Лошото однесување не престанува кога вашето дете ќе ги остави пелените, ниту пак кога ќе го заврши основното училиште. Всушност, тинејџерските години може да донесат потешки предизвици кога станува збор за дисциплината, а со кои мора да се соочат родителите.
Намуртеност, расправање, лажење и бунтовност се само некои од начините на кои тинејџерите покажуваат несоодветно однесување. Постојат добри објаснувања за ваквото однесување. Иако стануваат сè посамостојни, тинејџерите сè уште немаат доволно емоционална зрелост за да донесуваат информирани и промислени одлуки. Деловите од мозокот кои се одговорни за донесување одлуки и контрола на импулсите сè уште не се целосно развиени. Комбинацијата од желбата за самостојност и емоционалната незрелост може да доведе до ризично однесување, како што се пиење алкохол, пушење или незаштитен секс.
Можеби со носталгија се сеќавате на своите тинејџерски години, но не заборавајте дека тоа е период исполнет со голем стрес. Тинејџерите се под огромен притисок да бидат успешни на училиште, активни на повеќе полиња, да ги следат модните трендови и да се вклопат во друштвото
Сакате вашите деца да постапуваат исправно, но дисциплинирањето на тинејџерите не е лесно. Кога ќе возвратат со дрско однесување, не можете едноставно да ги ставите под казна како кога биле мали. Ефективното родителство во тинејџерските години бара попаметни и поцврсти стратегии за дисциплина.
Целта на дисциплината е да добиете поголема контрола врз вашите деца – без да бидете премногу контролирачки.
Поставете јасни правила
Тинејџерите ги тестираат границите за да видат како ќе реагираат нивните родители. Важно е да воспоставите јасни правила и да има последици кога тие ќе се прекршат. На пример, ако вашето дете не се врати на време дома, казната може да биде да не излегува следниот викенд.
Ќе се соочите со помал отпор ако ги вклучите децата во одредување на последиците. Но, не заборавајте – вие го имате последниот збор.
Пред да реагирате остро на лошото однесување на вашиот тинејџер, обидете се да разберете што го предизвикува. Дали можеби има проблеми на училиште? Проблеми со дечкото или девојката? Булинг?
Ставете сè на хартија
За да нема недоразбирања, направете формален список на домашни правила или напишете договор за однесување што вие и вашиот тинејџер ќе го потпишете. Поставете го списокот или договорот на фрижидерот или на друго видно место.
Примери за јасни правила вклучуваат: „Полицискиот час е 20 часот во работни денови, а 22 часот за време на викенд. Не се излегува додека не се завршат домашните задачи.“ Прецизирајте ги и последиците: „Кој ќе прекрши некое правило, ќе остане без телевизија еден ден. Ако вашето дете се однесува несоодветно, доволно е само да го потсетите на договорот.
Бидете цврсти – и доследни
Тинејџерите се вешти преговарачи и манипулатори. Тие лесно го препознаваат секој знак на родителска слабост. Ако попуштате на нивните молби, ќе го очекуваат истото секој пат кога ќе направат нешто што не треба или ќе прекршат некое правило.
Доследноста значи дека и двајцата родители треба да имаат ист став. Ако едниот родител секогаш вели „да“, а другиот секогаш „не“, тинејџерот ќе знае кај кого да оди.
Иако стануваат сè посамостојни, тинејџерите сè уште немаат доволно емоционална зрелост за да донесуваат информирани и промислени одлуки. Деловите од мозокот кои се одговорни за донесување одлуки и контрола на импулсите сè уште не се целосно развиени. Комбинацијата од желбата за самостојност и емоционалната незрелост може да доведе до ризично однесување, како што се пиење алкохол, пушење или незаштитен секс
Додека сте цврсти, не заборавајте да бидете правични и да покажете разбирање. Малку емпатија може многу да помогне во воспитувањето на тинејџерите.
Кои правила се навистина важни за вас
Важно е да бидете доследни, но не и груби. Можно е понекогаш да попуштите околу помалку важни работи, се додека не се работи за нешто опасно.
На пример, можеби ви се чини неприфатливо вашето дете да има виолетова коса, но тоа веројатно нема да му наштети. Употребата на дроги и алкохол, од друга страна, не смее да се толерира.
Бидете добар пример
Ако правилото е „Не се пцуе во куќата“, а вие самите постојано пцуете, му давате дозвола и на вашето дете да го прави истото. Најдобриот начин да поттикнете позитивно однесување е вие самите да го покажувате.
Учете ги на одговорност
Важен дел од родителството е да ги научите децата како да носат одлуки. Тие мора да разберат дека секој избор, добар или лош, има последици. Седнете и разговарајте отворено за опасните и долгорочни последици од ризичното однесување, вклучувајќи злоупотреба на дрога, бременост, пушење, возење под дејство на алкохол.
Имајте предвид дека колку добро и да ги подготвите децата, тие сепак ќе направат грешки. Најважно е да им покажете како да учат од нивните грешки.
Бидете вклучени
Еден од најдобрите начини да спречите лошо, несоодветно однесување е да знаете што прават вашите деца. Не мора да ги шпионирате или да ги прислушувате – доволно е да бидете заинтересиран и присутен родител. Прашајте ги што прават кога излегуваат, со кого се дружат, каде одат.
Не е лесно да се зборува за чувствителни теми. Но важно е да се направи напор. Разговорот со вашите деца е еден од најмоќните начини да ги одвратите од пушење и употреба на дроги. Тоа не мора да биде формален разговор туку дел од секојдневен дијалог
Да бидете вклучени значи и да внимавате на предупредувачки знаци дека детето е во неволја: бегање од училиште, нагло качување или губење на тежина, несоница, повлекување од друштво, проблеми со законот, или зборување за самоубиство. Ако забележите некоја од овие промени, веднаш побарајте стручна помош.
Разберете ги
Можеби со носталгија се сеќавате на своите тинејџерски години, но не заборавајте дека тоа е период исполнет со голем стрес. Тинејџерите се под огромен притисок да бидат успешни на училиште, активни на повеќе полиња, да ги следат модните трендови и да се вклопат во друштвото.
Пред да реагирате остро на лошото однесување на вашиот тинејџер, обидете се да разберете што го предизвикува. Дали можеби има проблеми на училиште? Проблеми со дечкото или девојката? Булинг?
Поттикнете ги да зборуваат отворено со вас така што ќе создадете средина на искреност и почит. Покажете им дека може да разговараат со вас за сè – па и за чувствителни теми како секс, пушење и дроги.
Не е лесно да се зборува за чувствителни теми. Но важно е да се направи напор. Разговорот со вашите деца е еден од најмоќните начини да ги одвратите од пушење и употреба на дроги. Тоа не мора да биде формален разговор туку дел од секојдневен дијалог.
- Насочете го разговорот секогаш кога можете. Обидете се да зборувате со вашите деца за дрога, алкохол и пушење секогаш кога сте заедно: пред училиште, на пат кон проба или тренинг или после вечера.
Да бидете вклучени значи и да внимавате на предупредувачки знаци дека детето е во неволја: бегање од училиште, нагло качување или губење на тежина, несоница, повлекување од друштво, проблеми со законот, или зборување за самоубиство. Ако забележите некоја од овие промени, веднаш побарајте стручна помош
- Поттикнете го разговорот така што ќе спомнете некој неодамнешен инцидент поврзан со дрога или алкохол во вашата околина или семејство. Ако пријатели или роднини починале или се разболеле сериозно од болести поврзани со тутунот, како што се рак, срцеви заболувања или болести на белите дробови – кажете им на вашите деца. Или, ако вие и вашето дете видите група тинејџери како пијат алкохол или пушат, искористете го моментот за да зборувате за негативните последици од алкохолот, тутунот и дрогата.
- Зборувајте со вашите деца за тоа дали нивните пријатели користат тутун, дрога или алкохол. Охрабрете ги да се оддалечат од пријатели кои не ги прифаќаат или не ги почитуваат нивните причини да не пушат или да не пијат. Притисокот од врсниците има голема улога во одлуките што ќе ги донесе вашето дете. Зборувајте со нив за тоа што значи да се биде добар пријател, а што не. Направете улоги (role-play) со вашиот тинејџер за тоа како може да одбие да се согласи со пријателите што го притискаат. Пофалете ги ако смислат добри одговори. Понудете некои свои предлози ако не можат да смислат.
- Ако забележите знаци дека вашето дете можеби пуши, не реагирајте претерано. Прво прашајте го за тоа. Многу тинејџери пробуваат цигари од љубопитност, но тоа не значи дека автоматски ќе станат редовни пушачи. А понекогаш мирисаат на чад затоа што биле со луѓе кои пушеле. Дознајте ја вистината пред да ги обвините.
- Ако вашето дете стане повлечено, изгуби тежина, почне да добива слаби оценки на училиште, стане крајно раздразливо, има стаклести очи, покажува поголема тешкотија од вообичаеното за будење наутро или ако приметите дека лековите од вашата домашна аптека исчезнуваат – веднаш разговарајте со вашето дете.
Дајте им до знаење на вашите тинејџери дека секогаш ќе ги сакате и ќе ги поддржувате, без разлика што прават. (WebMD)
