ПИШУВА:
М-р Ивана Урдаревиќ-Геческа,
лиценциран логопед, магистер по специјална едукација и рехабилитација (оштетување на слухот)
♦♦♦♦♦♦♦
Детето го усвојува говорот од околината со помош на слухот. Оштетувањето на слухот делува на говорот зашто детето без слух не се слуша ни самото себеси, ни говорните стимулации, ниту пак може да го контролира она што го зборува.
Слушните оштетувања се различни со оглед на:
- Степенот на оштетување на слухот
- Обликот на оштетување на слухот
- Времето на губење на слухот и
- Местото на губење на слухот
Степенот на оштетување на слухот. Според Меѓународната класификација на Светската здравствена организација објавена во 1980, оштетувањето на слухот се дели на:
- Тотално оштетување на слухот преку 91dB
- Тешко оштетување на слухот 71-91dB
- Умерено тешко на слухот 56-70dB
- Умерено оштетување на слухот 41-55dB
- Благо оштетување на слухот 26-40dB
За развој на говорот од пресудна важност е времето кога настанало оштетувањето на слухот. Постои разлика меѓу оние кои се родени со оштетување на слухот и оние кои подоцна оглувеле
Според нарушувањето на говорот, оштетувањето на слухот може да се подели на (лесна наглувост, средна наглувост, тешка наглувост, многу тешка наглувост).
Обликот на оштетување на слухот – Треба да се знае дека слухот нееднакво слабее на различни фреквенции. За разбирање на говорот поважни се фреквенциите околу 2000 Hz од оние околу 500 Hz.
За говорот е полошо ако кај исто просечно оштетување повеќе се оштетени високите фреквенции.
Времето на губење на слухот – За развој на говорот од пресудна важност е времето кога настанало оштетувањето на слухот. Постои разлика меѓу оние кои се родени со оштетување на слухот и оние кои подоцна оглувеле. Ако оштетувањето на слухот настанало откако се развил говорот, говорот и понатаму се задржува, иако неговата контрола слабее и говорот може да стане нејасен доколку не се стимулира со посебни вежби. Кај оние кај кои оштетувањето на слухот настанало подоцна, останува сеќавањето на звукот и звучниот говор, за разлика од глувородените дечиња кои немаат претстава за звукот и говорот. За развојот на говорот е пресуден секој месец кој детето го поминало со слух, па дури и она време во прелингвалната фаза зашто во тој период ги слушало звуците и со своето гугање и џагорење ги утврдило врските меѓу звукот и движењата на говорните органи. Слушните впечатоци од периодот кога детето слушало не се бришат, особено ако се стимулираат со рана слушна рехабилитација.
Родителите кои навреме ќе станат свесни за оштетувањето на слухот кај нивното дете, можат многу да придонесат во намалувањето на последиците
Важно е да се напомене дека и глувороденото дете не е безгласно, тоа плаче исто како и детето со нормален слух, па затоа не треба да се очекува немост како знак на глувост. Првите забележливи разлики се во начинот на гугање и џагорење. Глувото дете не џагори (кај него не постои она типично и ритмично повторување ба-ба-ба… или ма-ма-ма…) и не си игра произведувајќи разновидни звуци.
Местото на губење – Оштетувањето на слухот се разликува според местото на оштетување. Оштетувањето во надворешното и средното уво предизвикува кондуктивна (спроводна) наглувост, оштетувањата во внатрешното уво и понатаму до мозокот предизвикуваат перцептивна наглувост.
СОВЕТИ: Треба да го набљудуваме детето дали се врти на произведените звуци, посебно да го следиме развојот на говорот, дали тој доцни, или пак изговорот му е нечист, дали се напрегнува додека слуша. Ако претпоставиме дека детето има некој проблем со слухот, потребно е да се обратиме кај аудиолог, оториноларинголог или аудиорехабилитатор и да ги следиме нивните совети. Многу е важна раната детекција и дијагностика на слушното оштетување и навремено вклучување на детето во рехабилитацискиот процес. Родителите кои навреме ќе станат свесни за оштетувањето на слухот кај нивното дете, можат многу да придонесат во намалувањето на последиците. Родителите и најблиската околина треба да настојуваат детето постојано да го носи слушното помагало. Треба да се влијае на околината да го прифати детето со слушно оштетување како дете кое е сосема нормално човечко битие, прифаќајќи го неговиот хендикеп.
