ВИТАМИНОТ Д е неизоставен во првите 12 месеци од животот, клучен е за правилен развој на коските, мускулите и забите. Поновите истражувања го поврзуваат и со јакнење на имуниот систем, невролошкиот систем итн. Какви последици може да има неговиот недостаток и дали треба да се додава во исхраната на бебето и во летниот период кога имаме сончеви денови? Постои ли стриктен распоред на давање (наутро-навечер) и дали треба да се надоместува прескокнатата доза?
ПИШУВА:
Д-р Бујар Абдиу
специјалист педијатар
♦♦♦♦♦♦♦
Витамин Д е еден од круцијалните витамини, кој е клучен во правилниот развој на коските и коскеното ткиво. Спаѓа во групата на витамини растворливи во масти. Во природата е присутен во многу малку намирници, а вклучува повеќе биолошки активни материи наречени калцифероли. Витамин Д после двостепена хидроксилација во црниот дроб и во бубрезите преминува во неговиот најактивен облик – 1.25 дихидрокси холекалциферол (калцитриол), кој му е потребен на организмот како би се одржала хомеостазата на калциум во телото, односно потребниот сооднос на калциум и на фосфатите во серумот со што се обезбедува нормалната минерализација на коските, растот и развојот на коскеното ткиво. Витамин Д ја забрзува апсорпцијата на калциум кога паѓа неговото ниво во крвта, но има и бројни други улоги во организмот, како што се модулација на растот на клетките, невромускулни и имунолошки функции, намалување на воспалителни процеси и др.
Поради брзиот раст и развој недостатокот на витамин Д е најчест кај децата, посебно во првите години од животот. Кај новороденчето статусот на витамин Д зависи од витаминскиот статус на мајката, од што зависи количината на витамин Д во нејзиното млеко.
Недостатокот на ВИТАМИН Д може да има тешки последици врз здравјето на детето, меѓу кои најпознат е рахитот, кој се карактеризира со деминерализација на коскеното ткиво, што пак доведува до омекнување и деформации на коските, забавен развој на забната глеѓ и дентинот, хипокалциемија, болки во коски, слабост на мускули, ненапредување и низок раст
Главни причини за недостаток на витамин Д се исхрана на мајчино млеко или адаптирани млека (ниска концентрација на витамин Д во нив), исхрана со намирници кои имаат релативно малку витамин Д, малата изложеност на сонце поради ризик од изгореници или други причини. Поради ова Европското здружение за детска гастроентерологија, хепатологија и нутриција (ESPGHAN) препорачува додавање на витамин Д од втората недела од новороденечкиот период без разлика на витаминскиот статус на мајката.
Дневните дози препорачани за суплиментација на витамин Д во тек на првата година од живот без прекин, независно од годишното време, се 400 IU на ден, еднаш дневно, супервизирано од педијатар. Не постои јасна препорака за периодот од денот кога е подобро да се дава, наутро или навечер, но се советува да се дава секогаш во ист период од денот и тоа да е поврзано со некој друг дневен ритуал. Пропуштена доза не се надоместува. Горна безбедна граница е 1000 IU/дневно кај доенчиња, 2000 IU/дневно кај деца од 1-10 години, и 4000 IU над 11 години. По навршена една година се препорачува диетална исхрана богата со витамин Д, како и адекватна надворешна активност асоцирана со експозиција на сонце. Кај одредени деца од ризични групи (деца со темна кожа, обезни деца, деца со недоволна експозиција на сонце во тек на ден од различни причини) потребна е перорална суплементација на витамин Д по навршена една година. Во некои земји па и кај нас се препорачува перорална суплементација на витамин Д во период на развој на детето само во зимските месеци.
Недостатокот на витамин Д може да има тешки последици врз здравјето на детето, меѓу кои најпознат е рахитот, кој се карактеризира со деминерализација на коскеното ткиво, што пак доведува до омекнување и деформации на коските, забавен развој на забната глеѓ и дентинот, хипокалциемија, болки во коски, слабост на мускули, ненапредување и низок раст.
По навршена една година се препорачува диетална исхрана богата со ВИТАМИН Д, како и адекватна надворешна активност асоцирана со експозиција на сонце. Кај одредени деца од ризични групи (деца со темна кожа, обезни деца, деца со недоволна експозиција на сонце во тек на ден од различни причини) потребна е перорална суплементација на витамин Д по навршена една година
Освен тоа недостатокот на витамин Д може да доведе до ослабен имунитет, па овие деца почесто развиваат долнореспираторни инфекции и настинки. Направени се бројни студии за поврзаноста на витамин Д и астмата како и алергиите воопшто, но сепак, според ESPGHAN комитетот за нутриција, досегашните докази се инсуфициентни за подржување на поврзаноста помеѓу витамин Д суплементацијата кај доенчиња и деца и превенцијата на алергиски болести.
