Секоја година на 29 септември се одбележува Светскиот ден на срцето, кој ги потенцира клучните прашања и теми поврзани со здравјето на срцето. Од 2024 до 2026 година, темата на кампањата е „Користете го срцето за акција“, поддржувајќи ги поединците да се грижат за своето срце и охрабрувајќи ги да ги поттикнат државните лидери сериозно да ја сфатат важноста на кардиоваскуларното здравје. Оваа година главната порака е потребата од усвојување национални планови за превенција од кардиоваскуларни болести и повик за потпишување на глобална петиција која дава приоритет на здравјето на срцето.
Кардиоваскуларните болести се убиец број еден во светот
Кардиоваскуларните заболувања се група на болести кои влијаат на срцето и/или крвните садови. Тие можат да бидат предизвикани од комбинација на бихејвиорални, социо-економски и фактори на ризик од околината, вклучувајќи неправилна исхрана, употреба на тутун, физичка неактивност, штетна употреба на алкохол, загадување на воздухот, висок крвен притисок, висок холестерол, дијабетес, дебелина, бубрежни заболувања и стрес. Семејната историја, етничката припадност, полот и возраста исто така може да влијаат на ризикот од кардиоваскуларни болести. Најчести се коронарната срцева болест и миокарден инфаркт (срцев удар), цереброваскуларниот инсулт (мозочен удар), како и хипертензијата, која е и посебна болест и фактор на ризик за други КВБ.
Кардиоваскуларните болести (КВБ) се убиец број еден во светот. Од нив умираат повеќе луѓе отколку од сите форми на рак и хронични заболувања на долниот респираторен тракт заедно.
„Грижата за Вашето срцето започнува со запознавање и разбирање на факторите на ризик, затоа е важно да ги знаете сите Ваши здравствени параметри. Има многу фактори кои можат да придонесат за појава на коронарна срцева болест и мозочен удар. Некои од нив, како што е семејната историја, не можат да се променат, но други, како високиот крвен притисок, можат да се контролираат со соодветен третман. Присуството на фактори на ризик, нужно не води кон развој на кардиоваскуларни болести, но поголемиот број на ризик фактори ја зголемува веројатноста за нивно развивање. Сепак, можете да ја намалите оваа веројатност ако преземете мерки за контрола и превенција на факторите на ризик и заштита на здравјето на Вашето срце“, истакнуваат од Одделот за здравствена промоција и следење на болести на Институтот за јавно здравје на РСМ.
Во Македонија во 2023 година од болести на циркулаторниот систем починале 8836 лица со стапка на смртност од 483,4 на 100.000 жители, од кои 4369 се мажи, а 4467 се жени. Болестите на циркулаторниот систем учествуваат со 43,8% во вкупниот морталитет и се на прво место во структурата на причини за смрт (извор: ИЈЗ).
Повеќето КВБ може да се спречат со избегнување на факторите на ризик како што се пушење, неправилна исхрана, недоволна физичка активност и штетно консумирање алкохол. Како поединци, можеме да избереме поздрави животни навики, да го контролираме крвниот притисок, шеќерот и маснотиите во крвта, а во случај на веќе постоечки болести, редовно да земаме терапија препорачана од доктор.
Најважните препораки се:
- Јадете здрава и урамнотежена исхрана;
- Бидете физички активни – вежбајте редовно;
- Одржувајте соодветна телесна тежина;
- Престанете да пушите и заштитете се од пасивното пушење;
- Дознајте ги вашите бројки – вредности на крвен притисок, холестерол, шеќер во крвта, индекс на телесна маса.
Пред да го запишете детето на спорт задолжително напревете преглед на срце
Д-р Пол Кантор од Детската болница во Лос Анџелес, началник на кардиологија и ко-директор на болничкиот институт за срце, еден од водечките педијатриски центри за срце во Америка, вели дека еден млад спортист може да доживее срцев застој поради срцево заболување што останува скриено и заспано се до тежок напор, кој го покренува спортската активност.
„Тоа може да биде нешто со кое сте родени, а не сте го приметиле, или нешто што неодамна сте го стекнале во своето лично медицинско искуство“, додава д-р Кантор.
Постојат неколку генетски дефекти на срцето кои можат да предизвикаат срцев удар, вклучувајќи ја и најчестата, хипертрофична кардиомиопатија, прекумерно задебелување на срцевиот мускул и аномално потекло на коронарните артерии, слабост во структурата на артериите што го попречува протокот на крв во срцето за време на вежбање. Пример за стекната абнормалност е миокардитисот, воспаление на срцето кое може да се развие од вирусно заболување.
Како да знаете дали вашето дете можеби има проблем со срцето
Постојат симптоми на кои треба да се обрне внимание. Симптомите како што се болка во градите, несвестица и палпитации додека детето учествува во енергична физичка активност се загрижувачки и може да укажуваат на можноста за срцев проблем. Ако забележите некој од овие симптоми кај детето, веднаш нека престане да спортува и разговарајте за тоа со лекарот од примарната здравствена заштита на вашето дете. Овие симптоми се уште позагрижувачки ако вашето дете имало Ковид-19, укажуваат од „Johns Hopkins“.
