ФЕВРУАРИ – МЕСЕЦ НА ДЕТСКОТО ОРАЛНО ЗДРАВЈЕ: Првите заби на вашето дете се клучни за здравјето на неговите трајни заби и основа за доживотно здравје – КАКО ПРАВИЛНО ДА СЕ ГРИЖИТЕ ЗА МЛЕЧНИТЕ ЗАБИ

ПИШУВА:
Д-р Патриша Браун,
професор по педијатрија,
University of Colorado Schools of Medicine and Dentistry

♦♦♦♦♦♦♦

Глетката на првото запче на вашето бебе е возбудлива пресвртница! Повеќето малечки ќе ги добијат своите први (примарни) заби околу шестмесечна возраст, иако малите запчиња може да никнат уште на три месеци.

Иако е направен голем напредок во спречувањето на расипувањето на забите, сепак, тоа е најчестиот хроничен здравствен проблем забележан кај децата

Дали знаевте дека кариесот може да се развие веднаш штом вашето бебе има заби? Бидејќи млечните заби на крајот ќе паднат, можеби и не ви не изгледа толку важно добро да се грижите за нив. Но, како што стојат работите, првите заби на вашето дете се клучни за здравјето на неговите трајни заби – и основа за доживотно здравје.

Ова се само некои од причините да се грижите особено добро за првите (примарни, млечни) заби на вашето дете.

Како се развива кариесот кај млечните заби?

Кариесот може да се формира кога сјајната површина на нашите заби – емајлот – е оштетена од вообичаените бактерии кои живеат во нашата уста. Бактериите се хранат со зашеќерените материи што остануваат од она што го јадеме и пиеме. Во тој процес, тие создаваат киселини кои ја напаѓаат забната глеѓ, отворајќи ја вратата за расипување на забите.

Дури и природните шеќери во мајчиното млеко и формулата можат да го започнат процесот на расипување на забите. И иако примарните заби почнуваат да паѓаат кога децата ќе наполнат околу шест години, она што се случува пред тоа ќе влијае на здравјето на забите на вашето дете на долг рок. Истражувањата покажуваат дека навиките за исхрана и дентална хигиена за време на периодот на доење и раната возраст го намалуваат ризикот од расипување на забите како што децата стареат.

Зошто е клучно да се грижите добро за млечните заби на вашето бебе?

Иако направивме голем напредок во спречувањето на расипувањето на забите, сепак, тоа е најчестиот хроничен здравствен проблем забележан кај децата. Всушност, 23 % од сите деца ќе добијат кариес пред нивниот 5. роденден. Сметајте дека:

• Расипаните млечни заби можеби ќе треба да ги извади стоматолог, што може да биде болно и застрашувачко за вашето дете.
• Отсуството на млечните заби остава празнини, поради што блиските заби се поместуваат наоколу. Ова може да ги спречи трајните заби на вашето дете да изникнат правилно, што може да значи носење протези подоцна.
• На децата (и на возрасните) им требаат здрави заби за да зборуваат јасно и да ја џвакаат храната темелно, што е првиот чекор во здравото варење. Светлата, блескава насмевка му дава на детето самодоверба, исто така – суштински дел од стекнување пријатели, разбирање во училиште и уживање во животот.

9 секојдневни чекори за одржување на здрави заби на вашето дете

Еве ги чекорите препорачани од Американската академија за педијатрија (ААП) за спречување на кариес кај бебињата и малите деца.

БЕЗ ШИШИЊА ВО КРЕВЕТ. Ставањето на вашето дете да спие со шише им овозможува на шеќерите кои се наоѓаат во формулата и мајчиното млеко да се задржат на забите, поставувајќи ја основата за расипување на забите. (Всушност, многу лекари и стоматолози го нарекуваат раниот кариес „кариес од бебешко шише“).

РАКУВАЈТЕ ВНИМАТЕЛНО СО ЦУЦЛИТЕ, ЛАЖИЦИТЕ И ЧАШИТЕ. Бактериите кои предизвикуваат расипување на забите можат лесно да се движат од уста до уста. Така, на пример, треба да избегнувате да ставате цуцла во устата и потоа да му ја давате на вашето дете или да ја пробате храната на вашето бебе пред да му понудите залак од истата лажица.

ЧИСТЕТЕ ГИ МАЛИТЕ УСТИ ПОСЛЕ СЕКОЈ ОБРОК. Дури и пред да пробијат првите заби на вашето бебе, важно е да влезете во здрава рутина. Избришете ги непцата со чиста, влажна крпа или газа по секое хранење. Кога ќе изникнат млечните заби, префрлете се на четка за заби со меки влакна со намачкана (околу зрно ориз) паста за заби со флуор. Околу првиот роденден на вашето дете, создадете здрава рутина на четкање 2 пати на ден по 2 минути секој пат. Размислете да поставите рутина на четкање на забите пред спиење на вашето дете – по последното хранење, да му читате книга и потоа да го одведете во кревет (четкање, книга, кревет).

Студиите сугерираат дека доењето во текот на првата година на детето може да помогне да се намали ризикот од расипување на забите за половина. Ова може да се должи на други ефекти на мајчиното млеко врз имунолошкиот систем или микробиомот (рамнотежа на добри и лоши бактерии). Сепак, без разлика дали на вашето бебе му давате мајчино млеко или формула, треба да му ги избришете непцата и запчињата кои изникнуваат по хранењето за да го минимизирате ризикот од расипување

Заедно со вашиот матичен стоматолог, вашиот педијатар игра клучна улога во грижата за устата и забите на вашето дете           

ВОВЕДЕТЕ ЧАША ОКОЛУ ПРВИОТ РОДЕНДЕН НА ВАШЕТО ДЕТЕ. Учењето на малечките да пијат од чаша може да помогне да се спречи расипување на забите. Планирајте да започнете да го преместувате вашето дете од градите или шишето на чаша со капак околу 12 месеци. Млекото, мајчиното млеко и формулата може да се даваат за време на оброците, но наполнете ја чашата на вашето дете со обична вода помеѓу нив.

ИЗБЕГНУВАЈТЕ ДА КОРИСТИТЕ ЧАШИ ИЛИ ШИШИЊА ЗА ДА ГО СМИРИТЕ ВАШЕТО ДЕТЕ. Кога малите стануваат нервозни, примамливо е да им понудите малку формула или млеко, но ова ги изложува малите заби на шеќери на долги периоди. Користете обична цуцла за да го смирите вашето дете, но внимавајте да не ја потопувате во мед или кој било друг засладувач.

ПРЕСКОКНЕТЕ ГИ ЗАСЛАДЕНИТЕ ПИЈАЛАЦИ. Овошните сокови, содата и засладените пијалаци не се добри за забите на вашето малечко. Всушност, ААП не препорачува сок за бебиња под 12 месеци. После тоа, ограничете ги соковите на 120 мл дневно и мешајте ги со вода (најдобро е пола вода, пола сок).

ОГРАНИЧЕТЕ ГИ ЛЕПЛИВИТЕ ОВОШЈА И ЗАДОВОЛСТВА. Некои видови храна може да се залепат за забите на детето, давајќи им на лошите бактерии многу шеќер за да се насладуваат. Леплива храна која промовира расипување на забите вклучува суво грозје и друго сушено овошје, гумени бонбони, тафи, овошни ролни и снек барови со мед или меласа. Обидете се да ги ограничите овие намирници во исхраната на вашето дете и оставете ги децата да ги исчеткаат забите или да ги исплакнат со обична вода откако ќе ги јадат.

НАПРАВЕТЕ ЈА ВОДАТА ИЗБОР НА СЕМЕЕН ПИЈАЛАК. Редовната вода од чешма, која обично содржи флуор за зајакнување на забната глеѓ, е најздравиот пијалак за забите на вашето дете. Пиењето многу вода ја чисти устата на вашето дете и помага да се одржи протокот на плунка, што исто така ги измива бактериите што предизвикуваат кариес.

Охрабрете ги добрите навики со додавање забава во рутината на вашето дете. Малите и децата од предучилишна возраст може да уживаат во четкањето на забите со музика или да го означуваат својот напредок во календарот за нега на забите

ДОЗНАЈТЕ ПОВЕЌЕ ЗА ФЛУОРОТ. Децениските студии покажаа дека флуорот е суперхерој во борбата против расипувањето на забите. Повеќето деца го добиваат флуорот што им е потребен преку водата од чешма и пастата за заби. Вашиот педијатар или стоматолог, исто така, може да нанесе лак со флуор на забите на вашето дете, корисен чекор 2-4 пати годишно што може да продолжи додека вашето дете расте.

Кога треба да го однесам моето дете на стоматолог?

Кога ќе се појави првото запче на вашето бебе, време е да ја закажете првата стоматолошка посета. Ова е идеално време да научите повеќе за стоматолошката грижа за децата и што треба да правите додека тие растат.

Со текот на времето, вашиот стоматолог може да ви помогне да поставите здрава семејна рутина, објаснувајќи сè, од тоа како да ги научите малите раце да четкаат и да користат забен конец до поставување на правилната заштита за уста на младите спортисти.

Улогата што ја игра вашиот педијатар

Бидејќи бебињата одат на лекар неколку пати пред нивниот прв роденден, педијатрите имаат можност да ги проверат малите усти. Може да биде тешко да се забележат предупредувачките знаци на млечните заби, па затоа стручното око на вашиот педијатар е особено корисно.

Отсуството на млечните заби остава празнини, поради што блиските заби се поместуваат наоколу. Ова може да ги спречи трајните заби на вашето дете да изникнат правилно, што може да значи носење протези подоцна

Како што расте вашето дете, вашиот педијатар ќе нуди совети и предлози кои ја поддржуваат стручната грижа што ќе ја пружи вашиот матичен стоматолог. Тие исто така можат да нанесат лак со флуор на забите на вашето дете во партнерство со стоматологот на вашето дете. Дополнително, педијатрите можат да им помогнат на родителите да научат повеќе за посебните ризици што ги прават некои деца посклони кон кариес. На пример, прематурчињата често имаат послаба забна глеѓ од бебињата родени во термин. Одредени здравствени состојби и лекови може да го намалат протокот на плунка, правејќи го четкањето и употребата на конецот уште поважни.

Превенцијата на кариес да стане приоритет на семејството

Децата учат од возрасните околу нив. Затоа родителите и старателите треба одлично да се грижат за сопствените заби.

Поставете позитивен пример со тоа што ќе им дозволите на малите да гледаат додека ги четкате и чистите забите со конец. Објаснете им дека ова е нешто што го правиме два пати на ден, наутро и навечер, дури и кога сме далеку од дома. Обележете ги прегледите на стоматолог во семејниот календар, што им покажува на децата дека редовните прегледи се главен приоритет. Некои деца имаат корист од одењето на стоматолог на повеќе од секои 6 месеци за да им помогне да го избегнат кариесот или да го држат под контрола.

Охрабрете ги добрите навики со додавање забава во рутината на вашето дете. Малите и децата од предучилишна возраст може да уживаат во четкањето на забите со музика или да го означуваат својот напредок во календарот за нега на забите.

Запомнете

Здравите млечни заби ја поставуваат основата за доживотно добро здравје на забите. Забите играат клучна улога во тоа што ни помагаат да зборуваме јасно, да се смееме самоуверено и да ја џвакаме храната темелно, што го храни нашето тело за целокупно добро здравје.

Давањето добар пример помага да се спречи расипување на забите сега и во иднина.

Заедно со вашиот матичен стоматолог, вашиот педијатар игра клучна улога во грижата за устата и забите на вашето дете.

(Извор: American Academy of Pediatrics Section on Oral Health)