ПИШУВА: Прим. д-р Ферит Муча
педијатар
♦♦♦♦♦♦♦
Алергијата на храна денес е глобален здравствен проблем од којшто страдаат (боледуваат) милиони луѓе. Освен што го пореметува квалитетот на животот на детето, во одредени околности може да предизвика системски анафилактична реакција и да го загрози животот на детето. Се проценува дека од алергија на храна страдаат 20% од општата популација и е во пораст, дека е почеста кај децата во однос на возрасните, и најчесто се јавува во првите години од животот.
Ширењето на алергиите на храна не може да се објасни со зголемената свест и познавањето за алергиите или пак подобрите дијагностички методи. Се верува дека алергиите и зголемената сензитивност кон храната се поврзани со животната средина и западниот начин на живот. Земјите во развој имаат пониска стапка на алергија. Клучните фактори можат да бидат аерозагадувањето, промена на начинот на исхраната и пониската изложеност на микроорганизмите, што ја промениле реакцијата на имунолошкиот систем.
Склоноста кон алергија е наследна. Ако се алергични родителите има голема шанса да биде алергично и детето, но не мора да го наследи истиот вид на алергија. Ако е алергичен едниот родител, можноста кај детето да биде алергично е 30%. Ако се алергични двајцата родители, можноста е околу 60% да се јави алергија кај детето
Кога се зборува за овој проблем треба да биде добро расчистена дилемата дали се работи за алергија или за интолеранција односно неподнесување спрема одредени видови на храна. Алергијата на храна или хиперсензитивност е абнормална реакција којашто е потикната од страна на имуниот систем со произведување на специфични имуноглобулин Е антитела.
Тоа се случува кога организмот кој е склон и сензибилизиран за алергиски реакции, во контакт со храната која е виновник односно кој делува како алерген. При овој контакт се ослободуваат хемиски медијатори (меѓу кои и хистамин) и како последица се манифестираат алергиски симптоми. Додека кај децата што покажуваат интолеранција односно неподнесување спрема некоја храна немаат продукција на специфични Иг Е антитела, значи причината е неалергична. На пример може да биде поради недостиг на некој ензим, којшто е неопходен за варење на храната.
Причинители на алергијата и најчести алергии на храна
Причина за алергиска реакција на некоја храна обично се протеините во неа. Најчести алергени во храната во детската возраст се: кравјото млеко, јајцата, кикиритките, рибата, житото и сојата, но поретко и јагодите, јаткасто овошје (ореви, бадеми, лешници), чоколада… Протеините на кравјо млеко се водечка причина за алергија на храна кај доенчиња и млади деца под 3 години.
Дали алергијата е наследна?
Наследна е склоноста кон алергија. Познато е дека фамилијарната историја за атопија и алергија на храна е еден од најважните фактори на ризик во настанувањето на алергија на храна и може да биде индикатор за преземање на превентивни мерки. Ако се алергични родителите има голема шанса да биде алергично и детето, но не мора да го наследи истиот вид на алергија. Ако е алергичен едниот родител, можноста кај детето да биде алергично е 30%. Ако се алергични двајцата родители, можноста е околу 60% да се јави алергија кај детето, иако не се знае дали ќе биде алергично на храна се додека не се појави реакција.
Како се манифестира алергијата на храна – кои се симптомите?
Може да предизвика различни симптоми со различен интензитет кај децата. Реакцијата може да биде непосредна (рана) или одложена (касна) реакција. Најчесто се работи за брз алергиски одговор со реакција веднаш во првите минути до 2 часа после внесување на храната односно алергенот, додека одложените односно касните реакции се манифестираат до 48 часа или по неколку дена.
Алергијата на храна или хиперсензитивност е абнормална реакција којашто е потикната од страна на имуниот систем со произведување на специфични имуноглобулин Е антитела
Симптомите може да бидат доста бурни и да инволвираат разни органски системи, најмногу кожата, цревата и респираторниот тракт, во тешките случаи кога имаме анафилактичен шок и кардиоваскуларниот систем:
-
Црвенило по кожата, осип и чешање (уртикарија, атопичен егзем);
-
Црвенило и отоци на очните капаци, отоци на усните, ушните школки, секреција од нос, кивање, потешкотии во дишењето (гушење и глад за воздух), свиркање на градите, зарипнување на гласот и сл. (алергичен ринитис, астма);
-
Повраќање, одбивање на храна, дијареја, ректално крвавење, болка во стомакот;
-
И во ретки случаи да доведе до анафилактичен шок кој може да води до смрт.
- Во наредното продолжение:
Прим. д-р Ферит Муча: Што да направите ако мислите дека вашето дете има алергија на некој вид на храна
