ПИШУВА:
Слаѓана Трајкова,
мастер логопед
„Завод за рехабилитација на слух, говор и глас“ – Скопје
♦♦♦♦♦♦♦
ПРВИТЕ ЗБОРОВИ И ПРВИТЕ ДЕТСКИ РЕЧЕНИЦИ (2)
О
колу втората година детето ќе почне да поставува безброј разновидни прашања. Можеби ваквите прашања за неговите родители ќе бидат непотребни и досадни, но за детето значат многу. Прашањата се поставуваат се со цел да се научат некои работи кои не му се доволно јасни, но знае да поставува и такви прашања чисто од љубопитност. Прашувајќи гледа во очите на родителите, и внимателно прати како тие му одговараат, и дали ќе му дадат целосен одговор.
Пример:
- Зошто е ова овде?
- Каде сега одиме?
- Од каде го зема ова?
- Ти зошто дојде? и слично.
Овие се т.н. први прашања во детскиот живот и најпрво се упатуваат до најблиските (оние кои го чуваат и се грижат за детето), прашањата се поставуваат до лицата во кои има доверба и на кои смета дека може да им се обрати (мајка, татко, баба).
Децата имаат преголеми очекувања од одговорот кој треба да го добијат на поставените прашања. Очекуваат одговорот да биди богат и содржаен, да изобилува со преголем опис и давање на голем број на информации. Преку добиениот одговор детето си дава оцена колку им значи на најблиските, дали го сакаат и дали го почитуваат.
Преку поставување на прашања детето дава сигнал на опкружувањето, дека и тоа постои (овде е меѓу нив) и во прв ред ја изразува својата внатрешна потреба за говорно изразување. Едноставно кажано, преку прашањата кои ги поставува се учи говорно да се изразува кога е во друшто со најблиските. Прашалната форма на реченица бара „менување“ на тонот на обраќање. Се труди да го измени тонот кога треба нешто да праша, малку да го повиши, да го продолжи самогласниот звук, и се труди фацијалната мускулатура на лицето (мимиката) да му одговара на прашањето кое го поставува. Овие манири се учат гледајќи од повозрасните, и детето се труди да ги имитира.
Преку ваквата форма на комуникација: прашање – одговор и обратно одговор – прашање кај детето се развива интелектуална љубопитност (интелектуално напредува и интелектуално созрева) запознавајќи се со предметите и настаните околу себе.
Првите зборови, првите реченици и првите прашања се однесуваат повеќе на конкретни претстави, а како расте ќе почне да се однесуваат и за општите поими.
После третата година говорот добива на содржина (содржаен говор) – тоа што го зборува го опишува со богата содржина, со правилна насочена јазично мисловна целина и има означена цел на тоа што го кажува. Ваквиот начин на говорно изразување го поттикнува развојот на логичното мислење па и самиот говор станува логичен со збогатен вокабулар.
Речениците се сложени, потполни и содржајни. Правилно се изговараат, со правилна артикулација на 80 % од гласовите. Средината во која расте и живее треба да биде стимулативна за говорниот развој, и секоја неправилна постапка од страна на родителите може да остави негативни последици на говорното изразување.
◊◊◊◊◊◊◊
