Кога детето ќе дојде со проблем, повеќето родители инстинктивно сакаат да помогнат и веднаш да понудат решение. Но, во многу случаи, децата не требаат совет – туку некој кој ќе ги слушне, нагласува клиничкиот психолог Лиса Дамур.
„Највредната реченица во целото родителство е: ‘Дали сакаш помош од мене или само треба да се издуваш?’. Без тоа не можете да бидете родител“, вели Дамур.
Таквиот пристап, објаснува авторката на неколку бестселери за воспитување тинејџери, му покажува на детето дека родителот го слуша, го разбира и го поддржува. Истовремено, со тоа што не се обидуваме веднаш да го решиме проблемот, покажуваме дека веруваме во способноста на детето само да се справи со предизвиците.
Зошто слушањето е поважно од решавањето проблеми?
Истражувањата покажуваат дека повеќето тинејџери претпочитаат пристап на родителите базиран на слушање. Во студија спроведена во 2024 година во соработка со фондацијата Walton Family и Gallup, во која учествуваше и Дамур, 62% од испитаниците од генерацијата Z изјавиле дека сакаат родителите само да ги слушнат кога се вознемирени. Повеќе од половина од нив тогаш сакаат малку простор, а само 28% бараат совет.
Експертите потенцираат дека поддршката на детето во самостојното решавање на проблемите е клучна за развојот на самодоверба и отпорност.
„Кога ќе покажете дека верувате дека вашето дете може нешто да направи, тој учи да верува во себе, дури и кога ситуацијата е тешка“, пишува детскиот психолог Това Клајн.
Овозможувањето на детето отворено да зборува за своите грижи му помага да ги препознае, изрази и регулира емоциите. „Разговорот за чувствата треба да донесе емоционално олеснување. Изразувањето на чувствата, претворањето во зборови, често ја намалува интензитетот на тие емоции и им овозможува на луѓето да продолжат понатаму“, изјави Дамур.
Како да слушаме и потврдиме чувства на детето?
Како што тинејџерите растат, сè помалку се обратуваат кај родителите за помош, што многу родители го тешко поднесуваат. Дамур истакнува дека тогаш е уште поважно да останеме смирени, емпатични и достапни, бидејќи токму тоа го поттикнува детето повторно да се отвори.
Психологинката препорачува користење на рефлектирачки и потврдни изрази со кои покажуваме разбирање, без да наметнуваме решение. „Повеќето време, внимателното слушање на она што тинејџерот го споделува, а потоа одговарањето со: ‘Секако дека си вознемирен/а’, или ‘Она што го опишуваш звучи болно’, или ‘Жалам што се чувствуваш така’, ќе им даде на тинејџерите сè што сакаат и им е потребно“, објаснува Дамур.
Дури и кога детето постојано ги повторува истите жалби, почесто му помага чувството дека е слушнато отколку конкретно решение. Родителите сепак можат да поставуваат благи, поттикнувачки прашања за да му помогнат на детето да стекне поширока перспектива.
„Она што изгледа како целосна криза (која вам можеби не ви изгледа така), како ‘Ми се уништи омилената маичка’, ако му кажете на детето: ‘Те слушам. Тоа е ужасно. Како мислиш дека ќе се чувствуваш за шест месеци?’ Тие ќе кажат: ‘Нема да се сеќавам на тоа за шест месеци’“, рече таа.
Ако забележите дека детето се врти во круг со истиот проблем, слушајте го, изразете разбирање и предложете кратка пауза. Потсетете го дека по разговорот треба барем малку да се чувствува подобро и понудете разговорот да го продолжите подоцна.
„Тоа е многу убав начин да се запре нивната самосажалување, без да изгледа како да им велите да престанат. И повеќето пати, кога ќе се вратите следниот ден, тие велат: ‘Да, добро е. Не знам ни зошто вчера бев толку вознемирен/а’.“
