ПИШУВА:
Слаѓана Трајкова,
дипл. логопед – дефектолог, мастер логопед
ЈЗУ „Завод за рехабилитација на слух, говор и глас“ – Скопје
♦♦♦♦♦♦♦
Станува збор за нарушување во јазикот, при кое доаѓа до неразбирање на самиот мајчин јазик, но и неможност да се структуира и да се изрази една јазична мисла. Може да се појави многу рано, уште пред да почне да се развива јазикот, во периодот од самото раѓање па до околу 12 месец, иако симптомите можат да се откријат во подоцнежниот период. Првите симптоми, тоа дека нешто не е во ред со развивањето на говорот и на јазикот, родителите на детето можат и сами да ги воочат, и тоа многу рано. Ќе се прикаже така што детето ќе нема продукција на зборови, или самиот прв збор ќе се пролонгира, па ќе се појави после втората година, ќе има потешкотија да состави кратка реченица од два збора и истата исто така може да се пролонгира па да почне да ја кажува после третата година. Родителите ќе приметат по тоа што детето нема да се врти на своето име кога ќе го повикаат, нема да може да извршува вербални налози кои му ги даваат од страна. Детето изгледа невообичаено и збунето, како да не знае точно што се бара од него.
Тоа е состојба на неможност да се развива за понатаму и говорот и јазикот, детето ќе почне да зборува по нешто, но тоа не е доволно разбирливо за опкружувањето. Има потешкотии во експресивното изразување, но има и симптоми, не го разбира она што му се зборува.
Родителите знаат да го одложат времето и чекаат до 4-5-та година, надевајќи се дека детето само од себе ќе се научи да зборува убаво и течно
Развојното јазично нарушување претставува еден сложен синдром во кој детето говорно не напреднува, но слабее и на психолошки и на социјален план. Тоа е едно од најчестите јазични проблеми кај децата, статистичките податоци укажуваат дека 7 % од децата пред училиште имаат јазични нарушувања. Даваат проблеми не само во говорот и во јазикот, дава потешкотии во самата невропсихологија кај детето, со лингвистичко, дефункционално едукативно и социјално однесување. Од причини што тешко воспоставува вербални контакти со децата, почнува постепено да се повлекува и да се осамува, ја губи комуникативноста со средината.
Родителите знаат да го одложат времето и чекаат до 4-5-та година, надевајќи се дека детето само од себе ќе се научи да зборува убаво и течно. Или пак наоѓаат утеха во некој член од семејството, кој исто така подоцна прозборел, но сепак на крај научил да зборува… Ова не смее да се остави на факторот на време и не треба да се наоѓа утеха, споредувајќи го детето со другите деца. Има многу случаи, кога родителите се надевале дека како ќе расте детето, како што ќе има повеќе години, така ќе се научи правилно да зборува. Очекуваат од самите поминати години, да им донесе правилен разбирлив говор.
Меѓутоа, преку спонтаниот физиолошки развој, овие деца не се во состојба сами да завладеат со усвојување и со употреба на сложени јазични структури. Постои огромна разлика помеѓу овие деца и децата кои имаат правилен или т.н. нормален говорно-јазичен развој. Разликата се гледа во тоа што децата со развојни јазични нарушувања тешко совладуваат поедини категории на зборови во нивниот говор, тешко ги учат и тешко ги памтат… И да научат зборови тие ќе изобилуваат со артикулативни неправилности, или гласовите во зборот не се правилни, или ќе испушти некој глас, или ќе го замени со некој друг глас, или воопшто неправилна дискриминација или замена со некој друг глас. Проблематиката е повеќе сеопфатна и ги зафаќа областите на фонологијата, семантиката, синтаксата и прагматиката.
Развојното јазично нарушување претставува еден сложен синдром во кој детето говорно не напреднува, но слабее и на психолошки и на социјален план. Тоа е едно од најчестите јазични проблеми кај децата, статистичките податоци укажуваат дека 7 % од децата пред училиште имаат јазични нарушувања
Оваа патологија е предизвикана од конституционално или генетско предизвикана дезоорганизација и дефективен аспект при функционирање на мозокот, при што детето тешко формира асоцијации или корелации кои се важни за совладување на јазикот. Некои пак автори сметаат дека причинителот треба да се бара во срединскиот фактор кога семејството го запоставува малото дете, не го учи и не го поттикнува на говор. Се мисли дека отсуствува вербалниот стимулус, поради кој се јавува одложено созревање на централниот нервен систем, кој дава пречка во говорната перцепција и пречка во самото аудитивно процесирање.
Доколку навреме не се побара стручна логопедска помош проблемот ќе се пренесе и кога детето ќе треба да се запише на училиште. Самите родители ќе се запрашаат дали да го запишат на училиште или да го одложат понатамошното образование, се поради тоа што не научило правилно да зборува. Последица од ова ќе се јави и во процес кога е потребно да се учат буквите, кога ќе треба да пишува, да препишува, да прецртува, да осмислува поими и сл. Затоа е потребна континуирана и стручна работа со логопед, уште од најраната фаза на развивање.
Во Ј.З.У. Завод за рехабилитација на слух, говор и глас – Скопје се опфаќаат сите деца кои имаат потешкотии во вербалната комуникација. Потребно е да се извади упат од матичниот лекар преку „Мој термин“, така ќе се закаже преглед со логопед и ќе се отпочне со логопедски третмани на време.
♦♦♦♦♦
