Проф. д-р Влајко Пановиќ: ДЕЦАТА СЕ ВОСПИТУВААТ СО ДОБРИНА, ТРПЕНИЕ И ЛИЧЕН ПРИМЕР

ПИШУВА:
Проф. д-р Влајко Пановиќ,
клинички психијатар

♦♦♦♦♦♦♦

Јас прво поаѓам од бракот, затоа што од таму почнува се. Современиот брак е загрозен од себичност, гордост, неподготвеност за споделување. А модерната цивилизација го поттикнува егоизмот.

Крајната цел на родителите е да ги оспособиме децата да живеат без нас. Ние треба да можеме да одиме кај нив на ручек во недела, а не тие постојано да доаѓаат кај нас.

Од раѓање до четиригодишна возраст, најважната задача на родителите е да му помогнат на детето да ги усвои хигиенските навики, навиките за спиење, оброците и слично. Токму тука родителите прават многу грешки.

Вие морате да ги оспособите децата, да ги научите да пржат јајца, да го средат креветот и да не ги оставате да поспијат уште малку

Храна

Детето кое доаѓа на свет има физиолошка програма за потреба од храна. Тука се родителите и бабите и дедовците кои мислат дека му прават добро на детето, па го условуваат детето со „ако – тогаш“. Ако го изедеш тоа, ќе добиеш ова. Тоа е голема грешка. На таа возраст детето брзо учи. И за седум дена добивате бумеранг: „ќе – ако“. Ќе го изедам ако ми дадеш, ќе јадам ако ми дозволиш. Уште една работа – никогаш, никогаш не прашувајте ги децата што сакаат да јадат. Додека не станат полнолетни, мора да им го обезбедите на децата она што ќе го развие нивниот потенцијал. Тоа е ваша задача. Ако тоа не го препознаеме навреме, создаваме голем проблем. Децата се присилуваат со разни ритуали – да им пуштиме цртани филмови, да им покажуваме авион, само за да ги натераме да ја отворат устата да јадат.

Следна работа – авторитет

Тој не ја задушува слободата на децата. Здравиот авторитет им помага на децата да дишат. Но, авторитетот не се стекнува со раѓање. Само со личен пример се освојува. Ако им понудиме на децата да изберат што ќе јадат, добиваме зона на конфликт од која не можеме да излеземе. Ако ги прашате децата што ќе јадат, тие најчесто ќе го бараат тоа што вие не можете да им го дадете.

Никогаш, никогаш не прашувајте ги децата што сакаат да јадат. Додека не станат полнолетни, мора да им го обезбедите на децата она што ќе го развие нивниот потенцијал. Тоа е ваша задача

Однос спрема спиењето

Дење се трошиме, ноќе се обновуваме, со тој ритам сме ускладени. Цивилизацијата пак наметна систем во кој нашиот народ останува буден до доцна во ноќта. А ни самите не знаеме зошто. Станавме жртви на информации. Така и нашите деца остануваат будни длабоко во ноќта без добра причина. Децата треба да си легнуваат до 9.

Родителите ми велат: „Не можам да го натерам да легне“. Внимавајте на изразот: „натерам“. Овде веќе знаеме дека родителот паднал што се однесува до авторитетот. Децата се воспитуваат со добрина, трпение и личен пример. Лицемерно е однесување во семејството кога татко му вели на синот во пубертет: „Немој да пробуваш алкохол“ и потоа некој ѕвони на вратата, доаѓа кумот, па ракија, пијачка. И тогаш кутрото дете гледа како таткото зборува едно, а прави друго. Нашите деца ќе не имитираат нас, а не нашата приказна.

Усогласеност

Замислете дете кое е во пубертет и татко му му забранува да излегува, а мајка му вели да го пушти, кога ќе излегува ако не сега… Усогласеноста е многу важна. Ако му испраќаме различни пораки на детето, детето ќе се сврти кон попустливиот родител, но истиот тој попустлив родител често ќе биде отфрлен од детето во подоцнежниот живот.

Споредба

Замислете како се чувствува вашето дете кога ќе кажете за некој друг: гледај колку е паметен, добар, послушен… Кога во едно семејство има две деца, родителите обично тврдат дека се сосема различни. Немојте никогаш да ги споредувате. Секое суштество е уникатно и ние треба да направиме проценка какво дете ќе биде секое од нив. Некогаш, кога имаше пет или шест деца, нивниот пат се одредуваше според одредени преференции. А ние денес имаме едно или две деца, па ги оптоваруваме со огромни обврски.

Детето кое доаѓа на свет има физиолошка програма за потреба од храна. Тука се родителите и бабите и дедовците кои мислат дека му прават добро на детето, па го условуваат детето со „ако – тогаш“. Ако го изедеш тоа, ќе добиеш ова. Тоа е голема грешка. На таа возраст детето брзо учи. И за седум дена добивате бумеранг: „ќе – ако“. Ќе го изедам ако ми дадеш, ќе јадам ако ми дозволиш

Да речеме кога помалото дете зема работи, книги од постарото, родителите обично му велат на постарото: пушти го, мало е, ништо не знае, ти си првенец на тато, ти си паметен си. Каква порака пративте? Па, дека повеќе го сакате она помалото!

Тогаш, што да правите во тие ситуации?

Да го кажеме следново: „никогаш не смееш да му ја земеш играчката на постариот, ако тој не ти дозволи. Ова го постигнуваме ако го користиме како личен пример: те молам, благодарам, извинете. Значи, јас знам дека тоа не ми следува, но те молам да ми го дадеш. Свесен сум дека си ми направил услуга и јас ќе бидам благодарен. А ако помладиот краде играчки и вие тоа го одобрувате, поттикнувате агресија, па постариот ќе го удри помладиот кога ќе има шанса итн.

Однос спрема спортот

Сум работел доста со деца чии родители ги тераат да се занимаваат со спорт и често ми било жал за тие деца поради сиот притисок што го трпат од родителите. Спортот треба да донесе радост. Кај нас спортот е агресија. Само ако ги слушате преносите: „Ѓоковиќ го згази Надал“. „Ги потопивме Хрватите“. Што учи детето за спортот кога слуша такви коментари?

Денеска на секое ќоше имате обложувалници и казина. Имате родители кои се задолжуваат за да ги вратат долговите во кои западнале нивните деца. Треба да го промениме нашиот пристап кон децата се додека она што го сакаме за децата не им биде прифатливо. На кого не му е позната онаа замка: Па дали треба 1000 пати да ти кажам да го направиш тоа и тоа? А ниеден родител не се прашува зошто морал да каже 1000 пати. Како не умеел да го научи детето поинаку? Па беснее и вика. Луѓето мора да разговараат.

Децата се најдобри оценувачи на родителите

Кога ќе прозборам неколку реченици со децата, веќе знам се за родителите. А што правиме ние? Сурово се лишуваме од разговори, семејни оброци, заедничко излегување. Немаме приоритети, на децата им е тешко да ги направат и да си го организираат времето, а тоа е една од најболните теми, која прераснува во проблем со мотивацијата.

Треба да го вратиме достоинството на семејството како заедница каде улогите се правилно распределени, а не она што го имаме денес, два вида улоги во семејството – едните се магариња, а другите паразити. Вие морате да ги оспособите децата, да ги научите да пржат јајца, да го средат креветот и да не ги оставате да поспијат уште малку, кога веќе ние сме се мачеле, не мора тие. И после кој сака да се ожени со тебе, не знаеш да испржиш ни две јајца.

Треба да му го вратиме достоинството на семејството, тука детето треба да се врати по напорниот ден знаејќи дека ќе најде прибежиште, дека нема да биде изиграно, отфрлено. (Зелена учионица)