Живееме во време на целосна дигитализација – екраните станаа дел од секојдневниот живот, дури и од детството, дури и од најрана возраст. И покрај фактот дека ни го олеснила животот во сите области на функционирање, тоа нанесува и голема штета на децата во раниот развој. Многу родители, имено, поради брзото темпо на живот и недостатокот на време, (не)свесно им дозволуваат на своите деца да поминуваат часови пред телефонот, таблетот или телевизорот, но тоа има и своја цена.
Мастер логопедот Маријана Мирковиќ од Институтот за психофизиолошки нарушувања и говорна патологија, објаснува што е тоа што експертите го нарекуваат „дигитален аутизам“, како се јавува, како да се препознае и најважно од сè, како да се помогне на детето.
„Дигиталниот аутизам или скринизам е зависност од било каков вид екран, најчесто од мобилен телефон, но и од компјутер, телевизор, таблет. Овој термин не е официјална дијагноза, туку оживеал во професионалната пракса за да опише збир на минливи, но сериозни симптоми кои се манифестираат во однесувањето на децата кои се претерано изложени на дигитална содржина“, предлага таа.
Последици за развојот на детето
Сите истражувања покажуваат дека последните генерации деца поминуваат неколку часа пред екрани секој ден. Оваа прекумерна употреба на дигитални средства води до послаб развој на говорот – и разбирање и изразување – застој во емоционалниот и когнитивниот развој, нарушувања на вниманието и однесувањето, недостаток на комуникација и социјални вештини, застој во развојот на симболичка игра и моторни вештини, според логопедот.
„Мозокот на детето, особено на рана возраст кога е исклучително чувствителен, е хиперстимулиран од несоодветна визуелна и аудитивна содржина, што, според истражувањата, има негативно влијание врз целокупниот развој“, нагласува Маријана и додава:
„Во овој случај, децата не одговараат на повикот по име, не обрнуваат внимание на луѓето во непосредна близина, се повлекуваат во себе, се дезинтегрираат сензорно, се окупираат од содржината на екранот. Исто така, тие можат да покажат променето однесување – да речеме дека често ги користат истите играчки на ист начин, а може да се појави и агресивен став кон луѓето во околината, бидејќи не се во можност вербално да ги изразат своите потреби“.
„Дигиталниот аутизам или екранизам е зависност од било каков вид екран, најчесто од мобилен телефон, но и од компјутер, телевизор, таблет. Овој термин не е официјална дијагноза, туку заживеа во стручната пракса за да опише збир на минливи, но сериозни симптоми кои се манифестираат во однесувањето на децата кои се претерано изложени на дигитална содржина“, објаснува таа.
Последици по развојот на детето
Сите истражувања покажуваат дека последните генерации деца секојдневно поминуваат по неколку часа пред екрани. Оваа прекумерна употреба на дигитални средства води до послаб развој на говорот – и разбирање и изразување – застој во емоционалниот и когнитивниот развој, нарушувања на вниманието и однесувањето, недостаток на комуникација и социјални вештини, застој во развојот на симболичната игра и моторните вештини, наведува логопедот.
„Мозокот на детето, особено на рана возраст кога е исклучително чувствителен, хиперстимулиран e од несоодветна визуелна и аудитивна содржина, што, според истражувањата, има негативно влијание врз целокупниот развој“, нагласува таа и додава:
„Во овој случај, децата не одговараат на повикот по име, не обрнуваат внимание на луѓето во непосредна близина, се повлекуваат во себе, стануваат сензорно дезинтегрирани, окупирани од содржината на екранот. Исто така, тие можат да изразуваат променето однесување – да речеме често да ги користат истите играчки на ист начин, а може да се појави и агресивен однос кон луѓето во околината, бидејќи не умеат вербално да ги изразат своите потреби“.
Дали тоа е навистина аутизам?
Аутизмот е невроразвојно нарушување со кое се раѓа детето и кое не може да се излечи, но симптомите можат да се ублажат, под услов да има капацитет за развој, односно соодветно ниво на интелигенција, објаснува логопедот. Доколку детето со аутизам е интензивно изложено на екрани во првата година од животот, ќе развие потешка клиничка слика.
„Дете со дигитален аутизам нема аутизам, но покажува исти или слични симптоми на однесување како аутизмот, поради прекумерната употреба на дигитални уреди. Овие нарушувања се забележуваат веќе на возраст од три или четири години. Кога на детето кое е зависно од екрани ќе му се забрани да ги користи, тоа релативно брзо ќе го промени своето несоодветно однесување, ќе се приклучи на реалниот свет околу себе, ќе почне да развива говор и комуникација, ќе дизајнира своја игра и ќе се движи повеќе“, вели Мирковиќ.
