Иако празниците носат радост и забава, петардите не се дел од безгрижното детство. Она што за возрасните изгледа како кратка забава, за децата може да значи трајна штета. Тие се особено ранливи бидејќи нивниот слух, нервен систем и емоционална регулација сè уште се во развој. Секој силен звук, ненадејна детонација или контакт со барут може да предизвика микротрауми, стресни реакции и психолошки последици кои се акумулираат со текот на времето. Еве што сè може да се случи.
Микротрауми на слушниот систем
Бучавата што ја создаваат петардите и огнометот често надминува 110–145 децибели, а може да биде и поголема ако детонацијата се случи во близина на увото. Истражувањата покажуваат дека ваквиот интензитет на звук може да предизвика акустична траума на внатрешното уво, со оштетување на сетилните клетки на слушниот апарат и на вестибуларниот систем (рамнотежа). Дури и кога нема видлива перфорација на ушното тапанче, оштетувањето на слухот во високите фреквенции може да биде трајно и подоцна да се манифестира како зуење во ушите (тинитус) или намалена острина на слухот.
Проблемот е што овие микротрауми често не предизвикуваат веднаш болка или јасни симптоми, па родителите не се ни свесни дека слухот на детето е променет. Токму затоа често не се бара лекарска помош, а неповратното оштетување на слухот и рамнотежата може да имаат долгорочни последици.
Изгореници од барут
Барутот може да предизвика изгореници на рацете кои не се јасно видливи. Повеќето луѓе ваквите изгореници ги доживуваат како обична исеченица или гребнатинка, но дерматолозите и хирурзите предупредуваат дека изгорениците од пиротехника често зафаќаат подлабоки слоеви на кожата и ткивата. Причината е што топлината и хемиските продукти од експлозијата ја оштетуваат кожата на начин кој не изгледа драматично веднаш.
Децата често покажуваат зголемена реактивност на непредвидлива бучава и можат да развијат трајна непријатност или страв од слични ситуации во иднина. Ова е особено изразено кај деца со невролошка или сензорна осетливост (на пример, деца со аутистичен спектар), кај кои петардите можат да предизвикаат исклучително интензивни стресни реакции и панични епизоди
Стрес и незрела регулација на стрес-одговорот кај мали деца
Малите деца кои, против својата волја, ќе се најдат во близина на фрлање петарди, сè уште немаат целосно развиен систем за регулација на стресот. Тоа значи дека нивната реакција на нагли и силни звуци не може свесно да се контролира или модулира, како кај возрасните. Во вакви ситуации организмот реагира преку автономниот нервен систем и ослободување на хормони на стрес, како кортизол.
Кај бебињата и многу малите деца, оваа регулација е особено чувствителна. Наглата и неочекувана бучава може да предизвика силни, акутни осцилации на хормоните на стрес, што може да доведе до вознемиреност, нарушен сон и зголемена чувствителност на стрес.
Психолошки и развојни влијанија
Краткотрајната, но силна бучава кај децата може да предизвика страв, анксиозност и реакции на бегство, кои наизглед брзо се смируваат, но можат да остават „микротрауми“ во емоционалниот развој. Децата често покажуваат зголемена реактивност на непредвидлива бучава и можат да развијат трајна непријатност или страв од слични ситуации во иднина.
Ова е особено изразено кај деца со невролошка или сензорна осетливост (на пример, деца со аутистичен спектар), кај кои петардите можат да предизвикаат исклучително интензивни стресни реакции и панични епизоди.
И животните се плашат
Петардите не се опасни само за децата – тие носат сериозни последици и за животните. Домашните миленици и уличните кучиња и мачки имаат значително поосетлив слух од луѓето, па силната и ненадејна бучава може да предизвика екстремен страв, паника и дезориентација. Чести реакции се неконтролирано бегање, тресење, забрзано дишење, губење ориентација, па дури и самоповредување при обид да се сокријат. Не се ретки случаите кога миленици бегаат од домот и се губат, а кај некои животни стресот доведува до долготрајни промени во однесувањето, губење апетит или влошување на постоечки здравствени состојби.
