Во свет каде родителите сè почесто составуваат CV на своето дете уште од градинка – спорт, јазици, глума, музика – лесно е да се падне во замката на претераност. Секако, тоа го правиме со најдобри намери: сакаме да им обезбедиме успех, можности… а ако сме искрени, понекогаш и малку за да се пофалиме. Но понекогаш, во оваа трка, забораваме дека децата имаат потреба и од одмор.
Затоа психолозите Лиза Дамур и Мишел Борба ги издвојуваат суптилните знаци кои родителите треба да ги препознаат за да знаат кога е време за „пауза“.
- Избегнување и одложување
Ако детето постојано „заборава“ опрема за тренинг, се жали на болки во стомак или едноставно станува многу бавно – можеби не е мрзеливо, туку преоптоварено.
„Прашајте се: зошто детето воопшто оди на таа активност? Ако одговорот е ‘затоа што јас го сакам тоа’, а не затоа што и на детето му значи – време е да ги преиспитате приоритетите,“ објаснува д-р Лиза Дамур.
- Нема сила за опоравување
Училиште → тренинг → задачи → туш → спиење. И тоа секој ден. Некои деца можат да го издржат тој ритам, но други едноставно не можат.
„Кога стресот е висок, опаѓаат енергијата, концентрацијата и сонот,“ вели психологот Мишел Борба.
Децата имаат потреба од 9 до 11 часа сон, но и дополнително време за опуштање – време што не е испланирано или структурирано.
Дамур предупредува дека родителите често грешат кога ги споредуваат своите деца со други: „Поентата не е детето постојано да прави нешто напорно. Поентата е да има простор за опоравување – а тоа изгледа различно за секое дете.“
- Може да изврши, но не му е грижа
Ако детето ги завршува активностите, но без мотивација или желба за напредок – тоа е знак за вознемиреност.
„Кога детето навистина ужива во нешто, станува упорно и напредува. Но ако само ‘одработува’, можеби е време да се запрашате дали таа активност сè уште има смисла,“ вели Борба.
Ако детето не е фрустрирано затоа што нешто му е тешко, туку едноставно не му е важно – време е за разговор. Можеби му здосадило, можеби е уморно. Во секој случај, присилата ретко помага.
- Вие се грижите повеќе од него
Ако тебе повеќе те потресува лоша оценка отколку детето – имате различни приоритети.
„Премногу се фокусираме на тоа што децата не знаат, наместо да го негуваме она во што се добри,“ вели Борба.
Кога родителите паничат околу успехот, а децата не покажуваат грижа, доаѓа до конфликт. Притисокот тогаш може само да ја влоши ситуацијата.
Дамур советува: „Наместо да форсирате, прашајте го детето како се чувствува и што би му помогнало.“
- Нема повеќе задоволство
Воннаставните активности треба да бидат можност за развој, но и за радост. Ако детето повеќе не се радува на тренинг, музичко училиште или драмска група – можеби е време за пауза.
„Однесувањето е најдобар показател,“ вели Борба. „Ако детето делува рамнодушно или безинтересно, слушнете го она што го кажува – и без зборови.“
Нормално е да не се сака секој момент од секоја активност, но најголемиот дел од времето децата треба да чувствуваат напредок и гордост.
Во свет кој постојано бара „повеќе и подобро“, лесно е да заборавиме дека децата не се мали возрасни. Тие имаат потреба од игра, фантазија, досада и одмор. И тоа не е знак на мрзеливост – туку е клучно за нивниот здрав развој.
