ПИШУВА: Асс. д-р Наташа Чучкова – Никчевска
специјалист педијатар
Преминувањето на гастричната содржина во езофагусот (ГЕР) е нормален физиолошки процес кој се јавува кај здрави бебиња, деца и возрасни. Гастроезофагеалната рефлуксна болест (GERD) се јавува кога рефлуксните епизоди се поврзани со компликации – езофагитис или ненапредување во ТТ или респираторни компликации. Опсегот на симптоми и компликации на ГЕРБ кај децата се разликуваат со возраста на детето.
Терминот „регургитација“ опишува рефлукс без напор до орофаринксот или погоре, а „повраќање“ опишува насилна експулзија на рефлуксот надвор од устата (ангажирање абдоминални и респираторни мускули), но не мора да биде повторувачко.
Астма и ГЕРБ
Астмата е најчестата хронична болест кај деца, која афектира 7 милиони деца. Патофизиологијата на астмата е комплексна и вклучува инфламација на дишните патишта, интермитентна опструкција на протокот на воздух и бронхијална хиперреактивност.
- ГЕРБ е чест кај пациенти со астма и е идентификуван како потенцијален активатор за астмата.
- ГЕРБ е сигнификантен коморбидитет и е поврзан со тешка астма или астма која тешко се менаџира.
- Се смета дека ГЕРБ влијае на астмата преку активирање на вагалните рефлекси и/или микроаспирација.
Респираторните симптоми, вклучувајќи ги и оние поврзани со астма (на пр. кашлица, диспнеја, дишење и стегање во градите) се зголемуваат кај пациенти со ГЕР. Реципрочно, ГЕРБ е чест кај пациентите со астма. Проценките на преваленцата на ГЕР кај пациенти со астма варираат од 30 – 90%. Дел од варијабилноста може да се должи на разликите во дефиницијата на ГЕРБ и кој метод за испитување на ГЕР се користи.
Преваленца
Според податоците за САД преваленцата на различни симптоми кои укажуваат на гастроезофагеален рефлукс (ГЕР) изнесува 1,8 до 8,2 проценти. Кај адолесцентите, 3 до 5 проценти се жалеле на горушица или епигастрична болка. Преваленцата на ГЕРБ кај возрасните во западниот свет е околу 10 до 20 проценти. Распространетоста на ГЕРБ кај децата се чини дека се зголемува во светот, иако не е јасно дали зголемувањето ја одразува зголемената идентификација на случаите, или зголемување на дебелината или други состојби кои го промовираат ГЕРБ.
Гастроезофагеалниот рефлукс (ГЕР) е исклучително чест кај здрави бебиња, кај кои гастричните течности може да рефлуксираат во хранопроводот 30 или повеќе пати на ден. Многу, но не и сите овие рефлуксни епизоди резултираат со регургитација во усната шуплина
Фреквенцијата на рефлуксот, како и процентот на рефлуксни епизоди кои резултираат со регургитација, опаѓа со зголемување на возраста, така што физиолошката регургитација или повраќање се намалува кон крајот на првата година од животот и е невообичаен кај деца постари од 18 месеци.
Симптоми кои укажуваат на можен ГЕРД
– Рекурентна регургитација која продолжува по двегодишна возраст;
– Одбивање храна, особено цврсти материи;
– Честа појава на горушица;
– Дисфагија (тешкотии при голтање);
– Тешка или прогресивна астма која не одговара на стандардната терапија за астма;
– Рекурентна пневмонија, особено кај деца со невролошка дисфункција;
– Хронична засипнатост или стридор.
Фреквенцијата на рефлуксот, како и процентот на рефлуксни епизоди кои резултираат со регургитација, опаѓа со зголемување на возраста
Патогененетски механизми
Постојат три претпоставени механизми при кои езофагеалната киселина може да предизвика бронхоконстрикција и затоа ја влошува опструкцијата на астматичарите:
- зголемен вагален тон;
- зголемена бронхијална реактивност;
- микроспирација на гастричната содржина во горниот дишни патиша;
- ГЕР може да доведе до голема и моќна невроинфламација и да го зголеми излачувањето на биомаркери на оксидативниот стрес (8-изопростан).
Клинички карактеристики
Карактеристиките кои можат да го предвидат подобрувањето на астмата со терапија за ГЕРБ вклучуваат симптоми на регургитација, симптоми на ноќна астма и истовремени симптоми на ГЕР и астма. Пациентите со астма треба да се прашаат за езофагеални и екстезеофагеални манифестации на ГЕРД.
Алтернативно, некои симптоми кои се припишуваат на астма всушност може да се должат на ГЕРБ. На пример, дикомфортот на градите може да биде погрешно протолкуван како астма, кога всушност е резултат на ГЕРБ и кашлица може да биде предизвикана од ГЕРБ во отсуство на астма.
Симптомите на астма (кашлица, диспнеја и/или визинг) може да се асоцирани со ГЕР епизоди или пациентот може да користи инхалатор заради ГЕР симптоми. Симптоми на астма се забележани после јадење на мастен оброк или храна која го намалува притисокот на ЛЕС, како чоколадо, кафе, пеперминт…
Преваленцата на ГЕР кај пациенти со астма изнесува 30-90%
- Кај деца со астма и клинички или лабораториски докази за ГЕР, контролата на астмата може да се подобри со лекови – супресори на киселина. Се сугерира тримесечно давање на ППИ кај пациенти со постојана умерена до тешка астма (особено ноќен визинг) и чести киселини или регургитација што укажува на ГЕРБ;
- Три потенцијални механизми ги поврзуваат астмата и ГЕРБ: зголемен тонус на вагус, зголемена брохијална реактивност и микроаспирација на гастричната содржина во дишното стебло;
- Кај пациентите со астма треба да се сомневаме на ГЕРБ. Преваленцата на ГЕР кај пациенти со астма изнесува 30-90%;
- Карактеристики кои можат да предвидат дека астмата ќе се подобри со терапија на ГЕРБ се симптоми на регургитација и симптоми на ноктурална астма;
- ППИ терапијата не се советува кај пациенти со астма и без симптоми на ГЕР;
- 24 часовната пХ метрија со импенданца е рефлуксна студија, односно дијагностички тест со кој се утврдува дали детето има гастроезофагеална рефлуксна болест (ГЕРБ). Станува збор за многу безбедна и безболна процедура. Оваа студија го брои бројот на рефлуксни епизоди, регистрира дали рефлуксите се кисели, слабо кисели или некисели. Се изведува со внесување на мала флексибилна сонда, нежно вметната низ носот во хранопроводот.
- ПОВЕЌЕ ОД ИСТИОТ АВТОР, АСС. Д-Р НАТАША ЧУЧКОВА-НИКЧЕВСКА:
Која е вистинската формула за правилна исхрана на вашето дете?
