Светскиот ден на дијабетесот – 14 Ноември е најголемата светска кампања за подигање на свеста за дијабетесот. Лансиран е во 1991 година од страна на Меѓународната федерација за дијабетес (IDF) и Светската здравствена организација (СЗО) како одговор на растечката здравствена закана што ја претставува дијабетесот.
„Дијабетот е хронично метаболно заболување, кое се карактеризира со покачено ниво на гликоза во крвта, поради недостаток или нарушена секреција на инсулин од панкреасот. Покаченото ниво на шеќерот во крв доведува до сериозно оштетување на срцето, крвните садови, бубрезите, очите и нервите. 100 години после откривање на инсулинот, милиони луѓе со дијабет ширум светот немаат пристап до соодветна нега. Светскиот ден на дијабетес дава можност да се подигне свеста за дијабетесот како глобално јавно-здравствено прашање и што треба да се направи, колективно и индивидуално, за подобра превенција, дијагноза и лекување на состојбата. Овогодинешната тема „Знајте го вашиот ризик, знајте го вашиот одговор“, ја поткрепува темата за 2021-2023 година „Пристап до грижа“, се вели на веб-страницата на Институтот за јавно здравје на РСМ.
Најчестиот тип на дијабетес кај децата е дијабетес тип 1 (инсулин-зависен дијабетес). Порано се нарекуваше јувенилен дијабетес. Дијабетесот тип 1 е доживотна состојба. Тоа е обично автоимуна болест, каде што имунолошкиот систем на телото ги уништува клетките во панкреасот кои произведуваат инсулин
Детскиот дијабетес може да се појави веќе во првата година од животот на детето
Детскиот дијабетес може да се појави веќе во првата година од животот на детето, па затоа е важно да обрнете внимание на некои знаци. Понекогаш кај бебињата и малите деца, дијагнозата е одложена бидејќи симптомите на дијабетес се слични на оние на другите болести. Најчестите знаци на дијабетес кај малите деца вклучуваат зголемена жед и често или зголемено мокрење. Детскиот дијабетес е почест термин за дијабетес мелитус, метаболичко нарушување кое влијае на тоа како телото го користи шеќерот во крвта. Исто така познат како гликоза во крвта или само гликоза.
Шеќерот во крвта е извор на енергија потребна за клетките во телото. Обезбедува енергија на ткивата, мускулите и органите, вклучувајќи го и мозокот.
Дијабетес тип 1
Најчестиот тип на дијабетес кај децата е дијабетес тип 1 (инсулин-зависен дијабетес). Порано се нарекуваше јувенилен дијабетес. Дијабетесот тип 1 е доживотна состојба. Тоа е обично автоимуна болест, каде што имунолошкиот систем на телото ги уништува клетките во панкреасот кои произведуваат инсулин.
Дијабетес тип 2
Дијабетес тип 2 (инсулин-независен дијабетес), се развива кога телото ќе престане правилно да го користи инсулинот. Се јавува се почесто кај помладите возрасни лица, но е многу редок кај малите деца.
Дијагноза на дијабетес кај деца
Ако лекарот на вашето дете се сомнева на дијабетес, може да препорача тестирање за да се провери нивото на гликоза во крвта. Тестови на кои детето ќе биде подложено:
- Случаен тест за шеќер во крвта. Тест на крвта се прави во случајно избрано време за мерење на нивото на гликоза.
- Тест на крвта за гликозиран хемоглобин (A1C). Овој тест го мери процентот на гликоза врзана за хемоглобинот, протеинот што носи кислород во црвените крвни зрнца.
- Испитување на шеќерот во крвта на гладно. За овој тест се зема примерок од крв откако детето гладувало преку ноќта.
- Орален тест за толеранција на гликоза. Ако вашиот лекар се сомнева на дијабетес тип 2, тој може да препорача орален тест за толеранција на гликоза. Првиот тест на крвта се зема по осумчасовно или ноќно гладување. Вашето дете потоа ќе испие сладок раствор и неговото ниво на шеќер во крвта повторно ќе се провери со тест на крвта неколку пати во текот на следните неколку часа.
Третман на дијабетес
Инсулин: Вашето дете ќе има потреба од инсулинска терапија неколку пати на ден. Се дава со инјектирање или инсулински шприц. Друга опција е инсулинска пумпа, мал уред што се носи 24 часа на ден.
Детскиот дијабетес може да се појави веќе во првата година од животот на детето, па затоа е важно да обрнете внимание на некои знаци. Понекогаш кај бебињата и малите деца, дијагнозата е одложена бидејќи симптомите на дијабетес се слични на оние на другите болести. Најчестите знаци на дијабетес кај малите деца вклучуваат зголемена жед и често или зголемено мокрење
Следење на гликоза: Ќе треба редовно да го следите нивото на гликоза во крвта на вашето дете. Можно е и до шест пати во текот на денот и ноќта. Ова го правите со тестирање на капка крв на вашето дете во посебен комплет за тестирање. Целта е да го одржите вашиот шеќер во крвта во целниот опсег што го поставил вашиот лекар.
Зошто е важна физичката активност?
Физичката активност е важна за децата со дијабетес и тие треба да вежбаат секој ден. Вежбањето го намалува нивото на шеќер во крвта, па ако вашето дете зема инсулин, можеби ќе треба да ја намали дозата. Тоа е затоа што комбинацијата на премногу инсулин и вежбање може да го намали нивото на шеќер во крвта и да доведе до хипогликемија. За да се спречи тоа да се случи, вашето дете секогаш треба да има шеќер со себе.
Физичката активност има влијание и на количината на храна што вашето дете може да ја изеде. Пред да започне вашето дете да вежба или спортски активности, дајте му леб, овошен сок или други јаглехидрати.
Во Република Северна Македонија, според регистарот за шеќерна болест за 2022 година, објавен од Институтот за јавно здравје, бројот на новорегистрирани новодијагностицирани болни со дијабет изнесува 7,737 случаи, односно стапка од 421,2/100.000, а вкупната преваленца изнесува 134,668 случаи, односно стапка од 7,332
Фактори на ризик за дијабетес:
- Семејна историја на дијабетес;
- Прекумерна тежина;
- Нездрава исхрана;
- Физичка неактивност;
- Зголемување на возраста;
- Висок крвен притисок;
- Етничка припадност;
- Нарушена толеранција на гликоза (IGT);
- Историја на гестациски дијабетес;
- Лоша исхрана за време на бременоста.
ФАКТИ
- 537 милиони возрасни (20-79 години) живеат со дијабетес, што е 1 од 10 луѓе. Овој број се предвидува да порасне на 643 милиони до 2030 година и 784 милиони до 2045 година.
- Над 4 од 5 (81%) возрасни лица со дијабетес живеат во земји со низок и среден приход.
- Дијабетесот е одговорен за 6,7 милиони смртни случаи во 2021 година – 1 на секои 5 секунди.
- Дијабетесот предизвика здравствени трошоци од најмалку 966 милијарди долари – зголемување од 316% во последните 15 години.
- 541 милион возрасни лица имаат намалена толеранција на гликоза, што ги става во висок ризик од дијабетес тип 2.
Бесплатни сензори за мерење гликемија во крвта кај најмладите пациенти
Министерот за здравство, д-р Фатмир Меџити, вчера ја посети УК за детски болести по повод доделувањето бесплатни сензори за мерење гликемија во крвта кај најмладите пациенти. Набавени се сензори за 650 пациенти, наменети за деца и млади до 18 години со дијабет тип 1, бремени жени со дијабет тип 1, слепи лица, а останатите сензори ќе бидат доделени на Универзитетската клиника за ендокринологија.
„Драго ми е што конечно се набавени сензори за безболно мерење гликемија. Наместо вообичаени боцкања, процедура која е болна, создава и трауми кај децата, сега гликемијата ќе им се мери со помош на сензорите, следејќи ја најновата технологија. Со ова значајно го зголемуваме квалитетот на животот на децата“, истакна д-р Меџити.
