ПИШУВА:
Д-р Сашо Ѓорѓиоски
специјалист офталмолог
♦♦♦♦♦♦♦
Страбизам (разрокост) e пореметување на моториката на очните јаболка кој се користи за опишување на состојба кај која очите не се поставени рамно, односно има отклонување од видната оска.
Фактори на ризик за инфантилните страбизми се: позитивна фамилијарна анамнеза, генетски пореметувања (на пр. Downov или Crouzonov синдром), пренатална изложеност (изложеност на мајката за време на бременоста) на дроги, алкохол, предвремено породување, ниска породилна тежина, вродени аномалии на окото, церебрална парализа…
Вовед
Страбизмот може да биде предизвикан од органски пореметувања (заматување на рожницата, заматување на леќата-катаракта, тумори на окото), пореметување на прекршување на светлината (изразена далековидост или кратковидост, нееднаков квалитет на видот на обете очи, астигматизам) или идиопатска (непозната причина).
Отклонувањето може да биде постојано или повремено. Кај постојаното отклонување на окото, детскиот мозок ја блокира сликата од послабото око и како последица на тоа се развива слабовидност на истото око.
Развој на видот
Развојот на видот е динамичен процес кој се одвива од раѓањето па до осмата, деветтата година од животот. Сите влијанија кои можат да го реметат неговиот правилен развој можат да доведат до слабовидност или амблиопија (народски кажано мрзливо око).
Кај новороденчињата се уште не се координирани движењата на очите и може да се јави отклонување од паралелноста на очите, но тоа се вбројува како нормална појава. Тие не се во можност се уште да фокусираат одреден предмет и да го пратат. Децата на возраст од три до четири месеци имаат способност кратко да се фокусираат на предметот, а притоа очите да им стојат рамно и паралелно. Со шест месеци детето би требало да биде во можност да ги фиксира и прати блиските и далечните предмети.
Стекнатиот страбизам може да се јави акутно или постапно. Причините на стекнатиот страбизам може да бидат тумори (на пр. ретинобластом), повреда на главата, невролошки состојби (церебрална парализа, спина бифида, парализа на краниалните нерви), вирусни инфекции (енцефалитис, менингитис), како и стекнати дефекти на окото
Доколку родителите приметат постојано отклонување на окото кај детето од четиримесечна возраст треба да се консултира офталмолог за да се исклучат сериозни причини за отклонување на окото. Од исклучителна важност е улогата на педијатарот, кој би требало на редовните прегледи на децата да утврди отстапување во положбата на очите како и да ја испита видната функција. Со правилна соработка на педијатарот, школскиот лекар и офталмологот можно е да се избегне слабовидноста кај голем број на деца.
Видови на страбизам
Страбизмот може да биде инфантилен (до 6 месеци старост) и стекнат (по 6 месеци старост).
Одреден број на деца има т.н. „лажен страбизам“ (псеудострабизам). Додатен набор на кожата кај окото, широк корен на носот, како и близу поставени очи, се само некои од причините за „лажниот страбизам“. Во најголем број на случаите псеудострабизмот исчезнува со растот на главчето на детето.
Од исклучителна важност е улогата на педијатарот, кој би требало на редовните прегледи на децата да утврди отстапување во положбата на очите како и да ја испита видната функција. Со правилна соработка на педијатарот, школскиот лекар и офталмологот можно е да се избегне слабовидноста кај голем број на деца
Вистинскиот страбизам не може да исчезне сам по себе. Потребно е да се направат одредени испитувања кои ќе зависат од видот на страбизмот дали ќе се вршат самостојно или во комбинација. Во одредени случаи би било доволно да се препишат соодветни очила или контактни леќи, додека во други случаи е потребно да се прават вежби на соодветни апарати, затворање на едното или обете очи наизменично или е потребно оперативно поправање на положбата на очите.
Страбизмот може да биде конгенитален (се преферира терминот инфантилен, бидејќи откривањето на страбизмот при раѓањето е реткост, а инфантилен ги опфаќа страбизмите од 6 месеци старост) и стекнат (по 6 месеци старост).
Фактори на ризик за инфантилните страбизми се: позитивна фамилијарна анамнеза (членови на фамилијата со страбизам), генетски пореметувања (на пр. Downov или Crouzonov синдром), пренатална изложеност (изложеност на мајката за време на бременоста) на дроги, алкохол, предвремено породување, ниска породилна тежина, вродени аномалии на окото, церебрална парализа…
Стекнатиот страбизам може да се јави акутно или постапно. Причините на стекнатиот страбизам може да бидат тумори (на пр. ретинобластом), повреда на главата, невролошки состојби (церебрална парализа, спина бифида, парализа на краниалните нерви), вирусни инфекции (енцефалитис, менингитис), како и стекнати дефекти на окото.
Како да се помогне
Сталниот губиток на острината на видот и настанување на амблиопија (мрзливо око) може да настане доколку страбизмот и неговите последици не се лекуваат во возраст најкасно до 6 – 9 години. Резултатите се дотолку подобри, доколку порано се почне со тераписките постапки. Целта на постапките е да се добие добра видна оштрина на обете очи и добра бинокуларна соработка односно добар стереоскопски вид. Во понатамошниот живот тоа значи можност за одбирање на саканата професија, и служење со новите технолошки достигнувања без ограничувања.
