Тоа е познато чувство за многу родители. Без разлика што ќе предложите, вашето дете на предучилишна возраст сака повторно да ја гледа истата епизода од серијата, без разлика што таа само што завршила. И пред спиење, тоа треба да биде книга што сте ја читале доволно често за да имате развиено репертоар на специфични гласови за секој лик.
Овие длабоки и повторливи интереси за одредена ТВ епизода, игра или тема може да бидат фрустрирачки за родителите кои сакаат да гледаат нешто различно. Но, повторувањето, всушност, има големи придобивки за учењето и благосостојбата на децата.
Една од причините за ова е она што можеме да го наречеме „инпут ефект“. Ова не е нов концепт во когнитивната наука.
Барање обрасци
Замислете го мозокот како орган кој се труди да открие што е нормално во нашиот живот – што е дел од редовен образец, а што не е. Истражувачите откриле феномен познат како „статистичко учење“. Според оваа идеја, децата се многу чувствителни на појавата на повторувачки обрасци и шеми во нивниот живот.
Интересно е што бебињата се особено вешти во разбирањето на одредени видови информации, како што е веројатноста на појава на одредени звуци во говорот кој им го упатуваме. Но, тие треба да бидат изложени на многу примери од ова за да можат да ги откријат повторувачките обрасци.
Светот може да биде почудно и постресно место за децата отколку за возрасните. Како возрасен, ќе научите што да очекувате и како да се однесувате во одредени контексти, но децата постојано за прв пат се соочуваат со нови ситуации. Добро познатите стимули, како што е онаа ТВ епизода што веќе сте ја гледале многу пати, можат да обезбедат извор на удобност и сигурност што го спречува овој стрес и неизвесност
На пример, во сите јазици, а англискиот не е исклучок, звуците вклучени во зборовите имаат тенденција да следат одредени обрасци. На англиски, на пример, некои од најчестите комбинации на три букви се „the“, „and“ или „ing“. Има смисла детскиот мозок да бара повторување – во овој пример, тоа ќе им помогне да го научат јазикот.
Значи, кога малите деца се враќаат да ja гледаат истaта епизода, она што го прават, без разлика дали го знаат или не, е поттикнато од желбата да се откријат и консолидираат шаблоните во она што го гледаат, слушаат или читаат.
Позната удобност
Покрај тоа што го поддржува учењето, повторувањето има и придобивки за емоциите на децата, во она што овде го нарекуваме „ефект на благосостојба“.
Главната работа на детството е учењето, а тоа значи активно барање нови искуства и стимули. Сепак, обработувањето и прилагодувањето на новите работи може да биде исцрпувачко – дури и за мало дете со безгранична енергија.
Светот исто така може да биде почудно и постресно место за децата отколку за возрасните. Како возрасен, ќе научите што да очекувате и како да се однесувате во одредени контексти, но децата постојано за прв пат се соочуваат со нови ситуации. Добро познатите стимули, како што е онаа ТВ епизода што веќе сте ја гледале многу пати, можат да обезбедат извор на удобност и сигурност што го спречува овој стрес и неизвесност.
Главната работа на детството е учењето, а тоа значи активно барање нови искуства и стимули. Сепак, обработувањето и прилагодувањето на новите работи може да биде исцрпувачко – дури и за мало дете со безгранична енергија
Длабоката заинтересираност за одредена активност може да донесе и придобивки за благосостојбата преку чувство на контрола и совладување. Децата постојано се соочуваат со предизвици и се прошируваат нивните знаења и разбирања во градинка, училиште и на други места. Ова е од суштинско значење за учењето, но истовремено претставува закана за нивното чувство на компетентност.
Способноста да се опуштат во активност во која се чувствуваат добро, како на пример, омилена игра, ги исполнува овие потреби за компетентност. Дополнително, можноста да се одлучат за активност во која уживаат им овозможува да имаат чувство на автономија и контрола врз нивните животи.
Се разбира, не сите деца имаат еднаква веројатност да развијат вакви повторливи интереси. На пример, децата со аутизам често покажуваат особено фокусирани интереси.
Има огромна вредност што може да се добие од повторувањето во смисла на учење и благосостојба. Значи, иако не треба да ги терате повторно да гледаат исти емисии, исто така не треба да се грижите ако тоа е нешто што тие самите го бараат. Сепак, може да стане проблематично ако влијае на способноста на детето да се занимава со други важни аспекти од неговиот живот, како што се навремено излегување од дома, интеракција со други или вежбање.
Се разбира, нема универзално правило кое може да се примени за сите деца во сите контексти. Како родители, единствено што можеме е внимателно да ја набљудуваме ситуацијата и да донесеме одлука. Но, додека го пуштате „Frozen“ повторно, размислете за влијанието врз развојот и благосостојбата на вашето дете и можеби ослободете се од грижата дека вашето дете треба да прави нешто – што било – друго.
Автори: Хавиер Агуадо-Ореа и Диармуид Вериер, виши предавачи по психологија на Универзитетот Шефилд Халам (The Conversation)
