ПИШУВА:
Д-р Димче Марковски
оториноларинголог
♦♦♦♦♦♦♦
ТУЃО ТЕЛО ВО ДИШНИТЕ ПАТИШТА (1)
Секој знае дека децата не можат да бидат оставени сами ниту за една минута. Но, дури и под строг надзор на родителите кои „раководат“ со децата понекогаш ситуацијата излегува од контрола и мама и тато се држат за глава…
Децата со нивната љубопитност, интересот за запознавање на нивното тело, големата желба за игра и откривање на нови хоризонти и научување за околната средина се доста склони во поставување на страни тела во носот, устата, ушите и предиспозиција за тоа е примарното и најсилно развиено сетило за мирис и вкус.
Кај малите деца механичките заштитни рефлекси се уште не се доволно добро условени и развиени, поради што настанува аспирација на туѓи тела понекогаш и при смеење, плачење, кашлица или некоја игра. При попаѓање на туѓото тело во трахеата често настапува длабоко вдишување од децата што крие ризик објектот да навлезе надолу во бронхијалното дрво
Туѓото тело во носот е честа дијагноза во секојдневната ОРЛ пракса, особено кај децата на возраст од 6 месеци до 6 години. Видот на туѓите тела е најразновиден како делови од играчки, зрно грашок, семки од сончоглед, ореви, коски од риба и парчиња месо, метални или пластични објекти – копчиња, мониста, значки, камчиња, бонбони, зрна од различни житни култури, до неодамна се почесто откриваме батерии и разни микроскопски електронски компоненти.
Туѓите тела попаѓаат во носевите на пациентите главно за време на игра, и често тие остануваат неоткриени поради два главни фактори – многу мала возраст на детето или поради неговиот страв дека ќе му се налутат родителите, што го тера детето да крие од возрасните за инцидентот.
Обично, туѓото тело ја иритира носната слузница, прави оток на истата и конгестија на носот. Наличност на секреција, која може покасно да стане гнојна, доста ретко може да се набљудува и примеси на крв во секретот од носот. Може да има кивање и солзење на очите. Понекогаш се формира и рана
Кај малите деца механичките заштитни рефлекси се уште не се доволно добро условени и развиени, поради што настанува аспирација на туѓи тела понекогаш и при смеење, плачење, кашлица или некоја игра. При попаѓање на туѓото тело во трахеата често настапува длабоко вдишување од децата што крие ризик објектот да навлезе надолу во бронхијалното дрво.
Опасноста од туѓото тело во носот е воглавно попаѓањето на истото преку носоголтникот и гркланот во долните партии на дишните патишта.
Опасностите за животот на детето вклучуваат повеќе туѓи тела, големо туѓо тело на влезот во гркланот, туѓо тело во областа на бифуркација (делницата) на трахеата, миграторни и балонски туѓи тела (семки од сончоглед, лубеница, тиква, диња, грашок).
Локацијата на туѓите тела во дишните патишта зависи од нивната големина во однос на дијаметарот на дишните патишта, обликот и природата на нивната површина. Анатомо-физиолошките карактеристики на двете главни бронхи ја детерминираат почестата аспирација во десниот главен бронх.
ТУЃО ТЕЛО ВО НОСОТ
За присуството на туѓо тело во носот треба да посомневаме кога има конгестија на нос со упорен, едностран ринит, со слузно-гнојна, понекогаш крвава секреција со лош мирис.
Детето може да стави во носот пластично топче, коска од цреша, грав. Детето не кажува што направило за да избегне расправа со родителот.
Ако погледнете во носот, понекогаш можете да го видите туѓото тело.
Не обидувајте се да го отстраните на кој било начин за да спречите попаѓање кон задните делови на носот. Однесете го кај лекар специјалист (уво-нос-грло).
Понекогаш предметите паѓаат во носот случајно, на пример, при паѓање.
Објектите можат да се најдат во носот со помош на пријатели или браќа и сестри.
Затоа негативниот одговор на прашањето: „Дали си ставил ти нешто во носот?“ може да биде прилично искрен (дека не го ставило тоа) дури и ако предметот веќе е заглавен таму.
ЗНАЦИ
Обично, туѓото тело ја иритира носната слузница, прави оток на истата и конгестија на носот. Наличност на секреција, која може покасно да стане гнојна, доста ретко може да се набљудива и примеси на крв во секретот од носот. Може да има кивање и солзење на очите. Понекогаш се формира и рана.
ПРВА ПОМОШ
Прва помош во овие ситуации се: доколку детето може, да се издува носето, во никој случај да не се прават проби да се отстрани во домашни услови со тампон за уво или пинцета, бидејќи може да се истурка во задните делови на носот и да стане потешка евакуацијата на истото и од страна на лекарот.
Советуваме да се упати кон ОРЛ специјалист за да може истото да се екстрахира во болнички услови.
„РЕСПИРАТОРНА ДРАМА“
Големите туѓи тела можат да заглават на влезот на ларинксот и да предизвикаат асфиксија (задушување). Постои таканаречена „Респираторна драма“ – за време на оброк, и најчесто при смеење, плачење, говор се појавува мачителна кашлица, со цијаноза и краткотрајна апнеа (запирање на дишењето).
ПРОЧИТАЈТЕ И… Интервју со д-р Димче Марковски: Дишење преку уста, спиење со отворена уста и грчење за време на сон се први знаци за проблеми со третиот крајникТуѓо тело во ларинксот: се набљудува со стридор (се слуша карактеристичен шум сличен на оној кај грчењето) и асфиксија при големи тела, инспираторна диспнеа (тешко вдишување) како последица на спазам на гласните жици и силен кашличен пристап, придружуван од дисфонија и диспнеа (отежнато дишење).
Туѓо тело во фаринксот: острите предмети предизвикуваат иритација и болка при голтање, а поголемите тела кои попаднале во хипофаринксот водат до мачно и тешко голтање.
Во наредното продолжение:
Д-р Димче Марковски: Туѓо тело во трахеа (бронхи)
