Македонија се соочува со пеколни температури, некаде и над 40 степени Целзиусови, а експертите објаснуваат зошто топлотните бранови се толку опасни и како влијаат на човечкото тело и зошто многу луѓе годишно ги губат животите поради екстремните горештини, а особено загрозени се луѓето кои страдаат од болести на срцето и крвните садови.
Внатрешната температура на човечкото тело е околу 37 степени Целзиусови, a oваа температура е неопходна за нормално функционирање на метаболичките процеси и за одржување на хомеостазата на телото. Нашето тело е приспособено да одржува константна телесна температура, но кога е изложено на високи температури се случуваат промени со цел да се одржи внатрешната температура. Во случај на екстремна топлина, потребни се само околу 15 минути за телото да доживее целосен топлотен удар и губење на телесните функции.
Еве што се случува во просечно човечко тело по изложување на екстремни жештини.
Освен во најтешките случаи кои можат да резултираат со смрт, досега се сметаше дека топлотниот удар на телото не би требало да резултира со некои трајни оштетувања, но неодамнешните истражувања покажуваат дека преживеаните сепак би можеле да страдаат од некои хронични болести на срцето и бубрезите во подоцнежните фази од животот како резултат на преживеан топлотен удар
Во моментот кога телото ќе биде изложено на високи надворешни температури, тоа автоматски почнува да се поти, што е начинот на кој телото се лади. Ова, за „Дејли мејл“ објаснува д-р Захари Шлејд од Одделот за јавно здравје на Универзитетот во Индијана, е сосема нормална реакција и во такви ситуации потењето е добро и корисно за телото бидејќи во суштина ја отстранува топлината од телото и го лади со испарување од кожата. Но, бидејќи влажноста го отежнува ладењето на потта, присуството на екстремно високи температури резултира со губење на повеќе течности отколку што телото може да поднесе.
Може да дојде до колапс на телесните функции
Во некои случаи, потта може да исчезне од кожата веќе по две минути, бидејќи телото повеќе не може да произведе доволно пот за да го излади телото на време. Во оваа ситуација, крвните садови се шират, што го зголемува протокот на крв спрема кожата, а телото почнува да ја пренасочува крвта од различни места во телото за да го лади, што може да му даде на телото неколку дополнителни минути на потење и разладување.
Како што се пренасочува крвта од виталните органи како што се срцето и мозокот кон кожата, почнуваат проблемите. По само 5 минути, срцето почнува да чука побрзо и доаѓа до опаѓање на крвниот притисок, а како што мозокот губи крв, луѓето може да почувствуваат симптоми како што се вртоглавица и конфузија, а во некои ситуации дури и несвестица.
Според Д-р Захари Шлејд, токму овој процес на загуба на крв во виталните органи е еден од предизвикувачите кои ги придвижуваат настаните во телото кои можат да ескалираат во топлотен удар. Во исто време, бидејќи телото губи премногу вода преку потење, доаѓа до губење на електролити и дехидрација.
Некои студии го поврзуваат топлотниот удар со долгорочни когнитивни и моторни оштетувања, дури и кај младите луѓе
Според Американскиот центар за контрола и превенција на болести (ЦДЦ), ако некое лице е постојано изложено на тешки жештини и не пие вода и електролити во, на пример, спортски пијалаци, веќе по 10 до 15 минути изложеност на екстремни температури, може да дојде до топлотен удар на телото.
Уште една последица од ова, објаснува д-р Шлејд, е тоа што крвта и кислородот може да се повлечат од цревата, што ги прави попропустливи, па токсините и бактериите кои вообичаено остануваат во цревата може да истечат во крвотокот, што доведува до активирање на белите крвни клетки, но и потенцијално згрутчување на крвта, што го зголемува ризикот од откажување на органите.
Во некои случаи, потта може да исчезне од кожата веќе по две минути, бидејќи телото повеќе не може да произведе доволно пот за да го излади телото на време. Во оваа ситуација, крвните садови се шират, што го зголемува протокот на крв спрема кожата, а телото почнува да ја пренасочува крвта од различни места во телото за да го лади, што може да му даде на телото неколку дополнителни минути на потење и разладување. Како што се пренасочува крвта од виталните органи како што се срцето и мозокот кон кожата, почнуваат проблемите. По само 5 минути, срцето почнува да чука побрзо и доаѓа до опаѓање на крвниот притисок, а како што мозокот губи крв, луѓето може да почувствуваат симптоми како што се вртоглавица и конфузија, а во некои ситуации дури и несвестица
Во случај на екстремна топлина, потребни се само околу 15 минути за телото да доживее целосен топлотен удар и губење на телесните функции
Симптомите се слични на мозочен удар – нејасен говор, неможност за движење на екстремитетите, вкочанетост, губење на видот итн. Сепак, треба да се нагласи дека ваквата екстремна реакција се јавува во исклучително тешки околности и најмногу кај ранливите групи како што се децата и стари лица.
Ако изложеноста на тешки жештини продолжи и понатаму, веќе по само 30 минути може да дојде до целосно губење на телесните функции и потполно откажување на органите. Лекарите велат дека е тешко да се одреди редоследот по кој органите се гасат, но во оваа ситуација клучно е да се побара лекарска помош.
Според ЦДЦ, потоа може да дојде до различни последици – од потенцијално изумирање на ткивата, при што електролитите и протеините се ослободуваат во крвотокот, предизвикувајќи неправилно чукање на срцето и оштетување на бубрезите, до распаѓање на клеточните мембрани кои ослободуваат калиум во крвотокот, што во најлош случај може да доведе до срцев застој и смрт.
За среќа, освен во најтешките случаи кои можат да резултираат со смрт, досега се сметаше дека топлотниот удар на телото не би требало да резултира со некои трајни оштетувања, но неодамнешните истражувања покажуваат дека преживеаните сепак би можеле да страдаат од некои хронични болести на срцето и бубрезите во подоцнежните фази од животот како резултат на преживеан топлотен удар. Исто така, некои студии го поврзуваат топлотниот удар со долгорочни когнитивни и моторни оштетувања, дури и кај младите луѓе.
Она што е најважно е – превенцијата. На сите им е јасно дека кога температурите се екстремно високи, освен ако не е апсолутно неопходно, не треба да излегуваат на сонце. Ако сепак морате да излезете, носете капа, заштитете се од сонцето и пијте многу течности.
