ПИШУВА:
Слаѓана Трајкова,
дипл. логопед – дефектолог, мастер логопед
ЈЗУ „Завод за рехабилитација на слух, говор и глас“ – Скопје
♦♦♦♦♦♦♦
Пишувањето претставува визуелен запис на соопштување на дадена порака од една на друга личност, или кога јазичната трансмисија преминува во симболичен графомоторен систем.
Основата на пишувањето се наоѓа во јазикот, како средство за вербална комуникација, особено кога е во прашање содржината на самиот јазик. Јазикот може да се изрази на најразлични начини, еден од тие начини е визуелното претставување. Она што е во јазикот најелементарно – фонемата, кај пишувањето најелементарни се буквите – графемите. За да може детето да се изрази јазично многу му помагаат говорните органи, но за да пишува му помага раката преку системот на графомоторни движења. Контролата на движењата на раката е условена од визуелниот анализатор, во кое е содржано визуелното помнење на графемите – буквите, и сето она што укажува на просторната ориентација во самото писмо.
Според тоа реализацијата на пишувањето се засновува од интеграција на јазичниот, визуелниот и графомоторниот систем. Пишувањето детето го совладува откако претходно ќе го усвои мајчиниот јазик. Содржината на напишаната порака се гради од елементите на јазикот, со примена на сите граматички, лексички и синтаксични законитости.
Пишувањето детето го совладува откако претходно ќе го усвои мајчиниот јазик. Содржината на напишаната порака се гради од елементите на јазикот, со примена на сите граматички, лексички и синтаксични законитости
Пишувањето со рака има голем бенефит кај децата, не сме ни свесни колкава е голема користа од оваа активност и колку може да му помогне и да го унапреди детето. Голема моќ се прави кога детето сака да држи молив во раката и кога само отпочнува да обликува букви, пишува, препишува или работи по диктат, слуша и самото пишува. Доколку направи грешка увидува дека треба да се поправи и со гума брише, се со една цел да напише правилно и точно. Така се активира јазикот, визуелниот и моторниот систем. Секој од овие системи е доста сложен за детето, но кога ќе се навикне на пишување со рака се воспоставува функцијата на меѓусебна поврзаност, се создаваат нови асоцијативни патишта, се развива ново графомоторно и визуелно памтење на база на фонема – графема.
Навистина многу е полесно и побрзо пишувањето на тастатура, но кога станува збор за менталниот и психичкиот развој на децата, пишувањето со рака е многу покорисно за менталниот развој на нашите деца. Детето е подготвено да прави план и да извршува акција за на крај да добие конкретен резултат во форма на букви и зборови. Децата произведуваат на овој начин повеќе нови зборови, оригинални идеи, за разлика од децата кои користат тестатура
Кај детето се активираат поедини делови на мозокот и сето тоа помага да може детето да учи побрзо и полесно. Подобро памтат и ги применуваат примените информации, стануваат покреативни и самите создаваат нови идеи. Кога пишува со рака автоматски се активира невролошкиот круг. Пишувањето е срж и прави голема ментална стимулација кај децата. Се активираат три области во мозокот: левиот физуифориен гирус, инфериорниот фронтален гирус и последниот париетален кортекс.
Не е исто кај децата кои седат пред компјутер или лаптоп и бараат од нив да пишуваат преку чукање на тастерите на тастатурата, овие горенаведени области кои ги наведовме не се развиваат така, не се активираат толку, не се активират доволно областите од нервниот систем. Навистина многу е полесно и побрзо пишувањето на тастатура, но кога станува збор за менталниот и психичкиот развој на децата, пишувањето со рака е многу покорисно за менталниот развој на нашите деца. Детето е подготвено да прави план и да извршува акција за на крај да добие конкретен резултат во форма на букви и зборови. Децата произведуваат на овој начин повеќе нови зборови, оригинални идеи, за разлика од децата кои користат тастатура. Оние пак деца кои имаат навистина убав и правилен ракопис, тие деца развиваат работна меморија, многу се повредни и поспoсобни.
Успехот е потврда за сопствените можности и е предизвик за нови обиди и ново поинакво корисно однесување. Едно дете за да може да трча, претходно мора да прооди, а за да прооди претходно мора да стои на нозе. Исто се јавува и со пишувањето, најпрво треба да ги запознае сите букви, а потоа да завладее со чинот на пишување. На овој начин децата јазично ќе станат повеќе подготвени, јазично ќе можат да се изразат и лесно ќе ја пренесат јазичната мисла.
♦♦♦♦♦
