Постои само едно место каде што ќе ги најдете заедно медузите, делфините и слоновите – пред вратата на училиште. Доколку ги додадеме тигрите, хеликоптерите и косилките, станува јасно дека станува збор за таканаречените родителски стилови, кои стручњаците ги нарекуваат и „родителски племиња“.
Овие живописни називи ги опишуваат различните пристапи во воспитувањето и помагаат да се разберат сложените односи помеѓу родители и деца. Психологот д-р Лалита Суглани, објаснува што значи секој од овие стилови и како влијае врз детето.
Иако повеќето родители сметаат дека не се вклопуваат сосема во ниеден од овие калупи, популарноста на овие термини расте бидејќи помагаат во препознавањето на однесувачките шеми и поттикнуваат размислување за сопствениот пристап.
Родител медуза – нежност без граници
Овој стил опишува родители кои се исклучително попустливи и тешко поставуваат јасни граници. Американската едукаторка д-р Ванеса Лапоинт користи токму метафората медуза, мека и без ‘рбет’, за да ги опише родителите кои избегнуваат конфликти и често се чувствуваат преоптоварени и несигурни.
„Таквите родители не го водат детето, туку го следат, обидувајќи се да го стигнат“, вели Лапоинт. Не му наметнуваат распоред, правила или последици, верувајќи дека целосната слобода е најдобрата опција.
Д-р Суглани предупредува дека кај децата на овие родители може да недостасува структура и чувство на сигурност. Иако родителите медузи се емотивно топли, нивната претерана попустливост може да го забави развојот на одговорноста и разбирањето на границите.
Родител тигар – строгост и високи очекувања
Овој родителски стил стана познат благодарение на книгата „Бојната химна на мајката тигрица“, објавена во 2011 година од професорката по право Еми Чуа. Тигрите се, според д-р Суглани, симболи на сила, контрола и високи очекувања.
Родителите тигри ставаат акцент на успехот и дисциплината. Нивниот авторитарен пристап може да донесе видливи резултати, но често ги занемарува емотивните потреби на детето. Психологот предупредува дека таквиот стил може да го наруши самодовербата на детето и чувството на поврзаност со родителот.
Родител делфин – рамнотежа помеѓу нежноста и водството
Родителството во стил делфин се смета за здрава средина меѓу попустливоста и строгоста. Психијатричарката д-р Шими Канг, која прва го употреби овој термин, ги опишува родителите делфини како доследни, но флексибилни. Тие имаат јасни правила, но истовремено поттикнуваат независност и отворена комуникација.
Д-р Суглани истакнува дека родителите делфини се емотивно топли, но доволно цврсти да постават граници. Ги поттикнуваат децата на самостојно размислување, но и понатаму им даваат потребна поддршка. Овој стил најмногу одговара на т.н. авторитативно родителство, за кое истражувањата покажале дека е најповолно за емотивниот развој на детето.
Родител слон – нежниот заштитник
Иако слонот не е познат по строгост, овој родителски стил симболизира топлина, близина и емотивна поврзаност. Родителите слонови се многу вклучени во животот на своето дете и му обезбедуваат силна емотивна поддршка.
Сепак, преголемата заштитничка грижа може да го успори развојот на самостојноста кај детето. Овој стил честопати е воден од родителската желба нивните деца да не го доживеат истиот бол како што тие искусиле.
Родител хеликоптер – постојан надзор
Родителите хеликоптери се познати по тоа што се постојано присутни и вклучени во секој детал од животот на детето. Овој претеран надзор често е резултат на родителска анксиозност и желба за целосна контрола.
Иако родителот се чувствува посигурно кога сè држи под надзор, детето може да добие чувство дека не му се верува, што може да го наруши развојот на самодовербата и независноста.
Родител косилка – отстранување на сите пречки
Овие родители се обидуваат да му го олеснат животот на детето со тоа што му ги отстрануваат сите можни пречки однапред. Иако тоа го прават со добра намера, овој пристап го лишува детето од можноста да научи како да се справи со проблемите.
Д-р Суглани предупредува дека децата воспитувани на овој начин подоцна може да имаат проблеми со прилагодувањето на предизвиците што животот неизбежно ги носи.
Дали постои најдобар родителски стил?
Психологот нагласува дека најважна е поврзаноста со детето, а не совршенството. Таа советува родителите да бидат емотивно достапни, доследни и подготвени да учат заедно со детето.
„Децата не им требаат совршени родители, туку автентични родители кои се трудат да ги разберат, кои растат заедно со нив и се подготвени да ги признаат своите грешки“, заклучува д-р Суглани.
