Наоѓањето на вистинските зборови во разговор со децата понекогаш може да биде вистински предизвик, а некои вообичаени фрази можат да направат повеќе штета отколку корист. Сара Лебовиц Сурија, лиценциран психолог и советник за родителство, врз основа на десетгодишно искуство сподели изрази кои родителите треба да ги избегнуваат и понуди подобри алтернативи кои поттикнуваат поздравa и поефикасна комуникација.
Наместо „Добро си“, кажете „Гледам дека си вознемирен/вознемирена“
Иако родителите често сакаат веднаш да го утешат детето, фразата „добро си“ всушност може да има спротивен ефект. „Кога родителот ќе каже дека си добро, дека си во ред, детето можеби не се чувствува така“, објаснува Сурија. „Затоа, како родител можете да кажете нешто како: Гледам дека си нервозен/нервозна. Ајде да здивнеме длабоко. Ако има изедено колено и му кажете: ‘О, добро си’, наместо тоа можете да кажете: ‘Ајде да го измиеме, па ќе видиме подоцна.’“
На тој начин, детето се чувствува слушнато и добива конкретен следен чекор. „Кога ќе кажете ‘добро си’ или ‘во ред си’, не нудите практичен следен чекор. Само ги терате да ја интернализираат таа изјава“, појаснува Сурија.
Наместо „Многу си паметен/паметна“, пофалете го трудот
Пофалбата на детето е природна реакција, но начинот на кој тоа се прави има големо влијание врз чувството на сопствена вредност. „Кога ќе кажете ‘многу си паметен/паметна’, фокусот е на личноста, на фиксен идентитет“, објаснува Сурија. „Наместо тоа, можете да кажете: ‘Видов дека многу се потруди’, ‘Вложи голем труд’, или ‘Таа нова стратегија навистина успеа.’“
Ваквите изјави се фокусираат на трудот и процесот, а не на резултатот. Така, детето учи дека успехот доаѓа од труд и истрајност, а не само од вродена способност.
Наместо „Не“, објаснете ја ситуацијата
Понекогаш е неопходно да се каже „не“, но Сурија предлага начин што може да ја ублажи тензијата. „Мој омилен израз е, наместо само да кажете ‘не’, да кажете: ‘Ова моментално не е опција, но можеме да го испланираме за викендот’“, вели таа.
На тој начин се поставува граница, но се нуди и објаснување, како и можност за договор. „Значи, ја поставувате границата — ова не е достапно сега. Само ја тргате ситуацијата од рамката ‘јас против тебе’. Ова сега не е тема на разговор, но можеме да го испланираме“, додава таа.
Наместо „Никогаш не слушаш“, побарајте внимание
Во моменти кога детето е заиграно, а е време за спиење, родителите често реагираат импулсивно. „Тогаш можете да кажете: ‘Гледам дека си многу фокусиран/фокусирана на играта’ или ‘Гледам дека си зафатен/зафатена. Сакаш ли потсетник пет минути пред да биде време за капење или облекување пижами?’ или ‘Ми треба твоето внимание на пет секунди’“, предлага Сурија.
Овој пристап го насочува разговорот во позитивна насока и избегнува тешки зборови. „Ова навистина го менува начинот на кој се води разговорот, за разлика од давање генерализирачка изјава како ‘никогаш не слушаш’“, вели таа. „Таквото зборување во екстреми може да има негативен ефект врз децата, бидејќи може да стане дел од нивната слика за себе.“
Со вежба до успех
На крајот, Сурија истакнува дека целта не е совршенство, туку постојана вежба и откривање на она што најдобро функционира за секој родител и дете.
„Мојот совет за овие изрази е да ги користите како насоки, но вистински важно е да ги прилагодите на себе. Можеби нешто ќе пробате и нема да успее, па ќе пробате нешто друго. Но мислам дека разбирањето на концептите зад овие совети навистина може да им помогне на родителите да направат вистинска промена“, заклучува таа.
