Научниците развија нов генетски тест кој уште во најраната возраст може да открие зголемен ризик од прекумерна телесна тежина подоцна во животот – давајќи им им предност на родителите во создавање здрави навики навреме.
Замислете да можете, со само неколку капки крв или брис, да дознаете дали вашето дете има зголемен генетски ризик за дебелина во иднина. Научниците развија тест познат како полигенетски скор (PGS), кој покажува како комбинацијата од многу гени може да влијае на индексот на телесна маса (BMI) – уште пред детето да наполни пет години. Ова им овозможува на родителите време да изградат здрави навики пред ситуацијата да излезе од контрола.
Како функционира тестот?
PGS се пресметува врз основа на генетски варијации поврзани со BMI. Научниците анализирале податоци од над пет милиони луѓе за да развијат попрецизен модел – и тврдат дека новиот PGS е двојно попрецизен од претходните. Тестот е испитан на стотици илјади луѓе од различни бази на податоци, каде што се следеле и генетски информации и BMI низ годините, пренесува ScienceAlert.
Еве што откриле:
- Кај петгодишни деца, резултатите од PGS објасниле околу 35% од разликите во BMI кога тие станале тинејџери.
- Кај возрасни Европејци, тој удел изнесувал околу 17,6%.
- Во некои популации, како во руралните области на Уганда, резултатите биле значително пониски (2,2%) – веројатно поради недоволно генетски податоци од тие групи и поголема генетска разновидност.
Интересно е што луѓето со повисок генетски ризик за висок BMI почесто реагирале подобро на програми за слабеење – првично губеле повеќе килограми, иако кај многумина тие килограми подоцна се вратиле. Ова само го потврдува она што експертите постојано го нагласуваат: Генетиката не е судбина. Начинот на живот и навиките можат многу да променат.
Што значи ова за родителите?
Можност за рана реакција – кога сè уште нема медицински проблем, а навиките полесно се формираат.
Нема само генетика – дури и ако ризикот постои, исхраната и физичката активност сè уште се главни фактори.
Нема замена за здрав разум – BMI не е единствениот показател за здравје, па важно е да се гледа пошироката слика, а не само бројката на вагата.
Како што порачуваат авторите на студијата, вклучувајќи ја и генетичарката Рут Лус, ова е голем чекор напред кон клинички корисно генетско тестирање – но само ако се користи паметно и одговорно.
