Пишува:
Александра Стојановска
saska@pedijatar.mk
Врсничкото насилство или булингот е тема за која се зборува, но се чини недоволно. Јавното зборување на оваа тема се актуелизира обично кога ќе се случи некој немил настан и е сведено само на периоди кога гласно се говори и тивко се премолчува, како да се случува далеку од нас. За врсничкото насилство последниве денови се зборуваше многу, се состануваа експерти и стручни лица, се спроведуваа протоколи… Но, како одминуваат деновите, целата еуфорија спласнува. Со д-р Љубинка Дамјановиќ, специјалист психијатар од Заводот за ментално здравје за деца и млади – Скопје, разговараме за тоа како еден родител може да препознае дека неговото дете е жртва на врсничко насилство, но и како може да сфати дали неговото дете булира други деца.
Меѓу некои родители и понатаму е присутно верувањето дека врсничкото насилство е составен дел од растењето што им е потребен на децата за да зајакнат и да научат да се носат со животните предизвици кога ќе пораснат. Кое е вашето мислење за ова?
Д-Р ДАМЈАНОВИЌ: Никому не му е потребно врсничко насилство за да добие снага да се носи со понатамошните животни предизвици. Насилството секогаш раѓа насилство. Среќните луѓе не се насилни, децата кои се соочиле со насилство не се среќни, тоа се деца кои страдаат и на кои поради понатамошниот пад на самодовербата тонат до најдлабокото дно на депресивност, која не е сојузник за победа во младоста и понатаму во животот. Депресивноста бара стручно и континуирано третирање од стручни лица (психијатри, психолози), со целосна поддршка како и промена во семејниот и училишниот систем, нудејќи сигурност пред се и безбедна средина за раст и развој на децата.
Булинг е кога една личност или група на индивидуи се вклучени во вербална, физичка или емоционална злоупотреба на друго лице. Најчесто е извршена од страна на индивидуа која е посилна и помоќна од лицето врз кое се врши насилството. Може да биде и во кругот на семејството меѓу браќата и сестрите, во кругот на училиштето и слично.
Како еден родител може да забележи дека неговото дете е жртва на булинг или врсничко насилство?
Д-Р ДАМЈАНОВИЌ: Децата кои се жртви на врсничко насилство имаат промена во однесувањето, се повлекуваат од дружбите со врсниците, се осамуваат, стануваат нерасположени и тажни. За причината на промената во нивното однесување потребно е разговарање и активно слушање, бидејќи жртвата се срами од тоа што го доживеала и со тешкотија го споделува со најблиските.
Колку домашната, семејна средина има влијание на тоа дали детето ќе биде жртва или ќе биде насилник?
Д-Р ДАМЈАНОВИЌ: Семејна средина каде децата се сведоци на насилство, семејства во кои децата се запоставени и оставени сами на себе во виртуелниот свет на игри богати со насилство, е средина каде детето не се чувствува безбедно, сигурно, со нарушена самодоверба која може да го чини ранливо и подложно на злоупотреба или да појде во другата страна да стане насилник.
Има ли некои конкретни причини зошто некои деца прават булинг врз други деца? Постои ли начин, ако родителот забележи дека неговото дете е насилник, истото да го спречи?
Д-Р ДАМЈАНОВИЌ: Многу е тешко родителот да препознае дека неговото дете е насилник, затоа што тоа никогаш не зборува за „неговите активности“ и лошите работи кои го навеле тоа да го стори. Насилството се спречува ако родителите разговараат со децата, отворено, укажувајќи за нанесувањето на болка на некој соученик говори за него дека не е среќна личност, дека неговите дела говорат лошо за него и дека насилниците се несреќни и несигурни индивидуи.
Како правилно да постапи во таква ситуација?
Д-Р ДАМЈАНОВИЌ: Ако детето е насилник родителот треба да ја вклучи веднаш помошта од психолог. Со работа со детето и со целото семејство да се надминат предизвиците на семејството и да се понуди можност да се втемели ненасилничкото однесување со врсниците.
Но, што да направи и во случај ако неговото дете е жртва?
Д-Р ДАМЈАНОВИЌ: Ако детето е жртва на врсничко насилство, родителот треба да побара стручна помош од психолог и детски психијатар, да го извести училиштето и надлежните институции.
Со какви се последици доаѓаат кај вас ‘булираните’ деца?
Д-Р ДАМЈАНОВИЌ: Децата кои претрпеле насилство т.н. „булираните“ деца во ординацијата доаѓаат кога е сериозно нарушено нивното ментално здравје во смисол на силна анксиозност до степен на панични напади, со кои тешко се носат, со длабоко нарушување на расположението во вид на анксиозно-депресивно растројство или со депресивно растројство со идеи за самоповредување.
Може ли да се намали врсничкото наслиство воопшто?
Д-Р ДАМЈАНОВИЌ: Врсничкото насилство треба и мора да се намали. Целото општествотреба да биде вклучено во процесот на намалување на врсничкото насилство започнувајќи од семејството кое треба да нуди сигурност, спокој и љубов во домот кои ја јакнат самодовербата и силата на децата , па се до превентивни работилници во училиштата за едукација за препознавање на штетите од врсничкото насилство на родителите и учениците, до мерки од страна на институциите за да се спречи понатамошно врсничко насилство преку кои ќе се работи со насилникот и неговото семејство. Со целосна посветеност на сите алки од системот да им овозможиме на децата да растат безбедно и детството и периодот а адолесценцијата да го паметат по среќни и незаборавни доживувања, со многу пријатели и нови стекнати знаења и вештини, со кои полесно ќе зачекорат во светот на возрасните.
