ПИШУВА:
Прим. д-р сци. Климент Матоски,
педијатар во пензија
ВНУЧКАТА ОД БЕЛГРАД
Беше прекрасна велигденска ноќ. Се ближеше полноќ. Се ближеше тој торжествен миг на ХРИСТОВОТО ВОСКРЕСЕНИЕ. Бев малку тажен бидејќи таа ноќ морав да дежурам. Сепак, знаев дека после „Воскресението“, моите домашни ќе ме посетат на одделението и ќе ми донесат црвено јајце. Бев многу среќен заради фактот што утре, токму на Велигден, ќе бидам дома со најблиските. На телевизорот што го имавме во големата трпезариска просторија на одделението, следевме директен пренос на богослужбата по повод најголемиот празник во светот – ВЕЛИГДЕН, кој ете, беше на прагот. Има само уште нецел час.
Заѕвони болничкото ѕвонче. Неколку минути потоа се врати негувателката Горица. Ми соопшти дека некој мој „познаник“ со едно девојче ме чека во „приемното“. Излегов да видам за што се работи. Се поздравивме со „познаникот“. Ми беше нешто повеќе од обичен познаник. Се поздравив и со неговата сопруга и со другата, помлада жена. Му беше сестра на „познаникот“, омажена во Белград. Девојчето на свои 3 – 4 години се поздрави љубезно „са чика доктором“. „Реци сине чика доктору шта си урадила“, се обрати „белграѓанката“ на својата прекрасна ќеркичка.
Се спремале да одат во црква за празникот, кога девојчето покажало на мајката дека во едното ноздре си вметнало една леблебија која самото не можело да си ја извади.
Добро ама, јас си ја гризнав усната. Веднаш знаев за сите опасности што можат да се случат од тоа мало невнимание на убавото девојче. Оваа состојба секогаш, секогаш мора да биде сфатена најсериозно. Ако, не дај Боже, при каква било манипулација во обидите да се извади леблебијата или некакво слично „страно тело“ од носниот отвор, секогаш демне опасноста да се истурка кон внатре место да се извади. Тоа пак значи дека тоа „кон внатре“, значи кон горните, а потоа средни и долни дишни патишта. Покрај тоа што значи уште и изненадно, нагло зачепување на некој од главните дишни канали, односно нагла смрт, многу почесто значи вдишување и останување на локацијата, во помалите, потесни дишни каналчиња. Тоа крие многу понатамошни сериозни проблеми. „Телото“, во случајов леблебијата, заради можноста да впива течност, постојано ќе набабрува што значи додатна опасност од комплетно зачепување на некој од поголемите, главните дишни канали. Ако со среќа, не се случи таква катастрофа, тогаш останатиот вдишан „материјал“ ќе почне полека да се распаѓа. Но долго време ќе прави проблеми од страна на белодробието. Ова и уште многу опасни нешта ми беа убаво познати. Затоа си ја угризав усната.
Времето одминуваше. Девојчето веќе изморено, почна да се вознемирува. Почна да плаче и бараше да си одат дома. Плачењето и „шмркањето“ со носето претставуваше нова опасност. Брзо размислував што да преземам. Секако, стравот од можниот опасен исход на какво било интервенирање ми растеше. Леблебијата навистина многу набабри та веќе на девојчето му предизвикуваше поизразена болка во тој дел од носот. Почна да се чешка и да го притиска носето
Го погледнав носето на девојчето со отоскоп. Леблебијата беше заглавена многу високо во носниот отвор. Домашните веќе правеле некакви обиди за да ја извадат ама без успех. Девојчето, пак и пак се обидуваше со издувување да ја врати односно исфрли леблебијата. Остануваше нешто јас да пробам. Немав храброст да бидам порадикален. Што ако во обидите да се извади со инструмент, леблебијата се слизне кон внатре во назофаринксот. Тоа би била катастрофа, опасност по животот на детето.
Го извадив мобилниот телефон и се обидов да го добијам колегата оториноларинголог, д-р Љупчо. Телефонот неколкупати ѕвонеше докрај ама одговор не добивав. Претпоставив дека е излезен и дека се наоѓа во нашата црква, како впрочем и сите други наши сограѓани. На домашниот, фиксен телефон исто така не се јавуваше никој. Беше многу видливо поместувањето на леблебијата кон внатре. Тоа беше за делови од милиметар ама претставуваше сериозна опасност. Телефонирав на ОРЛ одделението во Охрид. Се надевав дека таму ќе најдам лекар специјалист кој можеби би ни помогнал околу решавањето на проблемот. Дежурната сестра ми кажа дека и нивниот лекар е надвор од дома. Го побарале и за некоја нивна потреба ама не се јавувал. Ќе почекале да заврши богослужбата та после ќе го побарале. Синот на нашиот специјалист работи во брза помош кај нас. Го добивме на неговиот мобилен телефон ама и тој не знаеше каде е неговиот татко. Ни вети дека ако се сретнат меѓу илјадниот народ, во црковниот двор, ќе му каже веднаш да дојде.
Времето одминуваше. Девојчето веќе изморено, почна да се вознемирува. Почна да плаче и бараше да си одат дома. Плачењето и „шмркањето“ со носето преставуваше нова опасност. Брзо размислував што да преземам. Секако, стравот од можниот опасен исход на какво било интервенирање ми растеше. Леблебијата навистина многу набабри та веќе на девојчето му предизвикуваше поизразена болка во тој дел од носот. Почна да се чешка и да го притиска носето. Што ако го турне, Боже, си велев, како ќе го решам овој проблем. Почнав да размислувам за итен транспорт за Скопје. Добро ама, што ако се случи нешто патем. Што ако токму патем леблебијата почне да се придвижува кон внатре. Во прашање беа милиметри. Детето навистина беше во животна опасност. Како и да е, морав да имам барем мислење од нашиот специјалист за уво, нос и грло. Со него никако да воспоставиме контакт.
Ситуацијата стануваше се понапната, подраматична, колку што повеќе се вознемируваше девојчето. Веќе на никаков начин не можевме да го смириме. Конечно се решив да го повикам нашиот дежурен хирург та заедно да одлучиме што понатаму. Предложи да слеземе до хируршкото одделение. Не чекаше во ординацијата. И двајцата бевме свесни за опасноста ама девојчето сега веќе беше многу, многу немирно. Силно плачеше, а тоа многу ја влошуваше состојбата. Дишеше само преку устата.
Мојот „познаник“ го зеде своето внуче меѓу двете нозе и силно го стисна. Мајка му му ја стискаше главата. Хирургот со некаква крива пинцета направи обид да ја фати леблебијата ама таа онака навлажнета со слуз од носот, навлезе уште подлабоко. Се погледнавме и двајцата преплашени. Ни требаше инструмент со кој не ќе треба да се фаќа леблебијата ами полека, со лизгање низ ѕидот на носниот отвор да се стигне зад неа та со еден потег, многу внимателно да се повлече кон напред. Се сетив на еден таков инструмент што се користи во микробиолошката лабораторија. Се вика „еза“. Но таа лабораторија не работи преку ноќ. Испратив една од сестрите во општата лабораторија. Се наоѓа во истиот ходник со хируршката ординација. Таа лабораторија има дежурен лаборант и ноќе. Се чини имавме среќа. Сестрата се врати со инструментот „еза“. Во меѓувреме, на хирургот му дојде некој пациент. Тогаш, сепак, се охрабрив, а веќе и морав нешто да направам, почнав многу внимателно да ја вметнувам „езата“ по задниот ѕид на носниот отвор. Повторно имав среќа. Леблебијата веќе беше омекната, а при нежниот допир со металното кругче на инструментот, не се помести кон внатре. Тоа беше најнепожелното нешто од што најмногу се плашев. Полека направив обид да ја повлечам кон надвор. Го запрев здивот и лесно повлеков. Девојчето силно заплака. Свикав да го стискаат, да не ми мрда. Следната секунда леблебијата веќе беше „моја“. „Моја е, моја е“ – реков.
Ми падна во другата рака со која ја придржував брадата на девојчето. Господе, колку бев среќен. Од носето на девојчето потече малку крв. „Нека тече колку сака“, си помислив. Сестрата го зачистуваше кога се појави хирургот. Беше еднакво среќен како и јас.
Се вративме на детското одделение. Мораше да останат уште малку време заради контрола на можното понатамошно лесно крвавење од носето. Велигденската богослужба веќе беше завршена. Се јавив дома да им кажам дека се е добро. Морав, бидејќи и мојата сопруга беше исплашена. Не отишла во црквата заради тоа. Имено, мојот познаник со девојчето дошле да ме побараат прво во мојот дом. Сопругата му кажала дека сум дежурен. Ми заѕвони телефонот. Беше мојот колега Љупчо. Кога дошол дома, посакал некому да му го честита Воскресението Христово. Тогаш видел дека повеќепати сум го барал. Кратко му објаснив дека проблемот го решивме, ама ако може сепак нека дојде до кај мене на одделение да го погледа носето на девојчето. За неколку минути тој веќе го вршеше прегледот. За среќа, се беше во ред. Авантурата се заврши среќно. Го молев Бога никогаш повеќе да не се правам толку храбар. Можеше да ми се случи трагедија.
Во меѓувреме добив нов пациент, некое болно дете. Го извршив прегледот, предложив терапија што дежурната медицинска сестра веднаш ја спроведе. Кога се вратив во „приемното“ ме чекаше чудно изненадување. Ниту девојчето од Белград, ниту мојот познаник, ниту кој било од до пред малку присутната „пратња“, беше тука. Бев зачуден. Прво си помислив дека се негде низ одделението. Не беа. Немаше никого. Ниту мојата дежурна сестра и негувателка виделе што се случило. Едноставно, си отишле. Без најава, без поздрав. Дежурната сестра ме праша како да постапи. Би морала, според редот на службената должност, некако случајот да го регистрира. Не знаев што да одговорам. Помислив дека можеби онака испаничени, едноставно „избегале од проблемот“, кој ете, среќно заврши. Ќе дојдат сигурно утре, ќе се јават тие, реков. Остави, накнадно ќе го запишиме девојчето во дежурниот протокол, што секако моравме.
Леблебијата веќе беше омекната, а при нежниот допир со металното кругче на инструментот, не се помести кон внатре. Тоа беше најнепожелното нешто од што најмногу се плашев. Полека направив обид да ја повлечам кон надвор. Го запрев здивот и лесно повлеков. Девојчето силно заплака. Свикав да го стискаат, да не ми мрда. Следната секунда леблебијата веќе беше „моја“. „Моја е, моја е“ – реков
Помина таа бурна Велигденска ноќ. Ќе поминат уште многу такви и други вообичаени ноќи и денови. Никој, никој не се јавил. Никој не дошол да каже како е девојчето, а камоли пак да праша, треба ли нешто, некаков отчет за болницата, на која патем речено, не сум сопственик. Не е моја. Јас сум само вработен во неа и толку. Имам должности и одговорности, секако.
Потоа, со мојот познаник ќе имаме многу среќавања и другарувања. За сиве овие десетина години оттогаш, ниту тој, ниту неговата сопруга, ниту сестрата од Белград која никогаш повторно не ја видов, не ја спомнаа ТАА ноќ. Ниту збор – Велигден ми е сведок. Не побарав благодарност ама ме интересираше и се уште ме интересира како во следните неколку дена било девојчето што беше и преплашено и измалтретирано. Преживеа нешто што можеше да тргне „наопаку“ та да му го загрози, во најдобар случај здравјето, а можеше и животот. Со неговиот вујко многупати потоа седевме еден до друг на иста маса. Јадевме, пиевме, се веселевме, разговаравме. Секогаш, навистина секогаш очекував дека ќе каже нешто околу случувањата од онаа ноќ. Не се случи такво нешто. Си честитам сега самиот – колку сум успеал целиот страв од опасноста да си го префрлам само на себе. Браво Климе.
Инаку, морам да признаам, заедно со дежурната медицинска сестра направивме мал „криминал“, мала измама на должноста. Измалтретиравме едно чудо луѓе, од дежурната служба на двете одделенија, детското и хируршкото, целата брза помош, а ништо никаде не се регистрираше. Работата беше вистински итна. Побаравме помош од ОРЛ службата во Охрид. По телефон побаравме многу познаници во потрагата по доктор Љупчо. Да не заборавам да напомнам дека го повикавме приправниот возач на санитетското резервно возило во моментите кога размислував за транспорт за Скопје. Човекот дојде во службата и остана полни три часа. Замина три часот после полноќ кога си се врати дома. Томе се вика и ми е сведок на вистината. Дури потоа си се врати дома, длабоко во ноќта. Дојде конечно и нашиот ОРЛ специјалист. Направи преглед, краток ама направи преглед.
Од сето тоа не беше ништо регистрирано, а мораше да биде, се разбира.
Одамна сум во пензија. Се уште не ми е јасно како можеше „мојот познаник“ сето тоа да го прескокне. Најмалку толку требаше да направи – да се јави. За да немам последици, му ја раскажав прикаската на мојот директор. Морав. Што ако разбереше од некој друг. Времето на „социјалистичката“ организираност на службата беше одминато. Во времето на случувањето кое го прераскажав со сета искреност и вистинитост, нештата се многу поинакви. Ако го немав разбирањето на директорот, можеше да се случи „една подебела сметка на моја сметка“. Можеше да се случи јас да платам поголема сума пари за услугата што лично ја направив.
Не се случи тоа ама ми се случи „познаник“. Случајот е изгледа сосема заборавен, од сите актери сем од мене. И не е осамен, за жал и срам! Молам, прочитај ја следната „прикаска“.
