ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
Исчашувања на колкчињата, сплескана глава, вишок прсти се меѓу најчестите ортопедски аномалии кои се детектираат кај бебињата. Она што го истакнуваат педијатрите е родителите да го почитуваат терминот за првиот ортопедски преглед на нивното дете и да се јават на специјалист по ортопедија помеѓу вториот и третиот месец, но не подоцна од крајот на третиот месец. Зошто? „Ако има некоја дисплазија, луксација, сосема поинаку се третира кога детето има три месеци, а сосема поинаку кога има осум месеци или една година. Ако порано се детектира, последиците се помали. Кај дете на три месеци кое има луксација тоа може да се среди со вежбање, ортози, помагала… Меѓутоа ако бебето има 10 месеци, веќе стои или го ставаат во дубак, тоа е веќе проблем, кој ќе треба поинаку да се третира“, објаснува прим. д-р Лидија Мирчевска, специјалист по ортопедија. Со прим. д-р Мирчевска поразговаравме на повеќе теми меѓу кои и ставањето широк повој, лазењето, проодувањето, употребата на дубаци и џампери, седењето во W-положба – сето она што ги интересира родителите.
Кога треба родителите заедно со бебето да се јават на прв ортопедски преглед?
Прим. д-р Мирчевска: Првиот ортопедски преглед фактички се одвива во болницата после раѓањето. Ако е се во ред, ако нема индикација, помеѓу вториот и третиот месец треба да се направи првиот ортопедски преглед, но никако не смее да биде во осмиот месец, на пример, кај нас родителите често се правдаат дека нема слободни термини или дека немаат време и сл. Затоа и потенцирам уште еднаш дека многу е важно првиот преглед да биде помеѓу вториот и третиот месец или најдоцна до крајот на третиот месец.
ШИРОК ПОВОЈ Доколку има сомнеж, доколку клиничкиот наод е позитивен, а наодот на ултразвук е ОК, тогаш јас препорачувам широк повој со една пелена. Ако се работи за нешто што е поизразено како контрактура или недоволна развиеност и ако е бебето помало, препорачувам да се става широк повој и до две пелени. Тоа е доколку има индикација, доколку нема обично и не го препорачувам. Ако е се ОК нема потреба од широк повој
Зошто токму помеѓу вториот и третиот месец? Има ли некоја посебна причина?
Прим. д-р Мирчевска: Има причина. Затоа што ако има некоја дисплазија, луксација, сосема поинаку се третира кога детето има три месеци, а сосема поинаку кога има осум месеци или една година. Ако порано се детектира, последиците се помали. Кај дете на три месеци кое има луксација тоа може да се среди со вежбање, ортози, помагала… Меѓутоа ако бебето има 10 месеци, веќе стои или го ставаат во дубак, тоа е веќе проблем, кој ќе треба поинаку да се третира.
Што опфаќа првиот ортопедски преглед? Што покажува ехото на колкчиња?
Прим. д-р Мирчевска: На првиот ортопедски преглед на бебето се прави скрининг односно се гледа позицијата на колкот и присуството или отсуството на јадра. Јадрата може да не се појават и до девет месеци и тоа не е страшно. Ехо прегледот фактички е преглед на позицијата односно какви се колковите во развој. Оттука доаѓаат и понатамошните препораки доколку има некој проблем, па зависно од истиот, треба да се продолжи со широк повој или со гаќички или со каивчиња, се зависи од степенот на проблемот и возраста на детето.
Широкиот повој е тема околу која се испреплетуваат различни ставови и мислења. Дали се препорачува исклучиво кај деца со одредени проблеми или независно, широкиот повој треба да го применуваат сите бебиња?
Прим. д-р Мирчевска: Доколку има сомнеж, доколку клиничкиот наод е позитивен, а наодот на ултразвук е ОК, тогаш јас препорачувам широк повој со една пелена. Ако се работи за нешто што е поизразено како контрактура или недоволна развиеност и ако е бебето помало, препорачувам да се става широк повој и до две пелени. Тоа е доколку има индикација, доколку нема обично и не го препорачувам. Ако е се ОК нема потреба од широк повој. Но дури и ако се става до првиот ортопедски преглед не може да направи никаква штета.
Витаминот Д мора да им се дава на децата. Сега е зимно време, велат загадено е, не излегувајте, летно време, пак, има висок УВ-индекс – и повторно, не излегувајте надвор, што значи дека немаме од никаде витамин Д. Зимно време е особено битно да им се дава на бебињата до година дена и тоа некаде до април, мај, а на поголемите деца се дава во форма на капки, перли, рибино масло
Кои се најчестите ортопедски аномалии кај бебињата?
Прим. д-р Мирчевска: Најчести се дисплазиите, односно исчашувањата на колкчињата, иако ги има се помалку и помалку. Меѓутоа има и родители кои ги носат бебињата поради сплескана глава, вишок прсти, што е всушност вродена аномалија, додека сплесканата глава се јавува заради позицијата на лежење. Ако детето лежи постојано на едната страна, таа ќе биде сплескана, затоа што не само черепот туку сите коски се меки. Затоа се препорачува детето да се врти на другата страна, обратно за да се направи некаков баланс.
Дали лазењето е задолжителна фаза која му претходи на проодувањето?
Прим. д-р Мирчевска: Лазењето не е задолжително. Има деца кои никогаш не пролазуваат, а проодуваат.
Некои родители не им дозволуваат на децата да се валкаат на подот, а сепак, тие сакаат да лазат. Треба ли да им се забранува лазењето на децата?
Прим. д-р Мирчевска: Се што прави детето треба да му се дозволува. Се што може и се што сака самото да направи. На пример, ако дете на четири месеци почне да седнува, да се исправува – оставете го, кога ќе се умори ќе си легне. Но, никако не смее да се форсира. Ќе го ставите на стомак на шест-седум месеци, ако осети потреба дека треба да отиде, ќе почне да лази. Лазањето не е задолжително, не мора сите да лазат, меѓутоа ако сака самото треба да се остава да лази.
Одењето на прсти кое се случува одвреме-навреме е вежба со стапалата. Меѓутоа исклучиво одење на прсти е веќе проблем, ахиловата тетива е скратена и го тера детето да ја дигне ногата
Ни седењето, ни стоењето, ни одењето не треба да се форсираат. Дубаци и џампери се за родители, не се за децата. Може да направат деформитети. На пример, детето во дубак ќе направи два чекори, ќе седне, ќе добиеме О-нозе, го оптеретуваме ‘рбетот предвреме. И со џамперот е исто: скока, скока додека не се умори, потоа седнува и виси. Со тоа што не ги ставаме во дубаци и џампери превенираме деформитети.
Популарната положба на „жаба“, односно „W-положба“. Децата обожаваат да седат така, но дали смеат?!
Прим. д-р Мирчевска: Тоа никако. Спиење на стомак и седење во W-положба изричито не. Децата кога се помали сакаат да спијат на стомак, а тоа е на некој начин и корисно затоа што им ги олеснува грчевите, меѓутоа веќе повозрасно дете треба нешто да направи со стопалата за да легне на стомак нели…
Треба ли да не загрижува одењето на прсти?
Прим. д-р Мирчевска: Не. Одењето на прсти кое се случува одвреме-навреме е вежба со стапалата. Меѓутоа исклучиво одење на прсти е веќе проблем, ахиловата тетива е скратена и го тера детето да ја дигне ногата. Значи повремено одење на прсти не е страшно, но постојано одење на прсти е знак за аларм.
Зошто е неопходно да им се дава витамин Д на децата, особено во зимскиот период?
Прим. д-р Мирчевска: Витаминот Д мора да им се дава на децата. Сега е зимно време, велат загадено е, не излегувајте, летно време, пак, има висок УВ-индекс – и повторно, не излегувајте надвор, што значи дека немаме од никаде витамин Д. Зимно време е особено битно да им се дава на бебињата до година дена и тоа некаде до април, мај, а на поголемите деца се дава во форма на капки, перли, рибино масло. Кај деца во раст може да се даваат и до десетгодишна возраст, најновите истражувања покажуваат дека витаминот Д е добар и за имунитетот. Витаминот Д кој го внесуваме и ние и децата е провитамин, треба да има ултравиолетови зраци за тој провитамин да стане Д витамин. Значи треба да се движиме надвор, макар и на ладно, само да нема мраз, да не дува и да не е невреме.
