ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
На Универзитетската клиника за гинекологија и акушерство-Скопје пред помалку од еден месец беше изведен екстраперитонеалниот царски рез врз 23-годишна родилка, која претходно имала три големи хируршки адоменални операции заради повреди на внатрешни органи. Станува збор за специфична техника на царски рез која е позната пред 70 години, и во поново време првпат е реафирмирана во Франција, а се изведува и во Брисел-Белгија, Загреб-Хрватска, но и во Тунис во Северна Африка. Отсега па натаму на мапата на земји каде што се изведуваат екстраперитонеални царски резови се наоѓа и Македонија, благодарение на доц. д-р Игор Самарџиски, спец. гинеколог-акушер, супспецијалист перинатолог, ЈЗУ Универзитетска клиника за гинекологија и акушерство – Скопје, кој го изведе првиот оперативен зафат, а кој доаѓа по неговиот едукативен престој во болница во Ница, Франција каде што се обучуваше за изведување на екстраперитонеални царски резови.
Екстрапертионеалниот царски рез во нашата средина се уште не е рутинска операција иако е позната од пред повеќе децении. За изведување на истиот е потребна посебна обука и, како и за секоја оперативна техника, потребно е дополнително искуство за превенција на несаканите појави
Неодамна на Универзитетската клиника за гинекологија и акушерство–Скопје за првпат изведовте екстраперитонеален царски рез врз трудница. Со оглед на интересот кој го предизвика оваа информација во јавноста, сметам дека на идните родилки и жени кои планираат бременост, им должиме дополнителни информации за самиот оперативен зафат. Што всушност претставува екстраперитонеален царски рез попознат и како француски царски рез?
Доц. д-р Самарџиски: Класичен царски рез е хируршка метода на породување при којашто со хируршки рез се влегува во стомачната празнина низ перитонеалната обвивка и се вади новороденото од матката. Екстраперитонеалниот царски рез е исто така хируршко породување, но без навлегување во стомачната празнина, туку засекот на матката за да се извади новороденото се прави на дел од матката на кој му се пристапува со специфичен хируршки пат кој не е вообичаен за овој тип породување.
Кои се бенефитите и предностите на екстраперитонеалниот царски рез во однос на класичниот царски рез? Колку време им треба на родилките да се опорават од операцијата?
Доц. д-р Самарџиски: Двата типа на царски рез имаат свои предности и свои ограничувања. Класичниот царски рез е сериозна, но рутинска операција, која се учи во тек на специјализацијата по гинекологија и акушерство, и се практикува секојдневно од сите болнички специјалисти кои се бават со породување. Како и секоја голема операција, класичниот царски рез покрај бенефитот на породувањето, може да има кај некои пациентки несакани појави: воспаление во стомачната празнина (peritonitis), потреба од повторен царски рез во следните бремености, пречки во постигнување на наредната бременост.
Екстрапертионеалниот царски рез во нашата средина се уште не е рутинска операција иако е позната од пред повеќе децении. За изведување на истиот е потребна посебна обука и, како и за секоја оперативна техника, потребно е дополнително искуство за превенција на несаканите појави. Со помасовна примена на екстраперитонеалниот царски рез ќе се започне кога оперативните тимови ќе се стекнат со доволно владеење на оперативната техника со перманентна едукација и тренинг во прво време.
Пациентките со индикации за екстраперитонеален царски рез можат да ја добијат оваа услуга како оправдана, но сите пациентки не се прикладни за овој тип на царски рез. Особено НЕ се препорачува овој тип на царски рез кај итни состојби во породувањето, кај големи фетуси преку 3.500 грама, кај состојби кои се поврзани со обилни крвавења (Placenta praevia), кај лоша поставенот на фетусот во матката и друго
Правилно изведен екстраперитонеалниот царски рез ги намалува несаканите појави како кај класичниот царски рез, родилката полесно го поднесува постоперативниот период, побрзо почнува да се движи и храни и побрзо се соединува со новороденото.
Кај кои родилки се применува овој оперативен зафат? Дали само кај итните случаи или трудниците може и сами да изберат да се породат на овој начин?
Доц. д-р Самарџиски: Самиот хируршки пристап кон екстраперитонеалниот простор на матката е покомплициран и побавен од класичниот пристап и има помалку простор за хируршка манипулација, заради што е потребен посебен тренинг и доволно сопствено искуство кое се стекнува со време.
Со помасовна примена на екстраперитонеалниот царски рез ќе се започне кога оперативните тимови ќе се стекнат со доволно владеење на оперативната техника со перманентна едукација и тренинг во прво време
Пациентките со индикации за екстраперитонеален царски рез можат да ја добијат оваа услуга како оправдана, но сите пациентки не се прикладни за овој тип на царски рез. Особено НЕ се препорачува овој тип на царски рез кај итни состојби во породувањето, кај големи фетуси преку 3.500 грама, кај состојби кои се поврзани со обилни крвавења (Placenta praevia), кај лоша поставенот на фетусот во матката и друго. Од исклучителна важност е проценката на лекарот кој се бави со оваа проблематика, за безбедноста на изведувањето на овој тип на царски рез.
Во нашата институција, Универзитетската клиника за гинекологија и акушерство при Медицинскиот факултет во Скопје, не е можна опцијата за царски рез по желба или на барање.
Кога станува збор за породување со царски рез, се повеќе жени инсистираат на него наместо на спонтано породување. Дали породувањето со царски рез е оправдано таму каде што нема медицинска индикација?
Доц. д-р Самарџиски: Царскиот рез, од кој било тип, е голема хируршка интервенција која може да биде причина за редица компликации, и тоа од анестезијата, интраоперативно крвавење, постоперативна инфекција, тромбоемболизам, намалена постоперативна фертилност. Според медицинската доктрина и принципите за добра клиничка пракса, секоја оперативна интервенција треба да има издржана индикација. Со други зборови царскиот рез од кој било тип, не е оправдан таму каде што нема причина за тоа.
