Загадувањето на воздухот е сериозен здравствен ризик, особено за најранливите групи – децата, бремените жени и хронично болните. Децата се многу поподложни на штетните ефекти од загадениот воздух, бидејќи нивните органи сѐ уште се во развој, а тие поминуваат повеќе време на отворено дишејќи поголеми количини воздух во однос на телесната тежина. Поради тоа, правилната заштита од лошиот квалитет на воздухот е од клучно значење за нивното здравје и правилен развој.
„Органите на децата сè уште се во развој, што ги прави поподложни на здравствени ризици од изложеност на загаден воздух“, вели д-р Сузан Вулфорд, магистер по јавно здравје и педијатар во Детската болница „C.S. Mott“ при Универзитетот во Мичиген. „Затоа е неопходно да се преземат мерки за заштита на нивното здравје кога воздухот е нездрав.“
Ситните честички од загадувањето можат да навлезат длабоко во белите дробови дури и кај целосно здрави деца. Оваа изложеност е поврзана со низа здравствени ризици, вклучувајќи појава на рак во детството, како и мозочен удар и срцеви заболувања подоцна во животот
Квалитетот на воздухот е особено важен за здравјето на децата бидејќи тие дишат побрзо од возрасните, што значи дека нивните бели дробови се изложени на поголемо количество загадувачи по килограм телесна тежина, објаснува д-р Вулфорд. Децата, исто така, обично поминуваат повеќе време на отворено, а нивните тела во развој се почувствителни на долгорочните ефекти од загадувањето.
Кај семејства без историја на астма или алергии, родителите можеби помалку обрнуваат внимание на лошиот квалитет на воздухот. Сепак, ситните честички од загадувањето можат да навлезат длабоко во белите дробови дури и кај целосно здрави деца, нагласува докторката. Оваа изложеност е поврзана со низа здравствени ризици, вклучувајќи појава на рак во детството, како и мозочен удар и срцеви заболувања подоцна во животот.
Бидете информирани
Следете ги локалните извештаи за квалитетот на воздухот за да можете да донесувате информирани одлуки за активностите на децата на отворено. Д-р Вулфорд препорачува и разговор со педијатарот на детето, како и користење проверени извори за информации и за подобро разбирање на состојбата.
Внимавајте на симптомите
Изложеноста на загаден воздух може негативно да влијае врз белите дробови на детето и да предизвика или да влоши респираторни заболувања, како астма и бронхитис. Родителите на деца со астма треба да бидат особено внимателни и навреме да реагираат кога квалитетот на воздухот е лош. Загрижувачки симптоми се свирење во градите, кашлица и други знаци на отежнато дишење. Доколку се појават, родителите треба, кога е можно, да го отстранат детето од изворот на загадениот воздух и да се јават кај неговиот лекар.
Ако децата мора да бидат надвор, важно е да не се вклучуваат во напорни активности што ќе доведат до длабоко и забрзано дишење
„Ако вашето дете има претходни респираторни состојби, како астма, консултирајте се со здравствен работник за тоа како најдобро да ја контролирате состојбата во периоди на зголемено загадување“, советува д-р Вулфорд.
Ограничете ги активностите на отворено и размислете за маски
Во денови со лош квалитет на воздухот, намалете ги или целосно избегнувајте активности на отворено. Д-р Вулфорд препорачува родителите да ги охрабрат децата да играат и да вежбаат во затворен простор.
„Престојот на отворено генерално е корисен за физичкото и менталното здравје на децата, но родителите мора да ги земат предвид и ризиците од изложеност на загадувањето“, вели таа. Ако децата мора да бидат надвор, важно е да не се вклучуваат во напорни активности што ќе доведат до длабоко и забрзано дишење. Некои родители може да размислат и за користење KN95 маски за деца, кои помагаат во филтрирање на токсичните честички.
Создадете безбедна внатрешна средина
Држете ги прозорците затворени во денови со лош квалитет на воздухот за да спречите навлегување во домот и користете филтри и прочистувачи на воздух за да го намалите загадувањето во затворен простор. Кога квалитетот на воздухот е сериозно нарушен, размислете за привремено заминување во област со почист воздух додека состојбата не се подобри.
Информирајте се за политиките на училиштата и спортските активности
Повеќето родители ја поддржуваат одлуката одморите и часовите по физичко воспитување да се одржуваат во затворен простор, како и откажување на спортски активности на отворено. Особено во потопли денови, училиштата треба да применуваат насоки за заштита на учениците во денови со високо загадување, врз основа на индексот за квалитет на воздухот. „Училиштата имаат важна улога во заштитата на децата од штетните ефекти на лошиот квалитет на воздухот“, нагласува д-р Вулфорд.
ПРЕПОРАКИ НА ИНСТИТУТОТ ЗА ЈАВНО ЗДРАВЈЕ НА РСМ
Загадениот воздух претставува сериозен ризик за здравјето, особено кај децата, бремените жени, постарите лица и хронично болните. Со навремени и соодветни мерки може значително да се намалат штетните ефекти и да се заштити здравјето на целото семејство. Еве ги препораките на Институтот за јавно здравје на РСМ.
- Пред да излезете надвор, задолжително проверете го Индексот на квалитет на воздухот;
- Останете дома ако не треба да излегувате;
- Избегнувајте престој и активности на отворено (спорт, рекреација). Ова се однесува не само на чувствителните групи, туку и на децата и младите коишто повеќе време поминуваат надвор на отворено, и особено на лицата кои професионално се ангажирани и работат на отворено;
- Носете заштитна маска со докажана ефикасност на отворено;
- Останете дома или намалете го физичкиот напор, особено на отворено, доколку почувствувате симптоми како што се кашлица или болки во грлото.
- Не ги отворајте прозорците во вашиот дом кога е загаден воздухот;
- Користете прочистувач на воздух дома или на работното место (за особено чувствителните лица со астма, хронични заболувања – респираторни или циркулаторни заболувања и мали деца и бремени жени);
- Возрасните и децата со проблеми со белите дробови, возрасните со срцеви проблеми и постарите луѓе треба да избегнуваат напорна физичка активност;
- Бремените жени треба да останат дома;
- Луѓето со астма може да имаат потреба од почеста употреба на инхалатор. Ако треба да излезете, носете маски со докажана ефикасност;
- Лицата со хронични заболувања редовно да ја земаат терапијата, а по потреба, доколку почувствуваат симптоми, веднаш да се јават кај својот матичен доктор или во болница;
- Консумирајте храна богата со витамини (антиоксиданти – витамин А, витамин Ц и витамин Е);
- Консултирајте се со вашиот лекар. Посетете го вашиот матичен лекар или здравствена клиника ако се чувствувате лошо или доколку искусувате какви било негативни ефекти од загадувањето на воздухот.
Што можат да направат родителите за бебето кога станува збор за загадувањето на воздухот?
Според наводите на Светската здравствена организација, постојат неколку начини на кои може да се заштитат децата од надворешното загадување на воздухот. Ова се дел од препораките за заштита на децата од загаден воздух на отворено:
- Обидете се да ја намалите изложеноста на детето на издувни гасови од возила. Избегнувајте прометни улици и кога е можно, одберете помирни улици со помалку сообраќај.
- Кога сте на прометна улица, не шетајте го бебето или детето на висина на издувните гасови.
- Погрижете се децата да имаат здрава исхрана и доволно можности за игра и физичка активност надвор од загадени подрачја.
- Следете го нивото на загаденост на воздухот во вашиот град за да знаете дали е соодветно да го изведете детето надвор. Понекогаш престојот во затворен простор е поздрав отколку директното вдишување на штетните честички.
Бебињата во колички се изложени на 60 % поголемо загадување од возрасните
Според истражување на стручњаците од Универзитетот Сари во Англија, бебињата во колички се изложени на 60 % поголемо загадување отколку нивните родители. Причината е тоа што децата во седечка положба се поблиску до изворот на издувните гасови од автомобилите. Дополнително, децата вдишуваат поголема количина воздух во однос на својата телесна тежина во споредба со возрасните.
ЗДРАВСТВЕНИ ЕФЕКТИ ОД ЗАГАДЕНИОТ ВОЗДУХ КАЈ ДЕЦАТА
- Респираторни нарушувања
Долготрајната изложеност на загаден воздух е поврзана со:
- појава и влошување на астма,
- бронхитис и хронична кашлица,
- свиркање во градите и респираторни инфекции.
- Нарушен развој на белите дробови
Истражувањата покажуваат дека децата кои растат во загадена средина често имаат намален белодробен капацитет во споредба со оние што живеат во почиста околина.
- Невролошко влијание
Современите истражувања укажуваат на поврзаност меѓу загадувањето на воздухот и:
- пониски когнитивни резултати,
- нарушувања на вниманието (на пр. АДХД),
- послаб училиштен успех.
- Зголемен ризик од алергии
Загадувањето на воздухот може да го наруши имунолошкиот систем и да ја зголеми подложноста кај децата кон алергии и кожни состојби, како што е егзема.
- Долгорочен кардиоваскуларен ризик
Изложеноста на загадување во раниот живот може да го зголеми ризикот од хипертензија и срцево-садови заболувања во зрелата возраст.
Зошто децата се поподложни на загадување?
Децата не се само „мали возрасни“. Нивната зголемена ранливост на загадениот воздух произлегува од неколку фактори:
- Побрзо дишење: Децата дишат побрзо и вдишуваат повеќе воздух, а со тоа и повеќе загадувачи по килограм телесна тежина во споредба со возрасните.
- Белите дробови и имунолошкиот систем се во развој: Загадувачите можат да го попречат развојот на белите дробови и да ја ослабат природната одбрана на имунолошкиот систем.
- Повеќе време поминато на отворено: Децата често поминуваат повеќе време надвор, неретко токму во периоди кога загадувањето е највисоко.
- Поблиску до земјата: Многу загадувачи на воздухот се задржуваат поблиску до земјата – токму на висината на која малите деца дишат и играат, што ја зголемува нивната изложеност.
