Многу болести во детството имаат бактериско или вирусно потекло и често се придружени со осип. Како што науката напредува и стануваат достапни сè повеќе вакцини, овие болести претставуваат сè помала закана за долгорочното здравје на детето. Сепак, секој осип треба сериозно да се сфати, а може да бара и посета на лекар за проценка.
Овчи сипаници (варичела)
Овчите сипаници се предизвикани од вирусот варичела-зостер и се многу заразна болест. Иако ретко се сериозни кај инаку здрави деца, симптомите траат околу две недели и можат значително да го нарушат комфорот на детето.
Кај лица со ослабен имунолошки систем – новороденчиња, лица на хемотерапија, лица кои земаат кортикостероиди, бремени жени, повозрасни лица или лица со ХИВ – овчите сипаници можат да бидат сериозна болест.
Постои безбедна и ефикасна вакцина која се дава на деца постари од 1 година за превенција од овчи сипаници. Болеста може да се развие до 21 ден по изложување на вирусот, преку вдишување заразени капки од кашлање или кивање, или преку директен контакт со промените на кожата кај заразено лице со овчи сипаници или херпес зостер.
Симптоми
- Симптомите најчесто започнуваат со осип кој многу чеша, а прво се појавува на скалпот, градите, грбот и лицето, а потоа се шири по целото тело.
- Осипот започнува како црвенило со мал површински меур во средината. Меурот пука, може да има исцедок, а потоа се формира краста.
- Други симптоми се треска, општа слабост, болка во грлото и црвенило на очите. Кај некои деца, треската и слабоста може да се појават пред осипот.
Третман
- Вирусот се шири главно преку слузницата на носот и устата, но и самиот осип е заразен. Детето е заразно и не смее да оди во училиште или градинка додека не се појави последната промена и сите лезии не се целосно покриени со краста.
- Не постои лек што ја лекува болеста откако ќе започне, но лекарот може да препише терапија и да даде совети за ублажување на чешањето и непријатноста.
- Никогаш не давајте аспирин на дете, особено ако има овчи сипаници. Постои опасна болест наречена Рејев синдром, поврзана со употреба на аспирин кај деца, особено за време на овчи сипаници. Проверувајте ги и другите лекови без рецепт, бидејќи аспирин или салицилати често се наоѓаат во комбинирани препарати за настинка.
- Овчите сипаници понекогаш можат да ја зафатат рожницата на окото. Ако промените се појават на врвот на носот, тоа може да биде знак дека очите се зафатени – веднаш јавете се на лекар.
- Исто така, веднаш побарајте лекарска помош ако се појават промени во гениталната регија или внатре во устата.
Морбили (мали сипаници)
Морбилите се предизвикани од РНК вирус од фамилијата Paramyxoviridae, поточно од родот Morbillivirus, и се исто така многу заразни. Постојат безбедни и ефикасни вакцини, но сè уште се јавуваат епидемии кај лица кои не се соодветно вакцинирани.
Симптоми
- Болеста обично започнува со затнат нос, црвенило, оток и солзење на очите, кашлица, изразена слабост и висока температура. Може да се појават и бели дамки во устата.
- На третиот или четвртиот ден се појавува црвен осип на лицето, кој брзо се шири и трае околу 7 дена.
Третман
- Не постои специфичен лек за морбили, но лекарот може да препорача терапија за кашлица, очни симптоми и треска. Аспирин не смее да се користи поради ризик од Рејев синдром.
- Кај некои деца може да се појават секундарни бактериски инфекции (уво, синуси, бели дробови, лимфни јазли), кои се лекуваат со антибиотици. Во тешки случаи може да се развие енцефалитис.
- Иако децата изгледаат многу болни, најчесто се опоравуваат без трајни последици за 7–10 дена од почетокот на симптомите.
- Морбилите се превенираат со ММР вакцината, која се дава на 12–15 месеци и повторно на 4–6 години.
Рубеола (германски сипаници)
Рубеолата е поблага вирусна болест кај децата, предизвикана од рубивирус. Симптомите започнуваат 14–21 ден по изложување на вирусот. Ако мајката се зарази за време на бременоста, болеста може да предизвика сериозни оштетувања кај новороденчето (глувост, срцеви мани, проблеми со очите, интелектуални потешкотии).
Симптоми кај деца
- Почнува со розово-црвен осип на лицето и се шири по телото, исчезнува за околу 4 дена.
- Детето обично не изгледа многу болно, но може да има зголемени лимфни јазли зад ушите и на вратот.
Превенција
- Рубеолата се спречува со ММР вакцина.
- Многу е опасна за неродено дете, па сите жени во репродуктивна возраст треба да го проверат својот имунитет.
Скарлатина (шарлах)
Скарлатината е стрептококна инфекција на грлото придружена со осип. Најчесто се јавува кај деца од училишна возраст, во зима и рана пролет, но може да се појави во кое било време. Многу е заразна, особено преку трансмисија од плунка. Ризикот од пренос може да се намали со добра хигиена на рацете.
Иако осипот не е опасен, нелекуваната инфекција може да доведе до сериозни компликации, како ревматска треска, која може трајно да ги оштети срцевите залистоци и да предизвика долгорочна срцева болест.
Симптоми
- Симптомите кај детето започнуваат со болка во грлото, треска, главоболка, болка во стомакот и зголемени жлезди на вратот.
- По 1–2 дена се појавува црвен осип со текстура на шмиргла. Кожните набори се поцрвени. По 7–14 дена кожата почнува да се лупи.
- Лицето е зацрвенето, но областа околу устата изгледа нормална или бледа.
- Јазикот може да биде црвен и зрнест („јазик како јагода“).
Третман
- Се лекува со антибиотици.
- Потребен е целосен тек на терапијата.
- Детето може да се врати на училиште по 24 часа од започнување на антибиотикот, ако нема температура и се чувствува подобро.
Петта болест (erythema infectiosum)
Петта болест, позната и како erythema infectiosum или болест на „силно црвени образи“, е предизвикана од вирус (парвовирус Б19) кој се пренесува преку респираторни секрети, како што се кашлање, кивање, плунка или носен секрет. Оваа болест најчесто се јавува во зимскиот и пролетниот период, но може да се појави во текот на целата година.
Симптоми
- Детето најпрво се чувствува болно и уморно, а потоа се појавува осип. Осипот се карактеризира со силно црвени образи. Осипот е топол на допир, не е болен и понекогаш чеша.
- По 1–2 дена, по телото се шири осип со чипкаст изглед. Осипот изгледа поблед кога кожата е ладна, но по топла бања или физичка активност станува поизразен. Откако ќе се појави осипот, детето повеќе не е заразно.
Третман
- Обично не е сериозна, но може да биде опасна кај деца со српеста анемија, леукемија или СИДА.
- Може да биде проблематична и за бремени жени.
- Бидејќи детето е заразно само пред да се појави осипот, тоа може да се врати во градинка или училиште откако ќе се појави осипот.
Розеола инфантум
Розеолата, позната и како exanthem subitum, е честа детска болест предизвикана од хуманиот херпес вирус тип 6 или 7. Најчесто се јавува кај деца помлади од 4 години.
Симптоми
- Симптомите вклучуваат висока температура со нагли скокови, која обично трае 3–4 дена, по што следи појава на осип.
- Осипот се состои од мали, розови промени кои можат да бидат рамни или малку издигнати. Најпрво се појавуваат на трупот, потоа се шират кон вратот и рацете, а понекогаш и кон лицето и нозете.
- Осипот се појавува кога температурата почнува да се намалува. Поради ваквиот тек, болеста често се опишува со изразот „треска, треска, треска… па осип“.
Третман
- Болеста е безопасна и поминува сама. Температурата се контролира со парацетамол или ибупрофен.
- Брзиот пораст на температурата може да предизвика фебрилни грчеви – консултирајте лекар ако има сомнеж.
Коксаки вируси и други ентеровируси
Ентеровирусите, вклучувајќи ги и коксаки вирусите, се многу честа причина за појава на треска и осип кај децата. Две типични заболувања предизвикани од коксаки вируси се болеста „рака-стапало-уста“ и херпангина. Инфекциите со коксаки вируси се почести во летниот и есенскиот период.
Симптоми
Кај болеста „рака-стапало-уста“, кај децата се јавуваат треска и осип. Осипот вклучува плускавци во устата и на јазикот, како и на дланките и стапалата.
Херпангината (која не е предизвикана од „херпес“ вирус) предизвикува треска, болка во грлото и болни плускавци или чирчиња на задниот дел од устата, што може да го отежне голтањето. Кај децата може да се појават и намален апетит, болка во стомакот, главоболка и болка во зглобовите.
Третман
- Не постои специфичен лек, освен употреба на парацетамол или ибупрофен за намалување на температурата. Аспирин и лекови што содржат аспирин секогаш мора да се избегнуваат кај деца, бидејќи можат да предизвикаат животозагрозувачка состојба наречена Рејев синдром.
- Важно е детето да внесува доволно течности, бидејќи болката во устата и грлото може да доведе до намален внес на течности и дехидратација.
- Овие болести најчесто не се опасни, но можат да се спречат со добра хигиена на рацете и со избегнување јадење од туѓи чинии или споделување сламки и чаши.
Импетиго
Импетиго е површинска инфекција на кожата предизвикана од стрептококни или стафилококни бактерии. Најчесто се појавува околу носот и устата, но може да се јави на кој било дел од телото. Осипот е почест во потоплите месеци, а може да се развие и на кожа која претходно била оштетена.
Симптоми
- Импетигото започнува како мали, површински плускавци кои пукаат и оставаат црвени, отворени површини на кожата.
- Често се создава жолтеникава краста со боја на мед.
- Осипот понекогаш чеша.
- Импетигото е многу заразно – детето може да ја прошири инфекцијата на други делови од сопственото тело или на други лица.
Третман
- Оваа кожна инфекција лесно се лекува со локални или орални антибиотици, како и со миење на кожата со антибактериски сапун.
- Обично, детето повеќе не е заразно по 2–3 дена од започнување на терапијата, а осипот почнува да заздравува за 3–5 дена.
- Доколку осипот не покажува знаци на подобрување до третиот ден од третманот, или ако продолжи да се шири и покрај терапијата, потребно е детето да биде прегледано од лекар.
Габични и паразитски осипи
Бидејќи децата често споделуваат многу работи и поретко преземаат мерки за чистота отколку возрасните, паразити и габични инфекции можат брзо да се прошират низ градинката или училишниот клас на вашето дете. Внимавајте на какво било подолго чешање или опаѓање на косата кај вашето дете.
Шуга
Шугата е чешање на кожата кое најчесто се влошува при бањање или навечер. Таа е предизвикана од грини, многу мал инсект (Sarcoptes scabiei) кој се вовлекува под горниот слој на кожата. Се пренесува со близок телесен контакт, како спиење заедно или споделување облека. Може да се пренесе и сексуално. Грините можат да преживеат неколку дена во облека, постелнина и прав.
Симптоми
- Осипот започнува околу 2 недели откако вашето дете ќе дојде во контакт со грини.
- Чешањето од шугата најчесто се јавува меѓу прстите, под пазувите и на внатрешните зглобови и раце. Обично ја поштедува главата, дланките и стапалата, освен кај бебиња и при тешки инфекции.
- Понекогаш може да се види брановидна линија каде што грината се вовлекла.
Третман
- За превенција од шуга, важни се добра хигиена, често миење на рацете и несподелување облека со пријатели.
- Ако вашето дете има осип што чеша повеќе од 2-3 дена, треба да биде прегледано од лекар.
- Постојат лекови на рецепт кои ги убиваат грините и ја намалуваат алергиската реакција на кожата – оток и чешање.
- Откако некој во семејството ќе биде дијагностициран со шуга, сите во домот треба да се третираат против грини.
- Сета облека и постелнина мора да се перат во врела вода, а душеците да се исчистат со правосмукалка.
Лишај
Лишајот е локална габична инфекција на кожата, најчесто предизвикана од габите Microsporum canis, Microsporum audouinii или Trichophyton tonsurans. Лекарите овие инфекции ги нарекуваат „тинеа“ и ги делат на повеќе форми, како tinea corporis (лишај на кожата на телото) и tinea capitis (лишај на скалпот). Иако се предизвикани од истите микроорганизми, овие две состојби се лекуваат на различен начин.
Лишајот може да се пренесе од други деца (преку размена на чешли, четки или капи) или од домашни миленици. Доколку се сомневате дека вашето дете има лишај, потребно е да се консултирате со лекар.
Симптоми
- Кај tinea corporis, промената започнува како црвена, благо лушпеста, овална дамка која со текот на времето се зголемува.
- Осипот може благо да чеша.
- Средишниот дел на осипот може да се расчисти и да изгледа како нормална кожа.
- Tinea capitis најчесто започнува како кружна или овална површина на скалпот со опаѓање на косата.
- Понекогаш, зафатеното место на скалпот може да отече и да лачи секрет. Оваа состојба се нарекува керион и претставува реакција на организмот на габичната инфекција.
- Tinea capitis може да се манифестира и како нормален до изразен првут со делови без коса на скалпот.
Третман
- Tinea corporis лесно се лекува со локални лекови пропишани од лекар.
- За жал, инфекцијата лесно се шири меѓу членовите на семејството и пријателите, што може да доведе до повторни инфекции.
- Добрата хигиена, заедно со соодветна терапија, помага да се прекине овој круг.
- Доколку се појават компликации, како секундарна бактериска инфекција на кожата, или ако нема подобрување по четири недели, потребно е да се јавите кај лекар.
- Tinea capitis бара орална терапија (лекови што се земаат на уста) пропишана од лекар.
Атлетско стапало
Атлетското стапало (tinea pedis) исто така е габична инфекција на кожата.
Симптоми
- Многу чешање и осип меѓу прстите на стапалата најчесто укажуваат на атлетско стапало.
Третман
- Иако атлетското стапало може да се лекува со лекови без рецепт, постојат и други кожни состојби со сличен изглед. Затоа, доколку се сомневате дека вашето дете има атлетско стапало, најдобро е да биде прегледано од лекар. (WebMD)
