Сончаница е пореметување на терморегулацијата која настанува поради прекумерно изложување на главата и задниот дел од главата на високи температури на сончевата топлина.
Луѓето кои работат на отворено во лето и спортистите се особено изложени на ризик од сончаница. Тоа им се случува и на луѓе кои работат во неразладени затворени простори на високи температури.
Симптомите на сончаница може да се појават веднаш при изложување на сонце и топлина (ненадејно), а најчесто се појавуваат неколку часа подоцна, обично пред спиење (постепено).
Зошто се јавува сончаница?
Човечкото тело има различни методи за одржување на внатрешната телесна температура на нормално ниво (од околу 37 °C), како што се стегање и проширување на крвните садови, потење, тресење, зголемена жед и некои други механизми за адаптација.
Способноста да се одржува константна телесна температура и покрај промените во температурата на околината се нарекува терморегулација.
После сончаница, лицето може да страда од главоболки со денови, да биде чувствително на звуци и светлина и да чувствува зуење во ушите
Во топлите денови човечкото тело се обидува да се олади со потење, а за да биде поефикасно низ кожата тече поголема количина на крв отколку во умерени климатски услови. Крвните садови околу мозокот се шират и доаѓа до прегрејување на самото мозочно ткиво. Со изложување на главата на високи температури, телото ќе испрати повеќе крв во мозокот за да ја нормализира неговата температура.
Преку потењето испарува дел од течноста од телото, а оладената крв се враќа во циркулацијата на телото.
Поради губење на течности доаѓа до нарушување на крвниот притисок, а работата на срцето се забрзува така што крвта побрзо патува низ телото.
Симптоми
Знаците на сончаница се слични на симптомите на потрес на мозокот, што значи дека не е безопасна состојба и потребно е веднаш да се дејствува.
Ако постои сомневање за сончаница, најдобро е веднаш да се однесе детето на лекар, бидејќи понекогаш може да бидат потребни лекови за намалување на телесната температура
Посетете лекар ако ги почувствувате следниве симптоми:
- покачена телесна температура – бидејќи телото повеќе не може да ја намали телесната температура на физиолошко ниво, температурата на телото може да надмине 40 °C
- силна главоболка,
- можна вртоглавица,
- можна несвестица,
- црвенило на лицето,
- сува и црвена кожа, без појава на пот,
- конфузија,
- преосетливост на очите на светлина,
- гадење и/или повраќање,
- зуење во ушите,
- општа физичка слабост,
- проширени зеници,
- плитко дишење,
- забрзано чукање на срцето.
Како се третира сончаница?
Во потешки случаи на сончаница, неопходно е да се посети лекар. Во поблаги случаи или кога лекарот е на голема оддалеченост и транспортот на пациентот претставува поголем ризик, важно е веднаш да се започне со намалување на телесната температура, „да се олади човекот“.
Треба веднаш да се тргне од сонце под сенка или во разладена просторија, да се постави во полулегната положба и да се отстрани загреаната облека.
Последиците од сончаницата може да се ублажат со консумирање повеќе овошје и зеленчук богати со вода и со избегнување на солена храна, кафе, цигари и алкохол
Неопходно е да се намали температурата на телото со лесно истурање вода и ставање ладни облоги на челото и задниот дел од главата.
Ладна купка или ладен туш може брзо и ефикасно да ја намали телесната температура.
Ако е можно, температурата на пациентот треба редовно да се мери и да се спушти под 38 °C. Исто така, лицето треба да пие што повеќе вода, а никогаш да не пие нешто што загрева, како кафе или алкохол.
Во случај до дојде до топлотен удар и несвестица, потребно е веднаш да се повика брза помош и да се хоспитализира засегнатото лице. Телесната температура повисока од 40 °C може да доведе до трајни последици, поради што е неопходно веднаш да се реагира во случај на сомневање за топлотен удар.
Последици
После сончаница, едно лице може да страда од главоболки со денови, да биде чувствително на звуци и светлина и да чувствува зуење во ушите.
Поради покачена телесна температура (над 40 °C), виталните органи (мозокот, срцето и бубрезите) може да се оштетат.
Потребен е подолг одмор во ладна просторија и да се избегнуваат екраните на телевизорот и мобилните уреди.
Последиците од сончаницата може да се ублажат со консумирање повеќе овошје и зеленчук богати со вода и со избегнување на солена храна, кафе, цигари и алкохол.
Сончаница кај деца
Децата се особено чувствителни на високи температури и колку е помладо детето, толку потешки ќе бидат симптомите.
Сончаницата кај помалите деца може да се препознае по црвенило на лицето, забележливо потопла кожа и раздразливост, а во потешки случаи може да доведе до повраќање.
Постарите деца ќе се жалат на главоболка и гадење.
Честопати симптомите наликуваат на оние на грипот, што може да ги збуни родителите.
Доколку измерената температура е повисока од 38 °C, потребно е веднаш да се започне со ладење на телото, како кај возрасните. Во случај детето да повраќа или има гадење, важно е да консумира многу течности, но во помали количини за да се избегне чувството на гадење.
Ако постои сомневање за сончаница, најдобро е веднаш да се однесе детето на лекар, бидејќи понекогаш може да бидат потребни лекови за намалување на телесната температура.
Кога децата се на сонце, треба да бидат заштитени со капи и крема за сончање и да се погрижите да пијат доволно течности.
Како да спречите сончаница?
За да избегнете сончаница, придржувајте се до следните совети во топлите летни денови:
- Зголемете ја вашата дневна консумација на течност – вода. Ако поминувате многу време на отворено, секогаш носете шише вода со вас.
- Избегнувајте престој на најсилното сонце, односно од 10 до 18 часот, особено ако страдате од проблеми со срцето.
- Ако поминувате многу време во многу разладен простор, не излегувајте наеднаш на високи надворешни температури.
- Носете удобна, памучна или ленена и поширока облека и избегнувајте синтетички материјали.
- Ако сте принудени да престојувате на силното сонце, носете лесни марами на главата или капи со широк обод, а повремено истурајте ладна вода на задниот дел од главата и челото.
