ПИШУВА:
М-р Ивана Урдаревиќ
логопед, специјален едукатор и рехабилитатор
♦♦♦♦♦♦♦
Развојната дисфазија (Dysphasia evolutionis) претставува јазично нарушување, односно нарушување во способноста да се разбере, структурира и изрази јазичната мисла. Таа истовремено претставува сложен синдром на физиолошки и лингвистички дефицит и едукативно, социјално нарушување, со неспособност за изговор на поголем број на гласови (dislalia), со потешкотиии во запаметувањето на зборови, неправилна употреба на граматичките облици (аграматизам) и општа неспособност за вербално изразување.
Степенот на овие дефицити е различен. Може да се движи од нултото ниво на јазична развиеност (алалија, потполн недостаток на говорот), преку изразени лексички и семантичко-граматички потешкотии во читањето (dyslexia) и во пишувањето (dyspraphia) како последица на патолошко неразвиен говор во раната возраст.
Децата со дисфазија имаат одложен почеток на развојот на говорот, наспроти адекватното разбирање. Кога некои од овие деца ќе почнат да зборуваат, нивната продукција им е оскудна, други пак се флуентни во говорот и се обидуваат да користат изрази од повеќе зборови, но во поголем дел се неразбирливи
Спонтано со развојот, децата со дисфазија не се во состојба да ги совладаат сложените јазични структури. Односите на поединечните категории зборови во нивниот говор значително се разликуваат од оние кои се присутни кај децата со нормален говорно – јазичен развој. Тие имаат одложен почеток на развојот на говорот, наспроти адекватното разбирање. Кога некои од овие деца ќе почнат да зборуваат, нивната продукција им е оскудна, други пак се флуентни во говорот и се обидуваат да користат изрази од повеќе зборови, но во поголем дел се неразбирливи.
⇒ Rapin & Allen (1983) според Vladisaljevic јазичните дефицити ги класифицирале во подтипови на дисфазични синдроми:
* вербална аудитивна агнозија
* семантичко – прагматични нарушувања
* фонолошко –синтаксички нарушувања
* нарушувања во продукцијата и планирањето на говорот
⇒ Wilson @ Risuci ( 1986) според Golubovic, идентификувале подтипови на дисфазични синдроми:
* аудитивно- семантичко нарушување во разбирањето
* експресивно и/или рецептивно нарушување
* глобално нарушување
* нарушување на аудитивната меморија
* експресивно нарушување итн.
Етиологија на развојната дисфазија
- Невролошки фактори:
- Повреди на CNS (пренатални, перинатални, постнатални во првата година од животот пред развојот на говорот)
- Инфективни болести кај мајката ( рубеола, токсоплазмоза)
- Токсични труења
- Интракранијални крвавења
- Асфиксија и аноксија
- ЕПИ
- Фебрилни конвулзии
- Поспоро созревање на CNS, особено оние делови кои претставуваат физиолошка основа за говорот
- Латерализација на хемисферите
- Генетски фактори
- Аномалии во развој на мозокот
- Моторни нарушувања
- Средински фактори
- Когнитивни фактори
Клиничка слика на развојната дисфазија
- Дефицит во аудитивната перцепција
- Потешкотии во перцепција на фонеми
- Дефицит во вербално помнење
- Дефицит во следење на редот
- Дефицит во визуелната перцепција, просторната ориентација и вниманието
- Јазичен дефицит
- Продукција и разбирање
- Морфолошки и граматички потешкотии
- Дефицит во семантика и разбирање на зборови
- Потешкотии во прагматиката
- Потешкотии во разбирањето на говорот
- фонематскиот слух е незрел за возраста
- дислатерализираност
- разбирање на јазичниот исказ постои само за едноставни вербални цели
Логопедско-рехабилитациски третман
Овој третман треба да почне порано, на 2,5-годишна возраст додека мозочната функција на детето е најголема.
•••••••
ПРОЧИТАЈТЕ ПОВЕЌЕ СТРУЧНИ ТЕКСТОВИ ОД М-Р ИВАНА УРДАРЕВИЌ
НА СЛЕДНИОВ
ЛИНК
