Психологот Суника Сах има важна порака за родителите: пркосното дете не значи нужно „лошо“ дете. Во желбата да воспитаат самоуверени и асертивни возрасни личности, родителите не треба да инсистираат на апсолутна послушност, истакнува Сах. Таа смета дека претераното барање послушност може да ги спречи децата подоцна во животот да се изборaт за себе.
„Понекогаш е лошо да се биде премногу добар, и постојат ситуации кога сакате луѓето да проговорат“, изјави Сах, професорка по менаџмент и организација на Универзитетот Корнел. Според неа, родителите често ги „тренираат“ децата да бидат послушни затоа што тоа им ја олеснува секојдневицата. Но, ако паралелно не ги научат како да практикуваат здрав пркос во оправдани ситуации, децата како возрасни ќе се чувствуваат несигурно кога треба да се заштитат себеси.
Со ова се согласува и сертифицираната тренерка за свесно родителство Рим Рауда, потенцира дека децата кои не научуваат да го изразуваат своето мислење потешко развиваат самопочит. „Достоинството на детето – нивните мисли, уверувања, начинот на кој се чувствуваат – е многу поважно од нивната послушност“, вели Рауда. „Сакаме да бидат самоуверени. Сакаме да проговорат.“
Што е здрав пркос?
Децата кои се пркосни на соодветен начин можат да му се спротивстават на возрасен кој греши или да реагираат кога друго дете малтретира врсник, објаснува Сах. Тие можат со почит да застанат зад себе ако веруваат дека се во право, дури и ако некој друг – вклучително и родителите – тврди спротивно.
„Ако не научиме како да бидеме пркосни, на крајот премногу често велиме ‘да’“, додава таа. „На крајот или молчиме или сме послушни, и се доведуваме во ситуации во кои не би сакале да бидеме.“
Пркосот како вештина, а не како карактерна особина
Сах препорачува родителите да го сменат начинот на размислување и да престанат да го гледаат пркосот како негативна црта. Вежбањето здрав пркос не значи дека детето треба да биде „гласно, смело и агресивно“ или дека треба да ги крши правилата. „Тоа е сфаќање пркосот како карактерна особина“, вели Сах. „Но, тоа всушност е вештина – и може да се научи. Постојат начини да бидеме тивко пркосни, да живееме во согласност со нашите вредности, без да бидеме агресивни.“
Сах предлага вежби што им помагаат на децата и возрасните да практикуваат здрав пркос. Тоа вклучува прашања како: „Која е границата што не би ја преминале?“ или „Кога постапивте на начин за кој сакате дека не сте?“ Таквите прашања помагаат да се препознаат моментите кога требало да реагираат. „Ако секогаш им велиме да не слушаат, како тогаш да откријат што навистина сакаат?“, прашува Сах.
На крајот, клучно е родителите со сопствен пример да покажат асертивно однесување. Тоа може да биде нешто едноставно, како враќање погрешна нарачка во ресторан, или нешто поголемо, како поставување граници на работа за да не се пропушти школска приредба на детето. „Тие лекции остануваат со нас, ги паметиме – и паметиме како се однесувале и нашите родители“, заклучува Сах.
