Разводот е по смртта на блиска личност, случување кое остава најголема траума кај личноста која учествува во него. Тоа е тешко искуство за сопружниците, кои се полни со незадоволство еден кон друг, но и децата минуваат низ тежок период полн со необјаснети емоции и чувства на несигурност. Бидејќи, за нив разводот на нивните родители е рушење на безбедното семејно засолниште, па дури и ако било исполнето со расправии, затоа што таквото окружување им било познато.
Но, тоа не значи дека двајца луѓе треба да останат во нефункционален брак само заради децата. Разводот е решение, излез, но начинот на кој “излегувате“ треба да биде мудар и внимателен кон сите членови на наскоро поранешната семејна заедница. Секако, би било идеално доколку комуникацијата меѓу родителите биде коректна, да своите нерешени конфликти ги решаваат во четири очи и да по разводот бидат полни со почит и ценење еден кон друг.
Но, тоа не е секогаш така. Всушност, за жал, ретки се поранешни партнери кои имаат коректен однос по разводот. За време на разводот, многу родители манипулираат со своите деца, обидувајќи се преку нив да го решат она што не успеале да го решат со бившиот партнер. Не правете го тоа, предупредуваат стручњаците. Претворајќи ги децата во несвесни сојузници во кампањата за оцрнување на поранешниот партнер, вие негативно влијаете на односот помеѓу детето и другиот родител, што често резултира со целосно отуѓување на детето од едниот родител.
Отуѓувањето од другиот родител предизвикува ментални нарушувања
Имено, не е редок случај да таквите деца кажуваат дека го мразат едниот родител, негирајќи ги сите позитивни искуства со него.
Иако Светската здравствена организација сè уште го нема воведено поимот отуѓување од родител (parental alienation, PA) како дијагностички критериум, со поимот отуѓување, кој е сеприсутен и се поизразен, се занимаваат бројни научници ширум светот.
Истражување, кое во 2019 година го спровела Џенифер Харман од Државниот универзитет во Колорадо покажало дека 35 отсто од американските и 32 отсто од канадските родители сметаат дека нивните деца се отуѓени од нив. Тоа е штетно за сите, особено за децата.
Стручњаците многу строго го дефинираат настојувањето на едниот родител емоционално да го оддалечи детето од другиот родител како емоционално злоставување. Таквите деца често завршуваат со високо ниво на депресија, симптоми на траума и ризик од самоубиство.
“Отуѓувањето на децата е многу повеќе од само несогласување на детето со неговата мајка или татко“, вели Едвард Крук, професор на Универзитетот British Columbia кој е водечки светски експерт за проблематиката на отуѓување.
Според неговите зборови, постојат три фактори кои покажуваат дали едниот родител го отуѓил детето од другиот родител или детето едноставно се оддалечило.
Прво, детето сигурно некогаш имало добар однос со родителот со кој сега одбива да се види. Второ, дете кое сега одбива да се види со едниот родител претходно не смеело да било злоставувано. И трето, детето има манипулативен “фаворизиран“ родител и не чувствува никаква вина што го мрази другиот родител.
Мајките и татковците кои одат на суд со идејата дека победникот зема се, дури и кога станува збор за старателството над децата, за жал не ги гледаат штетните последици од злоупотребата на моќта. Истражувањата покажале дека дете кое е научено да мрази еден родител ќе заврши изолирано, ќе има ниско самопочитување, склоност кон депресија, низок академски успех, ментални и здравствени проблеми и големи шанси за зависност од алкохол и дрога.
“Тоа ги доведува децата до омраза кон себе“, предупредува проф. Крук, опишувајќи дека многу веројатно дете кое е научено да мрази еден родител да има психолошки последици. Имено, бројни истражувања покажуваат дека поголемиот дел од децата, кои потекнуваат од семејства каде немало насилство меѓу родителите, и по разводот сакаат да имаат еднаков однос и со мајката и со таткото.
Научниците тврдат дека постои начин да се избегне отуѓување на детето, но повеќето судови го избегнуваат тоа, па судиите ширум светот најчесто утврдуваат кој родител е најсоодветен за грижа и воспитување на детето.
“Поздрава законска алтернатива е достапна во земјите кои навистина ја ценат родовата еднаквост, вклучувајќи ги Шведска, Финска, Исланд, Холандија и неколку прогресивни американски држави“, вели проф. Крук.
Важен е односот со двајцата родители
Научникот Малин Бергстром од Универзитетот во Стокхолм спровела истражување кое покажало дека децата кои поминуваат приближно еднакво време со двајцата родители по разводот се речиси исто толку среќни како и децата кои живеат во семејства со двајцата родители. Овие заклучоци се во спротивност со застарените стереотипи според кои децата треба да се дадат на грижа само на еден родител.
“Истражувањето спроведено на примерок од 5.000 тинејџери покажа дека децата за кои подеднакво се грижат двајцата родители немаат проблеми на училиште поради честите промени на живеалиштето. Всушност, наставниците забележале проблеми кај децата кои главно живеат само со еден родител“, вели Бергстром.
“Стариот модел на семејството, кој го постава таткото како главен хранител, а мајката како главен негувател, главно исчезна на Запад, иако сè уште го поддржуваат оние кои одлучуваат за судбината на детето“, предупредува проф. Крук. Тој и експртите како него препорачуваат напуштање на термините “старателство“ и „пристап“, кои најчесто доведува до тоа да едниот родител ретко да ги гледа децата.
“Заедничкото родителство треба да биде очекувана последица од разводот, освен ако немало насилство во бракот, што е еден од 20 случаи“, вели проф. Крук, додавајќи дека е трагична реалност што 50 отсто од првото семејно насилство се случува за време на процесот на развод.
