ПИШУВА:
Слаѓана Трајкова,
дипл. логопед – дефектолог, мастер логопед
ЈЗУ „Завод за рехабилитација на слух, говор и глас“ – Скопје
♦♦♦♦♦♦♦
Живата комуникација е од големо значење во развојот на едно дете. Тоа е вредност која треба да се употребува секој ден, да се негува и да ни стане како навика во секојдневието. Има најразлични видови на комуникации, но во денешно време се има јавено т.н. модерна комуникација, современа форма на комуницирање преку мобилни уреди. Тоа е употребата на паметните телефони, лаптоп, компјутер… Уште на почеток сакам да напоменам дека детето не може да се научи да зборува ако употребува мобилен телефон во рацете, ако постојано си игра со телефонот, гледа во мобилните слики, игрички, музички спотови, каде се им е шарено и живописно. Вистина е дека сите сме поврзани со современите технологии, но таквата форма на комуникација не им оди во прилог на малите деца кои не научиле да зборуваат, или едноставно кажано не е наменета за сосем мали деца, туку е за возрасни. Целта на овие уреди е да се воспостави контакт со друго лице, да се споделат или разменат информации со други луѓе.
Недостатокот од жива комуникација претставува еден од факторите детето да се повлече и да сака да биде само. Ќе се добие атмосфера да нема да сака да зборува, па и тие зборови кои ги научило претходно ќе ги заборави и воопшто нема да сака да зборува, ќе почне да прави отпор воопшто спрема говорот. Доколу на детето не му се зборува може да го изгуби мотивот за говор или желбата да се насмевне или да се сврти доколку го повикувате
Живата комуникација – лице во лице – очи во очи, е повеќе од потреба за раниот детски развој. Затоа што освен со зборови ние кога комуницираме употребуваме и невербални форми на комуникација, а тоа е преку насмевка, поглед, допир, трепкање со очи и др. Сето ова прави да се стимулира мозочната активност кај детето и тоа уште во периодот пред да прозбори. Младиот мозок се развива и станува приемлив за совладување на говорот, како психички процес. Преку живата комуникација се развива центарот за говор, се развиваат и преостанатите структури на мозокот, значи се стимулира севкупниот психомоторен и говорен развој на детето.
Преку живата комуникација детето гледа во лицето на својата мајка и ја прати како таа реагира на неговото однесување, гледа дали е расположена или не е расположена. Упорно ја следи дали е лута или пак тажна. Од изразот на лицето малото дете, всушност учи, може од изразот на нејзиното лице да научи многу работи, да научи како се смее, како се подигаат веѓите, како се трепка со очите, да го научи изразот на чудење, изразот на несогласување и многу други работи. Сето ова ќе му користи за понатаму кога се учи да зборува и да комуницира со околината.
Доколку се избегнува живата комуникација и детето се остава со саати со мобилниот телефон во рацете, тоа развива еднонасочна комуникација, гледа само во една содржина која ја има во телефонот, во цртаниот филм, се активираат само очите, и на тој начин му се оневозможува развивање на преостанатите структури на мозокот, значи кај детето се поттикнува само визуелниот дел, визуелниот свет, при што го губи и фокусот, мозочните функции па и говорот… Говорот почнува бавно да се развива, а кај некои деца говорот и престанува да се развива.
Затоа живата комуникација е потребна да се поттикне детето на говор. Кога е разиграно со своите родители, тоа прима најразлични дразби, може да разбере што му се зборува, гледа во очи, се насмевнува кон родителите.. или се што прават, прават заедно… Преку живата комуникација детето учи дали разговорот со него отпочнува или завршува, дали мајката нешто го прашува, дознава дека го сакаат, дека и тоа треба да возврати на тоа што му зборуваат… Од лицето на сопствената мајка учи да ги добива одговорите, иако тоа претходно не прашало, добива чувство на сигурност дека родителите се овде поради него, го чуваат и се трудат да го научат да зборува.
Родителите се тие кои треба да си го научат своето дете на говор, сосема е погрешно ако родителите чекаат да се научи детето на говор од мобилниот телефон, или од некоја музичка сликовница или музичка кутија која испушта звуци кои не се природни.
Според најновите истражувања направени од научникот Едвард Т. Хол, при комуникацијата лице во лице 80 проценти се постигнува невербален облик на комуникација, а 30 проценти се постигнува на вокализација.
Детето е живо суштество, социјализирано битие и има вродена особина во него да биде во друштво и да сака да комуницира, да зборува со други луѓе, или секое дете бара да биде во интеракција со друго дете, да се заигра, да си разговара… бара природна поврзаност со друго дете преку говор.
Недостатокот од жива комуникација претставува еден од факторите детето да се повлече и да сака да биде само. Ќе се добие атмосфера да нема да сака да зборува, па и тие зборови кои ги научило претходно ќе ги заборави и воопшто нема да сака да зборува, ќе почне да прави отпор воопшто спрема говорот. Доколу на детето не му се зборува може да го изгуби мотивот за говор или желбата да се насмевне или да се сврти доколку го повикувате. Од ден на ден ќе почне да ја губи енергијата потребна за говор и ќе бара да биде само со телефонот во рацете.
Како логопед со долгогодишно искуство сум видела многу деца, кои токму од овие причини и не прозборуваат или и да прозбореле, зборуваат сосем неразбирливо, на некој свој – сопствен јазик, кој не се развива и не е за комуникативна функција.
На децата им е важно да се развиваат логичните работи, да направи како вежба за да може понатаму мозокот да се развива, да се зборува за поимите, да се прават прошетки држејќи се за рака, зборувајќи за се тоа што го гледаат, за дрвјата, за животните… Важно е да се воочат или гледаат предметите околу себе и и да се поврзат меѓусебно во односот на себе.
♦♦♦♦♦
