Д-р Љиљана Којиќ: Пробиотици – што секоја мајка треба да знае

ПИШУВА:
Д-р Љиљана Којиќ
Педијатар
ПЗУ Ординација по педијатрија „Д-р Којиќ“

♦♦♦♦♦♦♦    

Прашање: „Бактериите ни се непријатели, не напаѓаат и мораме сите да ги убиваме со антибиотици?“
Одговор: НЕ!

Оваа реченица припаѓа на почетокот на минатиот век. Сега имаме многу поголеми и подетални сознанија за бактериите и знаеме дека добар дел од нив не само што не се штетни, туку се и корисни:

Се чини дека повеќето здравствени експерти ги нарекуваат пробиотиците „лек за секоја болест“, што помага при скоро сè.

Дали е ова мит?

Всушност – НЕ Е. На некој начин е вистина. Иако не постои лек кој магично ќе „поправи“ сè, нашите цревни бактерии се прва линија на одбрана за многу од нашите телесни системи. Затоа, тие се поврзани со изненадувачки голем број здравствени проблеми.

Верувам дека коренот на нашето здравје е нашиот дигестивен систем. Тоа е местото каде што основните градивни елементи за нормална функција на нашиот организам се создаваат со варење и апсорпција на хранливите материи во нашата храна.

Иако луѓето честопати мислат на бактериите и другите микроорганизми како штетни „микроби“, повеќето од нив се всушност се корисни. Некои бактерии помагаат во варењето на храната, ги уништуваат клетките што предизвикуваат болести или произведуваат витамини. Многу од микроорганизмите во пробиотичките производи се исти или слични на микроорганизмите кои природно живеат во нашите тела. Сите тие заедно се нарекуваат МИКРОБИОМ.

Што е микробиом?

Заедницата на микроорганизми што живее врз нас и во нас се нарекува „микробиом“ и тоа е топ тема за истражување во последниве две декади. Научниците исто така развиваат нови терапевтски пристапи дизајнирани да го модифицираат микробиомот за лекување на болести и поддршка на здравјето.

Што се пробиотиците?

Пробиотиците се корисни живи микроорганизми кои кога ќе се консумираат или нанесат на телото имаат значителни корисни ефекти врз оптимизирање на здравјето. Обично ги има во јогуртот, но и во друга ферментирана храна, додатоци во исхраната, а во последнава декада и во козметичките производи.

Кои видови бактерии се наоѓаат во пробиотиците?

Пробиотиците може да содржат различни микроорганизми. Најчести се бактериите кои припаѓаат на групите наречени Лактобацилус и Бифидобактериум. Други бактерии исто така може да се користат како пробиотици, а исто така и квасните габички како што се Saccharomyces boulardii се пробиотици.

Различни видови на пробиотици може да имаат различни ефекти. На пример, ако специфичен вид на лактобацилус помага да се спречи некоја болест, тоа не мора да значи дека друг вид на лактобацилус или некој од пробиотиците на Бифидобактериум би го сторил истото.

Дали пребиотиците се исти како пробиотиците ?

Не, пребиотиците не се исти со пробиотиците. Пребиотиците се неразварливи компоненти на храната кои селективно го стимулираат растот или активноста на пожелните микроорганизми.

Што се симбиотиците?

Симбиотиците се производи кои комбинираат пробиотици и пребиотици.

Како делуваат пробиотиците?

Пробиотиците можат да имаат различни ефекти во организмот, а различните пробиотици можат да дејствуваат на различни начини.

Пробиотиците можат:

• Да му помогнат на вашето тело да одржува здрава заедница на микроорганизми или да и помогнат на заедницата на микроорганизми во вашето тело да се врати во здрава состојба откако ќе биде вознемирена; Кога нашите цревни бактерии се во рамнотежа, тие играат огромна улога во помагањето при варење. Пробиотиците не ги зајакнуваат само цревните бактерии, тие промовираат здрав баланс со воведување на здрава мешавина на бактерии потребни за здраво варење.
• Да создадат супстанции што имаат пожелни ефекти врз нашето здравје: Тие создаваат некои ензими за варење на нашата храна – вклучително и лактаза за варење на млекото – произведуваат некои витамини како К&Б12 и го одржуваат нашиот дигестивен систем во форма на врвот со заздравување на ѕидовите на цревата.
• Да влијаат врз имунолошкиот одговор на вашето тело. Тие исто така играат важна улога во нашиот имунолошки систем. Тие ги доставуваат пораките „ова е во ред“ и „ова е проблем“. Нашето тенко црево е главниот влез за хранливи материи во нашето тело и ни треба систем за заштита за да се осигураме дека се апсорбираат само хранливи материи. За лоши бактерии или вируси, влезот е забранет!

ДОЕНЕЧКИ ГРЧЕВИ – Преглед од 2018 година на 7 студии (471 учесник) на пробиотици за колики, откри дека пробиотик кој содржи L. reuteri е поврзан со успешен третман (дефиниран како намалување на повеќе од половина во дневното време на плачење)

ЗА КОИ СОСТОЈБИ ИМАМЕ ЈАСНИ ДОКАЗИ ЗА КОРИСТА ОД ЗЕМАЊЕТО ПРОБИОТИЦИ

Инфективна дијареја: Дијарејата е можеби и една од првите состојби каде што се применети пробиотиците масовно. Имаме повеќедецениско искуство со користење на пробиотици при дијареја. Тоа го потврдува и масовна студија од 2018 година во коа се оценети 11 студии (5.143 учесници) за улогата на пробиотиците во спречувањето и лекувањето на дијареја кај патниците и откри докази дека тие се корисни.

Доенечки грчеви: Преглед од 2018 година на 7 студии (471 учесник) на пробиотици за колики, откри дека пробиотик кој содржи L. reuteri е поврзан со успешен третман (дефиниран како намалување на повеќе од половина во дневното време на плачење).

Некротизирачки ентероколитис: Некротизирачки ентероколитис е сериозна, понекогаш фатална болест што се јавува кај недоносени доенчиња. Прегледот на 23 студии во 2017 година (7.325 доенчиња) покажа дека пробиотиците помагаат да се спречи некротизирачки ентероколитис кај доенчиња со многу мала тежина.

Пробиотиците можат да му помогнат на вашето тело да одржува здрава заедница на микроорганизми или да и помогнат на заедницата на микроорганизми во вашето тело да се врати во здрава состојба откако ќе биде вознемирена

Сепса кај доенчиња: Ризикот од сепса е најголем кај доенчиња, деца, стари лица и лица со сериозни медицински проблеми. Една група особено изложена на ризик од сепса е предвремено родени бебиња. Преглед на 37 студии (9.416 учесници) откриле дека пробиотиците се корисни за намалување на ризикот од сепса кај предвремено родени бебиња.

Стоматолошки кариес (кариес): Мала количина на истражување, сите кај доенчиња и мали деца, ја испитале можноста пробиотиците да бидат корисни за спречување на кариес на забите.

Пародонтални болести (заболување на непцата): Пародонталните болести се резултат на инфекции и воспаленија на непцата и коските кои ги опкружуваат и ги поддржуваат забите. Ако болеста е сериозна, непцата може да се повлечат од забите, коската може да се изгуби, а забите може да се олабават или да паднат.

• Преглед од 12 студии во 2016 година (452 учесници) кои ги проценувале пробиотиците за пародонтална болест, откриле докази дека тие можат да бидат корисен додаток на третманот со намалување на бактериите кои предизвикуваат болести и подобрување на клиничките знаци на болеста. Сепак, ефектите може да се разликуваат за различни пробиотици.

Алергиски ринитис: Преглед на 23 студии (1.919 учесници) во кои пробиотиците биле тестирани за лекување на алергиски ринитис, откриле некои докази дека тие можат да бидат корисни за подобрување на симптомите и квалитетот на животот.

Спречување на алергии

• Преглед од 17 студии во 2015 година (4.755 учесници) кои ја проценувале употребата на пробиотици за време на бременост или рано детство, откриле дека новороденчињата изложени на пробиотици имаат помал ризик од развој на атопичен дерматитис, особено ако биле изложени на мешавина на пробиотици. Сепак, пробиотиците немале влијание врз ризиците од астма, отежнато дишење или треска од сено (алергиски ринитис).

Акни

• Истражувањата идентификуваа механизми со кои пробиотиците, земени орално или локално користени (нанесени на кожата), можат да влијаат на акните. Сепак, имало многу малку истражувања кај луѓе за пробиотици за акни, а упатствата на Американската академија за дерматологија од 2016 година за управување со акни наведуваат дека постојните докази не се доволно силни за да се оправдаат какви било препораки за употреба на пробиотици.

КАДЕ УШТЕ МОЖАТ ДА ПОМОГНАТ ПРОБИОТИЦИТЕ:

Пробиотиците се докажано корисни и кај следниве состојби:

• Дијареја предизвикана од третман на рак
• Хепатална енцефалопатија
• Дијареја поврзана со антибиотици. Пробиотиците се изучуваат за дијареја поврзана со антибиотици воопшто, како и за дијареи поврзани со антибиотици предизвикани од една специфична бактерија, Clostridium difficile. Прегледот на 17 студии од 2017 година (вкупно 3.631 учесник) кај луѓе кои не биле хоспитализирани, укажува на тоа дека давањето пробиотици на пациенти заедно со антибиотици е поврзано со намалување за околу половина од веројатноста за дијареја поврзана со антибиотици.

Преглед на 23 студии (со 3.938 учесници) на пробиотици за да се спречи дијареја поврзана со антибиотици кај деца, обезбеди докази дека пробиотиците имале заштитен ефект. Не се забележани сериозни несакани ефекти кај деца кои инаку биле здрави, освен инфекцијата за која се лекувале.

• Запек (Bifidobacterium lactis и Bifidobacterium Longum. Истражувачите кои ја извршиле проценката сугерирале дека пробиотиците можат да бидат корисни за хроничен запек кај постарите луѓе како додаток на вообичаените форми на третман.
• Дијареја предизвикана од третман на рак
• Дивертикуларна болест
• Воспалително заболување на дебелото црево. Преглед од 21 студија во 2014 година кај пациенти со улцеративен колитис (1.700 учесници) покажа дека додавањето на пробиотици , пребиотици или синбиотици во конвенционалниот третман може да биде корисно за поттикнување или одржување на ремисија на болеста.
• Синдром на иритирани црева. Прегледот на 2018 година на 53 студии (вкупно 5.545 учесници) за пробиотици за синдром на нервозно дебело црево (IBS) заклучи дека пробиотиците можат да имаат корисни ефекти врз глобалните симптоми на IBS и болката во стомакот.

Дали пробиотиците можат да бидат штетни?

Пробиотиците имаат долга историја на очигледна безбедна употреба, особено кај здрави луѓе. Сепак, малку студии детално ја разгледале безбедноста на пробиотиците , па затоа недостасуваат солидни информации за фреквенцијата и сериозноста на несаканите ефекти.

• Ризикот од штетни ефекти од пробиотици постои само кај кај луѓе со тешки болести или тешко нарушен имунолошки систем. Кога се разгледуваат пробиотици за лица со висок ризик, како што се предвремено родени бебиња или сериозно болни болнички пациенти, потенцијалните ризици од пробиотици треба внимателно да се измерат во однос на нивните придобивки.

Микробите живеат на скоро секој дел од човечкото тело, живеат на кожата, во цревата и во носот. Понекогаш тие предизвикуваат болест, но поголемиот дел од времето, микроорганизмите живеат во хармонија со нивните човечки домаќини, обезбедувајќи материи кои помагаат во одвивањето на витални функции неопходни за човечки опстанок.

Конзорциум на истражувачи организиран од Националниот институт за здравство на САД ја мапираше нормалната микробна мапа на здравите луѓе, и доби бројни согледувања, па дури и неколку изненадувања. Истражувачите откриле, на пример, дека скоро секој рутински носи патогени микроорганизми за кои се знае дека предизвикуваат болести. Кај здрави индивидуи, патогените не предизвикуваат болест; тие едноставно коегзистираат со нивниот домаќин и остатокот од човечкиот микробиом, колекцијата на сите микроорганизми што живеат во човечкото тело.

Истражувачите сега мора да откријат зошто некои патогени микроорганизми стануваат смртоносни и под кои услови, веројатно ќе ги ревидираат сегашните концепти за тоа како микроорганизмите предизвикуваат болест.

А ова е, јас би рекла големо откритие.

„КАКО ДА ЗНАМ ДАЛИ МИ ТРЕБААТ ПРОБИОТИЦИ?“

Ова се пет знаци што кажуваат дека можеби ви треба пробиотик:

1. Неправилност на варењето на храната

Деведесет проценти од бактериите во нашето тело живеат во дебелото црево, па затоа има смисла дека тие можат да влијаат на активноста на дебелото црево. Всушност, половина од нашата столица е составена од живи и мртви бактерии. Пробиотик со добар квалитет може да биде ефикасен во регулирањето на функцијата на дебелото црево, па дури може да ги намали и другите непријатни симптоми како гасови и надуеност.

2. Имате нагласена потреба за храна богата со шеќери

Различни видови бактерии уживаат во различни видови храна. Некои сакаат влакна, како оние што се наоѓаат во овошјето, зеленчукот и друга храна од растително потекло. Другите сакаат едноставни шеќери како бел шеќер и рафинирано брашно. Она по што копнеете може да зависи од тоа на какви видови на бактерии сте домаќини. Вашите цревни бактерии треба да јадат: тие се целосно зависни од тоа што ќе изберете за оброк, за да им биде храна ним. Така, тие развиле многу креативни начини да го добијат она што го сакаат. Вашите цревни бактерии сакаат да јадат и да ве одржуваат здрави, затоа што вие сте единствениот дом што го добиле. Преку вагусниот нерв што кој е врска меѓу цревата и мозокот, нашиот микробиом ќе побара храна што му е потребна за да преживее. Некои видови ќе бараат повеќе од нивната храна за да можат да ги изгладнуваат своите конкуренти кои би можеле да јадат нешто поразлично.

Иако не постои лек кој магично ќе „поправи“ сè, нашите цревни бактерии се прва линија на одбрана за многу од нашите телесни системи

3. Вашиот метаболизам е малку бавен

Истражувањето на Медицинскиот факултет од Универзитетот Вашингтон ги разгледа цревните бактерии на 154 лица и откри интересна врска. Откриле дека оние кои имаат најмала разновидност на бактерии имаат поголема веројатност да бидат дебели. Враќањето на различноста во цревата е едноставен, двостепен процес: повторно направете го цревото со добар квалитетен пробиотик и нахранете го со разновидни растителни влакна.

4. Сте пиеле антибиотик, дури и да било одамна

Антибиотиците можат да бидат спасувачка мерка, но не без последици. Уништувајќи ги патогените, агресивни бактерии, тие исто така уништуваат голема популација на добри бактерии во цревата.

5. Имате некои проблеми со кожата како егзема, псоријаза и осип или јадеж

Вашата кожа и црево може да изгледаат како далечни системи на телото, но тие всушност се многу поврзани. Истражувањата откриле дека квалитетот на вашиот дигестивен систем се огледа директно на вашата кожа! Нарушувањата на дигестивниот систем се поврзани со проблеми со кожата, а нашиот цревен ја балансира нашата „оска помеѓу кожата и цревата“. Чиста сјајна кожа е само уште еден попатен ефект на убавиот, солиден здрав микробиом.

Без сомнежи, нашите цревни бактерии играат многу важна улога во нашето здравје. Направете го вашето црево среќно со комбиниран одличен додаток на пробиотици и диета богата со растителни влакна. Целото тело ќе ви се заблагодари!

Референци:

• Bafeta A, Koh M, Riveros C, et al. Harms reporting in randomized controlled trials of interventions aimed at modifying microbiota: a systematic review. Annals of Internal Medicine. 2018;169(4):240-247.
• Blaabjerg S, Artzi DM, Aabenhus R. Probiotics for the prevention of antibiotic-associated diarrhea in outpatients—a systematic review and meta-analysis. Antibiotics. 2017;6(4).pii:E21.
• Butel M-J. Probiotics, gut microbiota and health. Médecine et Maladies Infectieuses. 2014;44(1):1-8.
• Cohen PA. Probiotic safety—no guarantees. JAMA Internal Medicine. 2018;178(12):1577-1578.
• Degnan FH. The US Food and Drug Administration and probiotics: regulatory categorization. Clinical Infectious Diseases. 2008;46(Suppl 2):S133–S136.