Многу родители сакаат на децата да им дадат се што немале, но и имале. Во своето воспитување, тие сакаат да ги прекинат генерациските модели, да ги избегнат грешките на нивните родители и да воспитаат деца кои се чувствуваат сакано, безбедно и способно да се соочат со животните предизвици. Но, родителството не е само грижа за материјалните потреби, заштита и дисциплинирање на децата. Една вештина повеќе влијае на иднината на детето отколку академскиот успех или талентите – емоционалната интелигенција.
Психологот Марк Траверс споделува три начини за успешно воспитување емоционални деца.
Учење на децата да ги препознаваат своите емоции
Замислете дете кое доаѓа дома и плаче после расправија со пријател. Може инстинктивно да речете: „Не биди тажен, само игнорирај ги“. Но, тоа всушност ги потиснува нивните чувства. Родителите кои развиваат емоционална интелигенција кај децата им помагаат да ги препознаат и именуваат нивните емоции наместо да ги потиснуваат.
Овој процес, познат како „афективно означување“, докажано ја намалува емоционалната непријатност и ја подобрува способноста за регулирање на емоциите. Истражување објавено во списанието Emotion Review покажало дека именувањето на емоциите ги активира деловите од мозокот одговорни за нивно регулирање, што го олеснува управувањето со нив.
Ова значи дека родителите не треба да ги брзаат децата веднаш да ги именуваат своите чувства во секоја ситуација. Наместо тоа, тие можат да набљудуваат, да ги потврдат нивните емоции и да им дадат поддршка кога децата се подготвени. Како да им помогнете на децата подобро да ги разберат своите емоции:
- Именувајте ги емоциите во секојдневните ситуации. Кога читате книга или гледате филм, прашајте: „Што мислиш, како се чувствува овој лик?
- Користете ги изразите „Гледам дека…“. Потврдете ги нивните чувства, на пример: “Гледам дека си фрустриран/а. Сакаш да разговараме за тоа?”.
- Обезбедете опции за изразување емоции. Ако вашето дете се бори да се изрази, прашајте: „Дали се чувствуваш тажно или луто?“
- Зборувајте за емоциите во мирни моменти. Овие дискусии треба да се одвиваат надвор од ситуации со висок стрес.
- Бидете пример и покажете преку вашето однесување како тие можат да ги вербализираат своите емоции во комуникацијата.
Штом децата ќе научат да ги препознаваат своите емоции, следниот чекор е развивање на способноста за справување со предизвиците – без да се потпираат на родителите да ги решат наместо нив.
Обезбедување насоки наместо отстранување на пречките
“Природно е родителите да сакаат да го решат секој проблем што го има нивното дете, од врзување чевли до училишни задачи до конфликти на игралиште. Но, отпорноста не се гради со избегнување на тешкотии, туку со учење како да се надминат”, тврди психологот.
Родителите кои поттикнуваат емоционална интелигенција не му решаваат се наместо детето, туку го насочуваат кон решение. Овој пристап поттикнува развој на вештини за решавање проблеми, самодоверба и емоционална отпорност.
Истражување објавено во 2023 година во списанието Frontiers in Psychology покажало дека авторитативниот стил на родителство – кој комбинира топлина, структура и водство – им помага на децата да развијат подобри вештини за решавање проблеми. Децата чии родители поттикнувале независно размислување биле посамоуверени и способни да се соочат со предизвиците.
Како да го водите детето без да му ги решавате проблемите наместо него:
- Поставувајте отворени прашања: Наместо веднаш да понудите решение, прашајте го што мисли за некоја тема.
- Поттикнете размислување: Помогнете им да наведат опции и да ги проценат добрите и лошите страни.
- Потврдете ги нивните емоции: Дури и ако решението не е веднаш видливо, дајте им до знаење дека ги разбирате.
- Пофалете го трудот, а не само резултатот.
Дозволувајќи им на децата сами да ги решаваат предизвиците со поддршка, им помагаме да стекнат доверба и вештини потребни за да се соочат со идните проблеми.
Регулирање на емоциите наместо импулсивни реакции
Децата не учат емоционална регулација од она што им го кажуваат родителите, туку од она што го гледаат дека го прават. Истражување од 2019 година, објавено во списанието Journal of Child and Family Studies, покажало дека родителите кои самите имаат потешкотии да се справат со емоциите, исто така, имаат проблем да ги препознаат емоциите на своето дете.
Ако родителите реагираат импулсивно под стрес, децата учат да го прават истото. Но, кога ги набљудуваат возрасните кои мирно управуваат со своите емоции, тие ги прифаќаат овие модели и развиваат подобра контрола над сопствените чувства. Како да се моделира здравата регулација на емоциите:
- Паузирајте пред да реагирате. Земете длабок здив пред да одговорите на фрустрација.
- Признајте ги вашите емоции. Кажете: „Се чувствувам преоптоварено, ми треба момент да се смирам“.
- Користете техники за смирување. Покажете им на децата како да користат длабоко дишење, истегнување или кратка прошетка.
- Извинете се кога е потребно. Ако реагирате несоодветно, извинете се за вашето однесување.
Кога децата гледаат дека емоциите се нешто што може да се управува, а не нешто од кое треба да се плаши, тие развиваат доверба во сопствената способност да се соочат со животните предизвици.
