“Срам да ти е, пак си се измочкал во гаќи!“, “Тууу, како не ти е срам, гледаш како другар ти Марко ја слуша мајка му, а ти ништо не слушаш!“, “Како не ти е срам, гледаш дека сестра ти веќе нема пелена, а ти си поголем и уште носиш пелени!“.
Уште ако е и пред други луѓе, па тоа тогаш е “полн погодок“!
Секако, овие родители мислат дека со ваквиот начин на комуникација ќе го натераат детето да престане да прави такви работи поради срамот што го чувствува. Дека ќе го научи што е срам, за да не го прави повеќе. И можеби и ќе го направат. Но, зарем тоа е единствената цел? Кога ќе почувствуваат дека нивните родители не се задоволни од нивното однесување, децата се обидуваат да го променат тоа, но ако го користите засрамувањето како метод, тоа ќе остави многу други лоши последици за детето. Тоа чувство на помала вредност во однос на другарот може трајно да се всади, па детето секогаш ќе има чувство дека некој друг е подобар, попаметен, поубав од него.
РАЗВОЈ НА СЛИКАТА ЗА СЕБЕ
Сликата што ја имаме за себе – за нашите способности, природа, квалитети и однесување се формира во нашите најрани денови, врз основа на она што го слушаме за себе од најблиските – родители, баби и дедовци, воспитувачи. Затоа, ако постојано добиваме информации дека не чиниме, дека сме безобразни, смотани, дека се однесуваме како бебиња, токму тоа ќе мислиме за себе. Но, тоа НЕ Е мотив да се подобриме и да бидеме подобри. Напротив, децата се однесуваат врз основа на сликата што ја создале за себе. Детето кое верува дека е лошо ќе манифестира токму такво однесување, провцирајќи го родителот повторно да му каже дека е лошо. Маѓепсан круг.
ЕДНОСТАВНО РЕШЕНИЕ
Родителите имаат навика да го набљудуваат однесувањето, а не само детето, и на тој начин да го третираат однесувањето наместо човечкото суштество кое стои зад тоа однесување. Тоа е тенок мраз – кога го третираме однесувањето, заборавајќи дека зад него е дете, со своите емоции и размислување, лесно ќе посегнеме по методот на засрамување. Од друга страна, кога ќе се потрудиме да ја третираме личноста која стои зад одредено однесување, полесно ќе се фокусираме, ќе го дисциплинираме детето без засрамување. Ова секако е поздрав пристап, но бара повеќе труд и размислување.
Засрамувањето е линија на најмал отпор – дава моментален резултат, но остава последици кои не можат веднаш да се видат, па ги наведува родителите да мислат дека постигнале нешто добро.
ПОСЛЕДИЦИ ОД ЗАСРАМУВАЊЕ НА ДЕТЕТО
Засрамувањето не намалува одреден тип на однесување; тоа само ја намалува самодовербата. Ова можеби ќе влијае и на однесувањето, но која е цената на тоа? Многу истражувања засрамувањето кај децата го поврзуваат со нивната желба да ги повредат другите.
Децата на кои родителите често им кажуваат дека се непослушни, веројатно ќе бидат агресивни и со поголема веројатност да покажат самоуништувачко однесување. Засрамувањето ги тера да се повлечат во себе, а длабоко вкоренетото чувство на срам е покриено со маска на супериорност, агресивност, а во некои случаи и опсесивен перфекционизам.
А, НАМЕСТО ЗАСРАМУВАЊЕ…
Како што вие не сакате да бидете засрамени кога нешто ќе погрешите, така и вашето дете не сака. Постојат многу начини да го научите детето на нешто без да ја напаѓате неговата личност и да го понижувате.
Дисциплина преку игра. За време на играта, децата се особено отворени за учење нови работи. Тогаш се најконцентрирани и нивниот мозок е најподготвен за нови информации. Приклучете се на играта и искористете ја оваа прилика да укажете на некои правила на добро однесување.
Детето не учи кога е засрамено. Затоа искористете ја ситуацијата кога е смирено и среќно да му укаже на грешките и да му помогне да ги исправи. Не фокусирајте се на тоа што е лошото однесување, туку на помагањето на детето да разбере како да го поправи.
Како и возрасните, и децата не сакаат некој да оди по нив и да ги засрамува за нивните постапки. На децата им треба родител кој ќе ги дисциплинира и учи, а не да ги срами за нешто што не го знаат или не разбираат.
