Ако вашето дете е од оние кои не молчи во семејно опкружување, а замолчува, ја наведнува главата и врти грб штом некој му се обрати, сигурно го мачи срамежливост.
Најлошо е да ги прозивате децата дека се срамежливи, наместо тоа, зборувајте им како вие сте ја победиле
Таа може да биде посилна или послаба, односно да трае постојано во присуство на други непознати лица или да исчезне по кратко време. Ви ги пренесуваме советите на психологот Џон Мауф од Универзитетот Нова Англија во Австралија.
Што предизвикува срамежливост?
Психологот Џон Малуф како можни причини за срам ги наведува генетската предиспозиција, силната поврзаност меѓу децата и родителите, лошата социјализација и честите критики од родителите, браќата и сестрите или други блиски луѓе.
Што е добро, а што лошо кај срамежливоста?
Како добра страна на срамежливоста, проф. Малуф наведува дека таквите деца поретко од другите се впуштаат во лоши друштва, па најчесто избегнуваат проблематично однесување во детството и младоста, но покрај тоа, трпат низа лоши последици на таа возраст. Така, тој наведува дека срамежливите деца често подоцна имаат практични и емоционални проблеми, односно бидејќи имаат помала практика во стекнувањето социјални вештини, имаат помалку пријатели. Ваквите деца често избегнуваат спортување, драмски програми и избегнуваат дискусии бидејќи во спротивно би биле во центарот на вниманието, па се лишени од голем број пријатни искуства. Поради нивната повлеченост, други деца често ги доживуваат дури и непријателски, што ги прави да се чувствуваат осамено и да имаат ниска самодоверба.
Како да им помогнете на децата да ја надминат срамежливоста?
Постојат многу стратегии кои може да се користат за да им се помогне на децата да ја надминат срамежливоста. Бидејќи некои стратегии може да бидат поефикасни од другите, за некои деца ќе биде доволно да пробаат една, но некои деца ќе мора да поминат низ повеќе опции на патот да го ослободат срамот. Затоа професорот им предлага на родителите, воспитувачите и наставниците да испробаат што е можно повеќе опции за еден месец, а да продолжат со оние што изгледаат ветувачки за одредено дете.
- Раскажете им на децата за вашето искуство и за надминување на срамежливоста
Добар модел за зајакнување на самодовербата кај децата е да се потсетите на сопствениот живот и периодот на срамежливост, а потоа со вашиот пример да објасните како сте успеале да ја надминете срамежливоста. – Кога студирав, се плашев од јавно говорење и се плашев како ќе им предавам на студентите, но да не се трудев, можеби никогаш немаше да станам професор и можеби никогаш немаше да се венчам со вашата мајка – Џон Малуф им ги пренел зборовите што некогаш им ги упатил на децата кога биле во фаза на срамежливост.
- Објаснете им на децата како ќе имаат корист од надминување на срамежливоста
Децата кои очекуваат да имаат корист од нешто, ќе се трудат повеќе. Затоа, објаснете им на децата дека по ослободувањето ќе имаат повеќе другари со кои ќе си играат и ќе се забавуваат, дека повеќе ќе играат во парк, дека другарите почесто ќе ги посетуваат, дека училиштето ќе им биде поинтересно ако учествуваат во спортски активности…
- Покажете сочувство кон децата кога ќе почувствувате дека се срамат
Еден начин да им се помогне на децата да почнат да го контролираат својот страв од одредени социјални ситуации е да им покажеме емпатија кога се плашат да комуницираат со другите. Значи, ако детето одбие да настапи на училишен натпревар или настап поради срамежливост, родителот може да каже: „Често имав страв кога знаев дека морам да направам нешто и дека другите ме гледаат…“. Со покажување сочувство, родителот му помага на детето да се чувствува разбрано и прифатено, а исто така му помага на детето да ги препознае и зборува за своите чувства, што е добар чекор кон надминување на срамот.
- Не ги критикувајте децата и не ги напаѓајте со зборовите од типот: „Зошто си толку срамежлив“?
Родителите често знаат пред срамежливите деца во разговор со други родители или други деца да зборуваат за страшниот срам кај нивните деца, што според проф. Малуф е голема грешка. Имено, децата на кои им се кажува дека се срамежливи често почнуваат да се доживуваат себеси како срамежливи и престануваат да се обидуваат да се променат. Затоа, тој претпочита да ги советува родителите да користат изговори како: понекогаш му треба малку време да се загрее…
Ако детето не сака да одговори на нечие прашање, прво треба да се обидете да го поттикнете детето да одговори, но ако не успее, треба само да продолжите со разговорот.
- Поставете цели за повеќе надворешно однесување и мерки за напредок
Поставете им цели на децата со кои ќе го надминат срамот. За многу срамежливи деца, вистински предизвик е да се каже барем еден збор на секоја нова личност што ќе ја запознаат (не на минување, туку на игралиште и сл.). Исто така можете да поставите и цел да зборуваат пред целото одделение, да настапуваат во претстави и слично, во зависност од возраста на детето и состојбата на срамежливост.
