Науч. сор. д-р сци. Татјана Зорчец: Раната идентификација на аутизмот е пресудна за долгорочната добросостојба на самите деца и нивните семејства

Раната детекција и раниот третман може да доведат до подобрување на говорно-јазичните способности, социјалната интеракција, адаптивното функционирање, маладаптивните поведенија, успешна инклузија и крајно, што е можно поголемо оддалечување од дијагнозата и приближување кон типичниот развој

Раните манифестации на аутизмот се често присутни и пред 18-тиот месец од животот на детето: Науч. сор. д-р сци. Татјана Зорчец

ПИШУВА:
Науч. сор. д-р сци. Татјана Зорчец
психолог, специјалист по клиничка психологија, доктор на медицински науки
ЈЗУ Клиника за детски болести, Скопје

♦♦♦♦♦♦♦

„Аларм за аутизам”

Американската академија за педијатрија и Центарот за контрола и превенција на болестите во 2012 година го објавија т.н. „Аларм за аутизам” како упатство за педијатрите, а кој се однесува на пет домени:

⇒ Аутизмот е распространет

  • едно од шест деца има развојно растројство и/или бихејвиорални тешкотии;
  • едно на 59 деца е дијагностицирано за аутизам;
  • развојните растројства имаат суптилни манифестации и можно е да не бидат препознаени на време.
Развојното следење на децата е битна метода за откривање на развојните тешкотии

⇒ Лоцирајте се на родителот

  • раните манифестации на аутизмот се често присутни и пред 18-тиот месец;
  • родителите најчесто се загрижени дека нешто не е во ред со детето;
  • родителите најчесто даваат точни и квалитетни информации;
  • доколку родителот спонтано не ја кажува својата загриженост, неопходно е да се постават низа од прашања.

ПРОЧИТАЈТЕ И… Науч. сор. д-р сци. Татјана Зорчец: Доколку бебето до година дена не реагира на своето име – може да упатува на зголемен ризик за аутизам

Развојните растројства имаат суптилни манифестации и можно е да не бидат препознаени на време

⇒ Активирајте се навреме

  • скринингот и следењето се особено битен дел од педијатриската практика;
  • неопходно е познавање на типичниот и атипичниот развој;
  • неопходно е да се препознаваат предупредувачките знаци;
  • неопходно е да се применуваат скрининг методите и навреме да се идентификуваат проблемите;
  • преку рана интервенција да се подобрува квалитетот на животот на детето и неговото семејство.

⇒ Реферирајте навремено

  • во соодветни установи или програми за рана интервенција;
  • упатете го детето навреме на специјалист или тим од специјалисти за аутизам, за поставување на дефинитивна дијагноза;
  • направете аудиолошки преглед и исклучете пречки со слухот;
  • упатете ги и на локалните служби за поддршка и помош.
                                                     Едно на 59 деца е дијагностицирано за аутизам

⇒ Мониторирајте

  • закажете следен состанок на кој ќе ја дискутирате состојбата подетално;
  • проверете дали се присутни и коморбидни состојби (пр. епилептични напади, гастроинтестинални проблеми, тешкотии со сонот, тешкотии со поведението);
  • запознајте ги родителите со најновите информации;
  • застапувајте ги родителите во институциите на системот;
  • продолжете со следењето и внимавајте на дополнителни и доцни знаци за аутизам и/или други развојни растројства;
  • продолжете да давате медицинска помош и нега.
Улогата на педијатрите во примарната здравствена заштита не е битна само за соматското здравје на детето туку и за психичкото здравје. Педијатарот треба да ги користи скрининг техниките, активно да ги истражува дилемиге и грижите на родителот за развојот на своето дете

Развојно следење и скрининг за аутизам

Развојното следење на децата е битна метода за откривање на развојните тешкотии. Следењето се дефинира како флексибилен, лонгитудинален, континуиран, кумулативен процес кој подразбира документирање на развојната историја на детето, остварување на точни и информативни опсервации на развојот, идентификација на ризик факторите и протективните механизми, како и скрининг активностите. Од друга страна, скринингот е можност здравствените работници да алармираат за одредени појави во општата популација кои може да бараат понатамошна клиничка евалуација. Скринингот го подобрува откривањето на децата подложни за одреден ризик, откривањето доведува до поставување одредена дијагноза, дијагнозата води кон започнување соодветен третман, а навремениот третман води кон подобра прогноза.

Раната идентификација на аутизмот е пресудна за долгорочната добросостојба на самите деца и нивните семејства и претставува интегрална функција на здравствените работници во примарната здравствена заштита, како и одговорност на професионалците во педијатриските служби. Раната детекција и раниот третман може да доведат до подобрување на говорно-јазичните способности, социјалната интеракција, адаптивното функционирање, маладаптивните поведенија, успешна инклузија и крајно, што е можно поголемо оддалечување од дијагнозата и приближување кон типичниот развој.

Оттука, улогата на педијатрите во примарната здравствена заштита не е битна само за соматското здравје на детето туку и за психичкото здравје. Педијатарот треба да ги користи скрининг техниките, активно да ги истражува дилемиге и грижите на родителот за развојот на своето дете и да остварува комуникација и соработка со институциите кои професионално се занимаваат со дијагностика и третман на здравствените и психичките состојби кај децата.

  • Во наредното продолжение:

Науч. сор. д-р сци. Татјана Зорчец: M-CHAT-R – Најчесто употребувана скрининг техника за проценка на аутизмот кај децата

 

ПОВЕЌЕ ОД ИСТИОТ АВТОР, НАУЧ. СОР. Д-Р СЦИ. ТАТЈАНА ЗОРЧЕЦ: 

 

ПОВРЗАНИ НАПИСИПОВЕЌЕ ОД АВТОРОТ