Кога ќе станеме родители, многу нешта се менуваат. Најчесто сме ненаспани, имаме помалку пари, постојано се бориме со нешто… А покрај сè, светот ни изгледа уште посурово и поопасно место отколку што бил пред да станеме родители. Понекогаш мислиме дека си замислуваме, но науката докажува дека децата навистина ја менуваат нашата перцепција на светот – и тоа кон полошо.
На Универзитетот Корнел било спроведено првото истражување од ваков тип, кое користи виртуелни средини за да го истражи родителството. Истражувањето се одвивало преку компјутерска игра, во која испитаникот долж патот наидува на возрасна личност која останала без гориво. Се покажало дека и родителите и оние што не се родители побрзо ја препознавале опасноста од сообраќајот и попрецизно проценувале кои автомобили се движат побрзо, кога требало да држат виртуелно бебе подалеку од опасност. Дополнително, реакциите биле побрзи кога се грижеле за новороденче, отколку кога станувало збор за куче или роботска играчка.
Инаку, студиите покажуваат дека изгледот и движењата на бебињата ги тераат возрасните да ги толкуваат сензорните информации на поинаков начин, со цел да ги заштитат бебињата и да им помогнат побрзо да учат. Стручњаците веруваат дека ова автоматско однесување кај луѓето најверојатно се развило бидејќи човечките бебиња започнуваат да се движат многу порано отколку што им се развиени когнитивните способности за самозаштита.
„Тука не станува збор за мултитаскинг – не е поентата дека родителите ги гледаат автомобилите како побрзи или поопасни затоа што прават повеќе нешта истовремено – поентата е дека се грижат за дете“, вели Мајкл Голдстин, професор на Одделот за психологија и Факултетот за уметности и науки, и директор на Лабораторијата за бихевиорална анализа на ран развој. „Не е само тоа што ќе го зграпчат бебето и ќе го задржат до себе – туку и светот го доживуваат како поопасен, така што го интерпретираат она што го гледаат на поинаков начин.“
Заслуга на еволуцијата
Голдстин, заедно со докторката на науки Ема Муругара, е коавтор на студијата „Динамика на перцепцијата при грижа: Како новороденчињата го менуваат начинот на кој го гледаме светот“, објавена во списанието Child Development. Ова истражување на нов начин го проучува родителството, објаснува Голдстин, кој досега главно се потпирал на прашалници и категоризација на родителски стилови, како авторитарен или попустлив. Целта на лабораторијата била да го анализира однесувањето на родителите од момент во момент, во реалистични ситуации, преку воведување виртуелни средини.
„Истражувањето на механизмите кои се во основата на човечкото родителство, според мене, значително заостанува зад проучувањето на родителството кај другите видови“, вели Голдстин, и додава: „Ние се обидуваме да сфатиме како функционира родителството во секунди и милисекунди, и гледаме како тоа влијае на перцепцијата.“
Во играта што била дел од истражувањето, играчите добивале поени за запирање на автомобили кои се појавувале во случајни интервали, движeјќи се со брзина од 50 до 120 км/ч. Првото истражување, кое вклучувало 65 родители и 31 лице без деца, воведувало бебе (кое лежело, ползело или одело), што играчите можеле да го подигнат ако се приближело до патот – но додека го правеле тоа, можеле да ги испуштат од вид автомобилите што се приближуваат. Во втората студија (16 родители и 21 неродител), играчите можеа да се грижат за бебе, куче или мобилен робот.
На почетокот, Голдстин бил изненаден од тоа колку слично реагирале родителите и оние што не се родители, но потоа размислил и заклучил дека е логично секој човек брзо да реагира кога треба да се заштити нечие дете.
„Еволуцијата направила возрасните да имаат автоматско и длабоко разбирање за тоа што му е потребно на едно бебе за да биде безбедно и за да добие информации“, вели Голдстин. „Ова е брзо, несвесно однесување – а тоа укажува на тоа дека овде делуваат длабоки биолошки механизми. На бебињата не им е важно што мислите, туку што правите. Ако мора да застанете и да размислите, децата би биле во многу поголема опасност, нели?“
