* До 2030 година, се очекува дека повеќе од 500 милиони луѓе ќе имаат оштетување на слухот кое ќе бара рехабилитација.
* Повеќе од една милијарда млади луѓе се изложени на ризик од трајна загуба на слухот поради продолжена изложеност на силни звуци за време на рекреативни активности како што се слушањето музика и играњето видеоигри.
* Како ќе слушаме во иднина зависи од тоа како ќе се грижиме за нашите уши денес, бидејќи многу случаи на оштетување на слухот можат да се избегнат со усвојување на безбедни навики на слушање и добри практики за грижа за слухот. За оние што живеат со оштетување на слухот, раното откривање и пристап до навремена рехабилитација се клучни за постигнување на нивниот највисок потенцијал. (Извор:СЗО)
Светскиот ден на слухот се одбележува секоја година на 3 март, со цел да се подигне свеста за важноста на здравјето на слухот и превенцијата од губење на слухот. Овогодишната тема се надоврзува на фокусот за 2024 година на менување на размислувањата кон грижата за увото и слухот, и гласи: „Промена на начините на размислување: охрабрете се да ја направите грижата за увото и слухот реалност за сите!“
Од Светската здравствена организација (СЗО) објаснуваат дека оваа тема има за цел да ги поттикне луѓето да ја променат својата перспектива и да се фокусираат на важноста на превентивните мерки за зачувување на слухот, како и на пристапот до грижа за слухот, што треба да биде достапно за сите, без разлика на возраст или статус.
Добриот слух – еден од најважните предуслови за правилен развој на детето
Добриот слух е клучен за правилен развој на детето, особено во раните години кога детето го усвојува говорот и јазикот. Грижата за слухот треба да започне што е можно порано. Слухот е еден од најважните предуслови за правилен развој на детето и доколку постои значително оштетување на слухот, децата не само што не можат да ги слушаат звуците, туку и не можат да развијат говор. И помалите оштетувања на слухот треба да се препознаат и да се третираат што порано, за да биде интеракцијата со околината што полесна, а учењето на детето низ школувањето што поуспешно. Проблемите со слухот можат да влијаат на комуникациските вештини, социјалниот развој и академскиот успех на детето.
Раното откривање на проблеми со слухот е клучно за правилен развој на говорот, комуникацијата и учењето
- Развој на говорот и јазикот – децата учат да зборуваат преку слушање и имитирање на звуците околу нив. Доколку постои оштетување на слухот, може да дојде до доцнење во развојот на говорот.
- Развој на социјалните вештини – комуникацијата е основа за социјалните односи. Децата со намален слух може да имаат потешкотии во разбирањето и изразувањето, што може да доведе до фрустрација и повлекување во себе.
- Учење и академски успех – добриот слух овозможува следење на наставата, разбирање на насоките и развивање на когнитивните способности. Децата со проблеми со слухот често имаат потешкотии со читањето и пишувањето.
Како да се препознае проблем со слухот кај детето?
Кај бебињата: Не реагира на гласни звуци, не се врти кон изворот на звук, не гуга или доцни со изговорот на првите зборови.
Кај малите деца: Слабо го разбира говорот, не се одзива на името, често бара да се повтори кажаното, има потешкотии со изговорот или не покажува интерес за приказни и песнички.
Кај децата на училишна возраст: Потешкотии во учењето, често погрешно сфаќање на прашањата или задачите, зголемена употреба на екрани заради визуелните информации наместо слушање.
Што можат да направат родителите?
- Да обрнат внимание на раните знаци на проблеми со слухот.
- Редовно да го носат детето на систематски прегледи на слухот.
- Да го стимулираат развојот на говорот преку читање, разговор и пеење.
- Доколку се посомневаат на оштетување на слухот, да се обратат кај педијатар и специјалист аудиолог.
Скрининг на слухот кај новороденчиња и деца: Зошто е важен и како се спроведува?
Скринингот на слух кај новороденчињата и малите деца е едноставен, брз и безболен процес кој може да направи голема разлика во животот на детето. Преку рано откривање и интервенција, децата со губиток на слух можат да добијат поддршка за нормален развој и подобар квалитет на живот. Еве зошто е важен скринингот на слух:
Рано откривање на оштетувања. Околу 2-3 од 1000 новороденчиња се раѓаат со некаков степен на губење на слухот.
Развој на говор и јазик. Децата со неоткриен губиток на слух можат да имаат доцнење во говорот, што може да влијае врз комуникацијата и академскиот успех.
Подобрување на квалитетот на живот. Навремената интервенција (слушни помагала, кохлеарни импланти, говорна терапија) може да помогне на детето да развие вештини слични на своите врсници.
Како се спроведува скринингот?
Скринингот на слух кај новороденчињата се врши во првите денови од животот (најчесто пред испис од болница) или во првиот месец. Постојат два главни метода:
- Отоакустични емисии (OAE – Otoacoustic Emissions). Се користи мал микрофон и слушалка што се поставува во увото на бебето. Уредот емитува нежни звуци и мери како внатрешното уво (кохлеата) реагира на нив. Ако нема одговор, можно е бебето да има оштетување на слухот и се препорачува дополнително тестирање.
- Автоматизиран аудиторен мозочен одговор (AABR – Automated Auditory Brainstem Response). Овој тест ги мери нервните сигнали што патуваат од увото до мозокот како одговор на звуци. Електроди се ставаат на главата на бебето и се мери активноста на слуховите нерви. Ако резултатите покажат отстапување, се прави дополнителна проценка.
Што ако бебето не го помине скринингот?
Некои бебиња не поминуваат во првиот обид поради амнионска течност во ушите, бучна средина или неспокојност за време на тестот и во тој случај е потребно повторно тестирање. Ако вториот тест исто така покажува отстапувања, следи детален аудиолошки преглед за да се утврди дали има оштетување и колку е сериозно. Доколку се потврди губење на слухот, може да се препорачаат слушни помагала, кохлеарни импланти или терапија за говор и комуникација.
Општи знаци на губиток на слух кај децата
Доколку вашето дете не реагира на звуци или покажува потешкотии во комуникацијата, тоа може да биде знак за оштетување на слухот. Понекогаш децата не покажуваат очигледни знаци на губиток на слухот. Сепак, може да забележите:
- Помалку гугање и ограничен опсег на звуци што ги произведуваат.
- Промени во однесувањето.
- Зголемен замор и фрустрација.
- Не реагираат кога ќе бидат повикани.
- Тешкотии во одредување од каде доаѓа звукот.
- Недостаток на концентрација.
- Преферирање самостојна игра.
- Седење блиску до телевизорот или барање да се зголеми јачината на звукот.
- Често повторување на „што?“
- Помала јасност при говорење.
- Дејствување потивко од вообичаено.
- Зборување премногу тивко или премногу гласно.
Добриот слух е основа за непречен развој на детето. Раното препознавање и интервенција можат значително да го подобрат квалитетот на животот на детето и да му обезбедат подобри можности за учење и комуникација.
