ПИШУВА:
М-р Ивана Урдаревиќ
логопед, специјален едукатор и рехабилитатор
♦♦♦♦♦♦♦
Ротацизмот и ламбдацизмот се едни од најчестите фонолошко-артикулациски нарушувања – дислалии.
Дислалиите претставуваат неправилност во изговорот на поединечни гласови. Постојат три основни категории:
Омисија – недостаток на некои гласови;
Супституција – замена на неразвиени гласови со глас кој веќе постои;
Дисторзија – разни типични и атипични оштетувања на поединечни изговорени гласови.
Причините за појавата на фонолошко-артикулациските нарушувања можат грубо да се поделат на четири категории:
- Средински;
- Психолошки;
- Органски;
- Наследни.
◊◊◊◊◊◊◊
⇒ Ротацизам (Rotacismus) – овој термин се однесува на нарушувања во артикулација на гласот /р/.
Дисторзијата на гласот /р/ може да се подели на две основни групи и тоа според местото на создавање: на предни и задни. Предните се отстрануваат многу полесно и обично се среќаваат кај децата, додека задните почесто се среќаваат кај возрасните.
А) Билабијален (двоуснен) ротацизам (Rotacismus bilabialis). Овој вид ротацизам се нарекува и кочијашко Р. Имено, наместо врвот на јазикот, вибрираат двете усни. Овој вид на ротацизам може да биде и невибрантен кој се постигнува како полувокалот њ кој во нашиот гласовен состав не постои.
Б) Латерален ротацизам (Rotacismus lateralis) – кај овид вид ротацизам нарушена е симетријата на работата на јазикот, едната половина од врвот на јазикот се наоѓа на алвеолите, а другата вибрира. Овој ротацизам е ретко функционално нарушување, може да биде последица на пареза на јазикот од едната страна.
В) Дорзален ротацизам (Rotacismus dorsalis). Кај овој ротацизам вибрациите се создаваат на дорзалниот дел од јазикот, а прекинот настанува при спој на дорзалниот дел на јазикот со мекото непце. Овој изговор на гласот /р/ одговара на француско р.
Ротацизам (Rotacismus) – овој термин се однесува на нарушувања во артикулација на гласот /р/
Г) Увуларен (ресичен) ротацизам (Rotacizam uvularis) – кај овој вид ротацизам, вибрираат страничниот дел на мекото непце и увулата, а прекинот се постигнува со допир со дорзалниот дел на јазикот.
Д) Гутурален (грлен) ротацизам (Rotacismus guturalis). Oвој вид ротацизам се постигнува некаде на патот зад задниот дел на јазикот кон неговиот корен. Сличен е на изговорот на германскиот глас р.
⇒ Ламбдацизам (Lambdacismus) – овој термин се однесува на нарушувања на изговорот на гласовите /л/ и /љ/.
Унилатерален ламбдацизам (Lambdacismus unilateralis) станува збор за дисторзија на гласовите /л/ и /љ/ каде што едната страна од јазикот е доближена до алвеолите, а воздушната струја е насочена само по едната страна.
Интердентален ламбдацизам (Lambdacismus interdentalis). Основна карактеристика на овој вид ламдацизам е тоа што јазикот се наоѓа помеѓу секачите наместо на алвеолите. Звучната реализација не е оштетена.
Податоците за бројот на децата, младинците и возрасните со нарушување на говорот, а посебно изговорот, многу варираат, зависно од критериумите, т.е. осетливоста на лицето кое го спроведува испитувањето.
◊◊◊◊◊◊◊
ПОВЕЌЕ ОД ИСТИОТ АВТОР, М-Р ИВАНА УРДАРЕВИЌ:
- Поголем број од децата со дизартрија уште од најрани денови имаат потешкотии во процесот на земање храна
- Музичко-ритмички вежби како помош во третман на спор говор кај децата – брадилалија
- Расцепи на усната и непцето – релативно чести вродени аномалии на лицевовиличната регија
- Дали и вашето дете страда од дефицит на внимание со хиперактивност – Хиперкинетски растројства (АДХД)
- Отстранувањето на третиот крајник не значи и дефинитивно решение на зборувањето преку нос
- И доживеан страв може да доведе до пелтечење
