Стручњаците ширум светот алармираат за сè поизразен и загрижувачки феномен — девојчињата започнуваат да влегуваат во пубертет значително порано од очекуваното. Она што до неодамна беше карактеристично за тинејџерки, денес сè почесто се појавува кај девојчиња на возраст од само шест години. Раст на градите, појава на влакна, па дури и менструација — симптоми кои порано се јавуваа во адолесценцијата, сега сè почесто се забележуваат во раното детство.
Раст на градите, појава на влакна, па дури и менструација — симптоми кои порано се јавуваа во адолесценцијата, сега сè почесто се забележуваат во раното детство
Една таква приказна доаѓа од мајката Арчана од Индија, чија ќерка на само шест години покажува телесни промени како раст на гради и појава на пубична влакнавост. Лекарите потврдиле дека хормоните на девојчето значително отстапуваат од просекот и дека телото ѝ се развива како на тинејџерка од 14 или 15 години, пишува BBC News Pidgin.
Што велат стручњаците?
Педијатрите и ендокринолозите посочуваат неколку можни причини за предвремен пубертет:
- изложеност на хемикалии и пестициди,
- исхрана и дебелина,
- стрес и стил на живот.
Д-р Сушил Гаруд од болницата Motherhood во Пуна нагласува дека денеска промените во развојот на девојчињата се случуваат сè побрзо, додека д-р Ваишакхи Рустеги предупредува дека и кај момчињата се бележи забрзан развој на пубична и фацијална влакнавост.
Последици за децата
Предвремениот пубертет може да биде голем предизвик:
- децата се чувствуваат поразлично од врсниците,
- изложени се на психосоцијални проблеми и хормонални пореметувања,
- може да се нарушат училишните обврски и социјалните интеракции.
Совети за родителите
- Следете го развојот на детето – обрнете внимание на раниот раст на гради, пубична влакнавост и други знаци.
- Редовни прегледи кај педијатар – навремената процена може да спречи компликации.
- Здрава исхрана и активен живот – ограничете ја индустриски преработената храна и поттикнете физичка активност.
- Избегнувајте непотребна изложеност на хемикалии.
- Разговарајте со детето – обезбедете емоционална поддршка и разбирање.
Спуштена возрасната граница за влегување во пубертет
Денес девојчињата влегуваат во пубертет речиси една година порано отколку пред 40 години, покажува истражувањето на научниците од Универзитетот во Копенхаген, објавено во списанието JAMA Pediatrics. Научниците до таквиот заклучок дошле проучувајќи го развојот на жлезденото ткиво во градите на девојчињата, што, според нив, е еден од клучните показатели за почеток на пубертетот.
Утврдено е дека возрасната граница за влез во пубертет од 1970 година до денес постојано се поместува надолу – за 0,24 години, односно за три месеци на секои 10 години.
Д-р Александер Буш, еден од авторите на истражувањето, изјави дека тој и неговиот тим намерно не го земале вообичаениот индикатор – првата менструација (менарха), бидејќи не е секогаш сигурен индикатор. Истражувањето користело податоци од 38 студии во кои учествувале десетици илјади девојчиња од целиот свет.
Се покажало дека развојот на жлезденото ткиво во градите варира од континент до континент и дека девојчињата порано влегуваат во пубертет во развиените земји.
Разликата помеѓу развиените и неразвиените земји е најмалку една година. Конкретно:
- Во Европа девојчињата влегуваат во пубертет помеѓу 9,8 и 10,8 години.
- Во Америка помеѓу 8,8 и 10,3 години.
- Во Африка границата е меѓу 10,1 и 13,2 години.
Причината за сè пораното влегување во пубертет кај девојчињата не е потврдена, но се претпоставува дека раниот развој на жлезденото ткиво во градите е поврзан со индексот на телесна маса. Како втор можен фактор, авторите на истражувањето ги наведуваат и хемикалиите во производите за лична нега.
Имено, претходни истражувања веќе покажале дека девојчињата на мајки кај кои за време на бременоста во урината биле утврдени двојно повисоки нивоа на диетил фталат (користен во парфеми) и триклозан (антибактериско средство во одредени сапуни и пасти за заби), влегле во пубертет еден месец порано од вообичаено.
Родителите најчесто се изненадени и збунети
Иако за овој феномен нема детални истражувања во Македонија, педијатрите велат дека и кај нас сè почесто се јавуваат случаи на деца со предвремени знаци на пубертет. Родителите најчесто се изненадени и збунети, а понекогаш и загрижени за тоа како да им објаснат на своите ќерки што се случува со нивното тело.
Раниот пубертет не е само прашање на телесни промени. Тој може да носи и последици врз здравјето на детето во подоцнежниот живот – од хормонални нарушувања, проблеми со растот и репродуктивното здравје, па сè до психолошки тешкотии како анксиозност, ниска самодоверба и социјална изолација. Затоа е важно навреме да се вклучи и психолошка поддршка, а не само медицинско следење.
