ПИШУВА:
Слаѓана Трајкова,
дипл. логопед – дефектолог, мастер логопед
ЈЗУ „Завод за рехабилитација на слух, говор и глас“ – Скопје
♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦
„Работејќи на рехабилитација на патологијата на вербалната комуникација, како логопед со долгогодишно работно искуство во работата сум се среќавала со деца кои буквално не знаат да водат дијалог“
Добриот и правилен говор мора да се научи.
Добар говорник се станува само ако се вложи напор за правилно и вешто говорно изразување. Како се развива овој сегмент вредно е да се спомене еден од општите закони на развивањето, а тоа е од општо кон индивидуално говорно развивање.
Сето ова зависи од: органските, психолошките и социјалните фактори. Покрај генетиката, за правилно зборување има и психофизиолошка основа, но и социјалната средина во кое детето живее.
Воспитно-запуштени деца ги сметаме децата кои растат сами по домовите, на улица, деца на неморални родители со преголем број на пороци и др. Во овие околности детето е препуштено само за себе или го чуваат непознати лица, браќа, сестри и заедно развиваат еден посебен начин на комуникација разбирлив само за нив.
Долгото време поминато на улица без надзор на семејството прави говорот да добие форма која не се вклучува многу во прифатените литературни говорни норми.
Последиците се јавуваат и на социјален и на интелектуален план. Овие деца немаат стимулација за говор, немаат адекватни емоции и социјален допир со луѓето. Начинот на однесување е „лицемерен“ па за право си даваат да им се потсмеваат на поумните и воспитаните деца. Знаат да го исмеат нивниот физички изглед, нивното однесување, како се облечени и најпрво што загледуваат се нивните недостатоци. Реториката е одредена со докажување на сила па така нивниот дијалог често завршува со појачан, тон но често и со физички пресметки
Може да се направи учење на погрешни говорни навики кои детето уште од најраната возраст ги стекнува. Оставено само на себе, и немајќи добар говорен пример е препуштено само да го совладува говорниот израз како знае и умее.
Ако долго време поминува на улица тоа дете е т.н. дете на улицата и сите тоа го препознаваат, затоа што припаѓа на улицата како нејзин составен дел. Сака или не сака тоа е принудено да слуша неадекватни теми на разговор, и истото да возвраќа на таа тематика. Но има и такви деца, колку и да сакаат да се оддалечат не можат да се оддалечат од тој уличен говор и се принудени секојдневно да го користат.
Говорот на воспитно-запуштените деца не е секојдневен и ретко може да се употребува кај повеќето деца. Не одговара на детската средина и на тој начин на живеење.
Одвоено од родителите, улицата им станува како втор дом и го доживуваат како извор на животот. Ваквото дете кога зборува најпрво што го слушаме е тоа дека користи недолични и вулгарни зборови, невообичаени реченични фрази кои преостанатите деца слушајќи го ова буквално не го разбираат и се чудат, воедно и буди чувство на хумор и се смеат. Овие деца не се доволно воспитани од своето семејство и даваат слика на дефицит на јазична култура.
Работејќи на рехабилитација на патологијата на вербалната комуникација, како логопед со долгогодишно работно искуство во работата сум се среќавала со деца кои буквално не знаат да водат дијалог.
Добар говорник се станува само ако се вложи напор за правилно и вешто говорно изразување
Кога разговараат помеѓу себе разговорот повеќе личи на расправија, немаат трпение ниту да го сослушаат другиот што зборува, ниту па другиот знае што треба да каже.
Во вербалната комуникација се јавува проблем таков што не слуша за да разбере туку слуша за да одговори. Вокабуларот или фондот на зборовите кои ги користат секогаш се под границата на вообичаеното. Употребуваат еднолични и мал број на зборови и тие се едни исти во нивниот речник.
Овие деца немаат амбиција за да запомнат нови и апстрактни зборови. Културата на нивниот дијалог се наоѓа на низок степен, од страна кога се слуша изгледа како двајцата да си водат монолог, си зборуваат сами со себе. Доминира нискиот степен на јазична култура која дава груба слика за детето како личност. Кога се разговара со ова дете знае да ти упадне во зборот додека зборуваш и тоа сака нешто многу брзо да каже. Дава слика како да нема време да почека кога ќе заврши соговорникот.
Последиците се јавуваат и на социјален и на интелектуален план. Овие деца немаат стимулација за говор, немаат адекватни емоции и социјален допир со луѓето. Начинот на однесување е „лицемерен“ па за право си даваат да им се потсмеваат на поумните и воспитаните деца. Знаат да го исмеат нивниот физички изглед, нивното однесување, како се облечени и најпрво што загледуваат се нивните недостатоци. Реториката е одредена со докажување на сила па така нивниот дијалог често завршува со појачан, тон, но често и со физички пресметки.
Преку овој напишан стручен текст сакам да ја истакнам важноста на говорната култура – како што имаме култура на живеење исто така треба да имаме и на говорот. Се прави правилна проценка на говорната личност, како вокална личност отсликана преку вокалот на таа комуникација.
◊◊◊◊◊
