ПИШУВА:
М-р Марина Крстиќ,
специјален едукатор и рехабилитатор
магистер по образование на надарени и талентирани
♦♦♦♦♦♦♦
Долго време надареноста се поврзуваше само со висок коефициент на интелигенција и високи интелектуални и академски достигнувања. Доминантните современи концепции за надареноста го насочуваат нивното внимание кон високото ниво на потенцијали и можности во различни области кои минуваат низ тесните академски области.
Надареноста е само една од формите на севкупниот развој кај децата. Родителите се во позиција да ја запознаат природата на надареноста и потребите на надарените деца уште од најмала возраст, давајќи им можност да ја поттикнат, поддржат и негуваат надареноста и талентот кај своите деца. Утврдено е дека некои особини на детските таленти ги манифестираат на многу рана возраст.
Семејството уште од најрана возраст може да ги забележи специфичните карактеристики на надареноста и талентот кај своите деца, кои пак не се карактеристични за таа одредена хронолошка возраст
Семејството има важна улога не само во процесот на идентификација на потенцијално надарените деца, туку и кога станува збор за донесување одлуки за понатамошниот воспитно-образовен процес на овие деца. Раната идентификација на надарените деца е можност за нивен понатамошен успешен и сеопфатен развој. Семејството е она кое прво може да го забележи талентот и натпросечноста на детето доколку има барем основни познавања за карактеристиките и својствата на надареноста и ако комуникациските односи во семејството се на задоволително ниво. Некои автори сметаат дека родителите се во поповолна положба кога станува збор за идентификување на надарените отколку училиштето или наставникот кој можеби не е свесен за академските способности и можности на детето. Информациите од родителите и другите членови на семејството може да бидат од особена важност и важност за промена на перцепцијата на детето, што може да се оцени како „невообичаено“, хиперактивно или проблематично. Семејството уште од најрана возраст може да ги забележи специфичните карактеристики на надареноста и талентот кај своите деца, кои пак не се карактеристични за таа одредена хронолошка возраст.
Со самото забележување на својствата, т.е. карактеристиките на надареноста кај нивните деца, семејството мора да преземе иницијатива и низа активности за понатамошно следење, развој, поттикнување на надареноста и личноста кај детето, бидејќи надарените деца бараат посебни и специфични третмани како во образовните институции така и во социјалната средина
Родителите најчесто ги забележуваат следните особини кај своите деца кои укажуваат на тоа дека детето е надарено:
-
Ран развој на говорот – укажува на тоа дека нивното дете има многу богат речник и дека споредено со вокабуларот на нивните врсници е на многу повисоко ниво.
-
Родителите укажуваат дека нивното дете, иако е дете, научило да чита и пишува преку ноќ без никаква помош од друго лице.
-
Посочуваат дека нивното дете е премногу заинтересирано за книги, дека е многу љубопитно, дека постојано поставува прашања, дека го интересираат теми и области кои не се специфични за неговата возраст.
-
Внимателно набљудување, способност за прекумерна концентрација, причинско-последична поврзаност на врските, логично размислување, упорност и ентузијазам, интерес и способност за брзо решавање проблеми, примена на стекнато искуство, голем интерес за логички играчки се исто така особини кои родителите ги нагласуваат во рано откривање на надареноста кај нивното дете.
Со самото забележување на својствата, т.е. карактеристиките на надареноста кај нивните деца, семејството мора да преземе иницијатива и низа активности за понатамошно следење, развој, поттикнување на надареноста и личноста кај детето, бидејќи надарените деца бараат посебни и специфични третмани како во образовните институции така и во социјалната средина. Затоа, семејството мора да го има предвид тоа за да не се појават проблеми од различна природа во понатамошниот развој на детето, како што се социо – емоционалните проблеми на надарените и талентираните, невротски перфекционизам итн.
За да биде што поуспешна идентификацијата и напредокот на надарените деца, неопходно е родителите да соработуваат со образовниот систем и со стручните служби, за да можат навреме да се информираат за понатамошниот третман на овие деца, особено во случаи кога децата не се вклопуваат во очекувањата кои родителите ги сметаат за „нормални“ и во случаи кога родителите мислат дека поради талентот што го поседува нивното дете тоа ќе биде социјално изолирано или емоционално ќе страда.
