Пребирливоста со храна кај малите деца е многу почесто – и потенцијално поопасно – отколку што повеќето родители мислат, покажува ново големо меѓународно истражување. Студијата открила дека екстремните облици пребирливост може да бидат поврзани со низа развојни потешкотии – од емоционални и когнитивни, до социјални проблеми.
Големата меѓународна студија, која анализирала податоци од повеќе од 35.000 деца на возраст од 3 до 8 години, дала убедливи докази дека избегнувачкото/рестриктивно нарушување во исхраната (ARFI), екстремен облик на избирливост, е широко распространето. Истражувачите се потпирале на податоците од норвешката кохорта на мајки, татковци и деца и процениле дека меѓу 6 и 18 проценти од децата развиваат навики во исхраната кои се доволно ограничени за да ги исполнат критериумите за симптоми на ARFI.
Кај два до три проценти од децата овие обрасци стануваат клинички значајни, што значи дека нивната ограничена исхрана доведува до нутритивни недостатоци или недостиг од доволно енергија. Научниците нагласуваат дека е важно да се разликува секојдневната избирливост од тешкото и упорно избегнување храна, кое преминува во нарушување.
Поврзаност со развојни потешкотии
Тимот открил дека децата со упорен ARFI значително почесто имаат развојни потешкотии во споредба со децата со типични прехранбени навики. Овие предизвици ги опфаќаат емоционалната, когнитивната и социјалната сфера – во согласност со претходни истражувања кои ограничената исхрана ја поврзуваат со состојби како анксиозност, дефицит на внимание и аутизам. Децата со клинички значаен ARFI исто така почесто покажувале физички тегоби, вклучувајќи гастроинтестинални проблеми.
Генетска подлога на избирливоста
Студијата идентификувала два генетски локуси поврзани со ARFI. Особено била забележана силна поврзаност со генот ADCY3, кој учествува во регулацијата на апетитот и кој претходно бил поврзуван со дебелина. Проценките за наследност се движеле од 8 до 16 проценти, што укажува на мал, но значаен генетски придонес – што сугерира дека и биологијата игра улога.
Истражувачите пронашле и генетски преклопувања помеѓу ARFI и низа други особини, вклучувајќи состојби од областа на менталното здравје, когнитивни способности и гастроинтестинални нарушувања. Ова преклопување може да помогне да се објасни зошто децата со ARFI толку често имаат пошироки развојни предизвици.
Значењето на раната интервенција
ARFI е официјално признаено нарушување во Дијагностичкиот и статистички прирачник за ментални нарушувања (DSM-5) дури пред околу десет години, па затоа податоците за неговата распространетост долго време биле ограничени. Ова ново истражување – едно од најголемите досега – дава појасни докази дека екстремната избирливост кај многу деца не е само фаза што ќе помине.
Авторите нагласуваат дека е клучно да се препознае кои деца се најмногу изложени на ризик, за да се креираат подобри препораки за јавното здравство и да се развијат рани интервенции. Тие заклучуваат со повик за поширока поддршка, истакнувајќи дека многу деца не добиваат навремена помош затоа што симптомите често изгледаат како типично детско однесување. Раната интервенција може да им помогне на семејствата да спречат нутритивни недостатоци и да ги решат развојните проблеми пред да ескалираат, а подоброто разбирање на генетските фактори може да доведе до попрецизни третмани и намалување на стигмата.
