ПИШУВА:
Д-р Снежана Палчевска – Коцева,
специјалист педијатар
Големото, комплексно семејство на цревниот микробиом, игра огромна улога во развојот и здравјето на гастроинтестиналниот тракт, но и имуниот систем, белите дробови и мозокот. Основањето на овој исклучително важен систем се одвива во првите 1000 денови од животот. Ова е критичен период за развој и матурација на имуниот систем, отворајќи прозорец за бројни можности за развој на здрав микробиом, а со тоа и бројни здравствени бенефити за целокупниот организам. Оваа заедница на микроорганизми е симбиоза која ја формираат стабилната микросредина и нутритиентите.
Рана, масивна, микробна колонизација кај бебето се случува на раѓање. Вагиналното породување и доењето се предуслов за создавање на здрав микробиом кај новороденчето
Во цревата на фетусот во помала мера откриени се одредени бактериски соеви, тие ја претставуваат микробната амнионска средина. Но, рана, масивна, микробна колонизација кај бебето се случува на раѓање. Вагиналното породување и доењето се предуслов за создавање на здрав микробиом кај новороденчето. Начинот на породувањето одредува кој тип на микробиота ќе се развие. Мајчиното млеко освен што е најдобра исхрана за новороденото, со најсоодветно избалансирани нутритиенти кои обезбедуваат оптимален раст и развој, тоа е и предуслов за адекватен развој на имуниот систем, гастроинтестиналниот тракт, микробиомот на ГИТ и мозокот. Хуманото млеко содржи многу биоактивни компоненти како што се олигосахаридите, имуни клетки и мали количини на бактерии и нивните метаболити, кои играат улога во развојот на здрав имун систем преку поттикнувањето на создавање на здрав и избалансиран цревен микробиом. Токму затоа новите истражувања се насочени кон подобро разбирање и дефинирање на овој комплексен систем, како би се подобрила адаптирана млечна формула со карактеристики и квалитет многу блиски на хуманото млеко. Токму затоа спознавањето на значењето на пребиотиците, пробиотиците и постбиотиците денес е се поголемо и позначајно.
Пребиотиците се посебни супстанци кои го фаворизираат развојот на посакуваните бактериски соеви, такви се олигосахаридите на хуманото млеко. Тие треба да исполнуваат неколку критериуми, да бидат отпорни на дигестија во тенкото црево и да дојдат до колонот каде или се ферментираат од интестиналниот микробиом, или се ексретираат непроменети преку фецесот и селективно да стимулираат активност на одреден бактериски сој или лимитиран број на бактерии во дебелото црево, што би довело до корисен ефект. Постбиотиците, пак, се нова категорија на соединенија кои се значајни за микробиомот.
Денес е добро познато дека некои продукти на бактериската ферментација или остатоците од неживите бактерии имаат биоактивни својства. Тие ја претставуваат групата на постбиотици. Тоа се биоактивни компоненти кои се продуцирани од бактерии кои разградуваат храна за време на процес на ферментација. Секој бактериски сој продуцира уникатни биоактивни компоненти со засебни корисни својства.
Постбиотици се биоактивни компоненти кои се продуцирани од бактерии кои разградуваат храна за време на процес на ферментација. Секој бактериски сој продуцира уникатни биоактивни компоненти со засебни корисни својства
Процесот на ферментација историски на човекот му е добро познат како начин за зачувување на храна, денес се знае дека многу од познатите корисни ефекти на ферментираната храна се асоцирани со продукцијата на постбиотици. Вреди да се спомене дека воедно ферментацијата е физиолошки процес кој се одвива во гастроинтестиналниот тракт, каде диететските влакна се ферментираат од микробиотата за продукција на витамини и кратко-ланчани масни киселини, меѓу другите компоненти. Пример за продукција на постбиотици е кога микроорганизмите (Bifidobacterium или Lactobacillus) се додаваат кон процес на ферментација, кој биохемиски го трансформира матриксот на ферментираната храна, воглавно млеко или млечен производ. За време на ферментацијата, лактозата делумно се консумира, протеините делумно се хидролизираат и се синтетизираат метаболити типични за конкретниот микроорганизам. Токму овие молекули ќе делуваат како постбиотици и при отсуство на конкретниот микроорганизам. Микроорганизмот потоа може да се отстрани од ферментираниот медиум со центрифугирање или филтрација, или може и да остане инактивиран во тој медиум. Инактивацијата на микроорганизмите може да се постигне со загревање, а тоа може да биде проследено со процес на дехидрација, при продукцијата на постбиотиците. Во групата на постбиотици се вбројуваат протеини, пептиди, аминокиселини, јаглехидрати, липиди, витамини, органски киселини, компоненти на клеточен ѕид или комплексни молекули.
Главната предност на постбиотиците е тоа што тие не се микробни клетки кои треба да се одржуваат живи, па одржување на ладен ланец не е потребен за нивно зачувување
Постбиотиците делуваат со својата антимикробна способност и ензимските карактеристики со кои придонесуваат кон интестиналната дигестија, имаат антиинфламаторен и имуностимулаторен ефект и придонесуваат за зацврстување на интестиналната бариера. Главната предност на постбиотиците е тоа што тие не се микробни клетки кои треба да се одржуваат живи, па одржување на ладен ланец не е потребен за нивно зачувување. Тие може да се додадат во многу типови на храна и притоа да се одржи нивната стабилност, што значително ги разликува од пробиотиците. Многу значаен фактор е што имаат позната хемиска структура и лесно може да се одреди безбедна доза за употреба.
Денес многу се зборува за значењето на цревниот микробиом во гастроинтестиналното здравје, но и улогата кон другите органи и органски системи за целокупна благосостојба. Се знае дека пребиотиците, пробиотиците и постбиотиците можат да ја обноват нарушената и оштетена микрофлора, затоа бројни истражувања се насочени токму на ова поле кое носи нова голема надеж за што подобар раст и развој на педијатриската популација.
