен заклучок – нема причина за претерана грижа.
Кои зборови навистина им штетат на децата?
Берген објаснува дека обичните пцовки, оние што ги изговараме од лутина, фрустрација или шега, немаат директен негативен ефект врз детето. Родителите најчесто стравуваат дека детето ќе го повтори тој збор во незгоден момент, на пример на училиште.
Сепак, она што навистина може да им наштети се погрдните зборови и навредите насочени кон други луѓе. Злобни коментари, понижување или омаловажување – тоа ги учи децата обрасци на однесување кои подоцна може да се претворат во агресија или врсничко насилство. Во тој случај, самиот збор не е проблем, туку намерата зад него.
Како најдобро да реагирате кога ќе ви „излета“?
Децата и онака ќе слушнат разни пцовки додека растат – во училиште, на интернет, во јавен превоз. Затоа е клучно родителите да ги искористат овие моменти како можност за разговор и учење. Наместо панично исправување, едноставно кажете му на детето дека постојат зборови кои возрасните понекогаш ги користат, но дека тие не се соодветни во сите ситуации. Додадете дека сте згрешиле, извинувајте се и продолжете понатаму.
Според истражувањата, децата многу повеќе паметат како родителите се справуваат со сопствените грешки, фрустрации и импулси, отколку секој збор што ќе го чујат. Затоа стручњаците истакнуваат дека моментот кога ќе опцуете пред детето не мора да биде причина за паника – може да биде можност за добра лекција за одговорност, емоции и комуникација.
