Пишува: Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
Инфекциите кои се јавуваат во првиот месец од раѓањето на бебето се нарекуваат неонатални инфекции, а најчеста причина за нивната појава е инфекција на мајката. „Пренесувањето на инфекцијата од мајка на бебето може да биде пред раѓањето на бебето т.е. интраутерино, во текот на раѓањето и по раѓањето на бебето. Дополнително инфекцијата може да се пренесе преку нечисти раце на мајката или медицинскиот персонал и нечиста околина“, објаснува д-р Христина Манџуковска, педијатар. Таа потенцира дека знаците за инфекција се неспецифични и се разликуваат од клиничките знаци за инфекција кај поголемите деца и возрасни. Можат да се манифестираат со ниска температура (хипотермија), поретко висока, одбивање на цицање, проблеми со дишењето, ирегуларно дишење (забрзано, успорено до престанок на дишење), засегање на свеста (премногу вознемирено или поспано, не реагира на надворешни дразби), грчеви или конвулзии (мљацкање и искривување на устата, тикови на лицето, трепкање, искривување на главата во една страна, абнормални движења со рацете и нозете како возење велосипед, боксирање, веслање)…
Во самиот почеток да објасниме – кој временски период го опфаќа неонаталниот период и кои се причините кои може да доведат до појава на неонатални инфекции?
Д-р Манџуковска: Неонатален период е период од првиот ден на раѓање до 28 ден, или првиот месец од животот. Toa е периодот кога новородените бебиња постепено се навикнуваат на новата средина и започнува воспоставување на поблиска комуникација помеѓу мајката и бебето. Инфекциите кои се јавуваат во овој период се наречени неонатални инфекции и најчестата причина за нивна појава е инфекција на мајката. Пренесувањето на инфекцијата од мајка на бебето може да биде пред раѓањето на бебето т.е. интраутерино, во текот на раѓањето и по раѓањето на бебето. Дополнително инфекцијата може да се пренесе преку нечисти раце на мајката или медицинскиот персонал и нечиста околина.
Во неонаталниот период знаците за инфекција се неспецифични и се разликуваат од клиничките знаци за инфекција кај поголемите деца и возрасни. Можат да се манифестираат со ниска температура (хипотермија), поретко висока, одбивање на цицање, проблеми со дишењето, ирегуларно дишење (забрзано, успорено до престанок на дишење), засегање на свеста (премногу вознемирено или поспано, не реагира на надворешни дразби), грчеви или конвулзии (мљацкање и искривување на устата, тикови на лицето, трепкање, искривување на главата во една страна, абнормални движења со рацете и нозете како возење велосипед, боксирање, веслање), забрзана или успорена работа на срцето, пролив или повраќање, ниско ниво на шеќер во крвта (хипогликемија) итн.
Пренаталниот период ја потенцира врската помеѓу Вас, лекарите на Одделот за интензивна нега од една страна, и гинеколозите, од друга страна. Тоа е период во кој треба да се преземат сите потребни мерки за да се открие навреме кај трудницата постоење на интраутерина или генитална инфекција која може да се пренесе на бебето при раѓањето. Што се треба да се преземе, кои анализи треба да ги направи бремената жена пред породување за да се исклучи т.н. ветрикален пренос на инфекција од мајката кон бебето?
Д-р Манџуковска: Вертикален пренос на инфекција од мајката на бебето значи пренос на инфекција во текот на поминувањето на бебето низ родилниот канал. Доколку мајката имала некоја инфекција во последните недели од бременоста, истата во голем процент може да се пренесе и на бебето. Затоа се потребни редовни контроли кај матичните гинеколози кои ги прават сите редовни иследувања (ехо преглед, вагинални брисеви, контрола на крвна слика и инфламаторни маркери доколку има знаци за инфекција кај мајката и сл.) се со цел навремена идентификација и третман на инфекцијата.
Постнаталните инфекции или касни инфекции се јавуваат во текот на втората односно трета недела од животот на бебето. Како се пренесуваат овие инфекции кај новороденчето?
Д-р Манџуковска: Како што спомнавте касните инфекции се јавуваат подоцна и можат да бидат изолирани или генерализирани т.е. сепса. Најчесто се пренесуваат од блиската околина на бебето, медицинскиот персонал или од мајката. Настануваат на места каде има повреди или лезии на кожата, на коњуктивите на очите, на лигавиците на устата и носот или преку папчето. Долготрајна употреба на уринарни катетри, умбиликални катетри, pick line катетри, ендотрахеални тубуси, исто така, се „слаби точки“ преку кои може да навлезат микроорганизмите и да предизвикат инфекции.
Доколку мајката имала некоја инфекција во последните недели од бременоста, истата во голем процент може да се пренесе и на бебето. Затоа се потребни редовни контроли кај матичните гинеколози кои ги прават сите редовни иследувања (ехо преглед, вагинални брисеви, контрола на крвна слика и инфламаторни маркери доколку има знаци за инфекција кај мајката и сл.) се со цел навремена идентификација и третман на инфекцијата
Можат ли родителите во домашни услови, по напуштање на родилиштето, во тој прв месец, да препознаат, да се посомневаат на инфекција кај новороденчето? Има ли јасни знаци, односно кои се знаците на кои родителите треба да обрнат посебно внимание и брзо да реагираат?
Д-р Манџуковска: Во неонаталниот период знаците за инфекција се неспецифични и се разликуваат од клиничките знаци за инфекција кај поголемите деца и возрасни. Можат да се манифестираат со ниска температура (хипотермија), поретко висока, одбивање на цицање, проблеми со дишењето, ирегуларно дишење (забрзано, успорено до престанок на дишење), засегање на свеста (премногу вознемирено или поспано, не реагира на надворешни дразби), грчеви или конвулзии (мљацкање и искривување на устата, тикови на лицето, трепкање, искривување на главата во една страна, абнормални движења со рацете и нозете како возење велосипед, боксирање, веслање), забрзана или успорена работа на срцето, пролив или повраќање, ниско ниво на шеќер во крвта (хипогликемија) итн.
Секое отстапување во однесувањето на бебето или појава на некој од горенаведените знаци, треба да е аларм за родителите веднаш да се јават кај матичниот педијатар
Имајќи го предвид вашето искуство, кои се најчестите причинители на неонатални инфекции?
Д-р Манџуковска: Нашето искуство ги потврдува истите причинители на неонатални инфекции како и во другите земји. Најчести причинители на инфекции се бактериите од групата на B streptococcus (GBS), Escherichia coli, Staphyloccocus aureus Coagulase-negative, Klebsiella, H.influenzae Serratia, Pseudomonas, Acinetobacter, Candida и сл. Во некои случаи кога имаме негативни микробиолошки брисеви кај мајката, а имаме бебе со клинички знаци за инфекција, тогаш земаме крв за серолошки испитувања за докажување на вирусна инфекција (Adenovirus, TORCH, Hepatitis, RSV, Influensa и сл.), а во поретки случаи габична инфекција или протозои.
Дали предвреме родените деца се посклони кон инфекции?
Д-р Манџуковска: Да, бидејќи предвремено родените бебиња се со поголем ризик од инфекции заради неразвиеноста т.е. иматурноста на целиот организам на бебето. На овие бебиња им недостасуваат недели и недели за раст и соодветен развој на сите органи и системи, вклучувајќи го и имуниот систем. Имуниот систем не може соодветно да реагира на инвазијата на микроорганизмите, ниту да ја локализира инфекцијата и за жал предвремено родените деца се изложени на генерализирани инфекции т.е. сепса.
Штити ли доењето од инфекции и до кога?
Д-р Манџуковска: Во првите неколку месеци мајчиното млеко е неопходно во исхраната на бебето. Покрај незаменливите и неопходни хранливи материи е богато и со антитела и лимфоцити кои го штитат бебето. Сепак, мајката треба да внимава на личната хигиена пред и во текот на доењето бидејќи може да предизвика несакана инфекција.
Какви последици можат да имаат неонаталните инфекции врз понатамошниот живот на детето?
Д-р Манџуковска: Кај неонаталните инфекции во некои случаи се појавуваат компликации и покрај навреме започнатиот третман. Потешките инфекции треба да се третираат во болнички услови, бидејќи може да се комплицираат и да предизвикат сепса. Смртноста од неонатална сепса која не е адекватно третирана изнесува и над 50 отсто. Сепак, долгорочно гледано, постинфективните компликации можат да предизвикат пореметувања во невролошкиот развој на бебињата, когнитивни дефицити, хидроцефалус, перивентрикуларна леукомалација, што дополнително го намалуваат квалитетот на животот на овие деца и ја зголемуваат ангажираноста и грижата на родителите.
