Да се одгледа самоуверено и успешно дете нема никаква врска со тоа да бидете совршени родители. Многумина им се воодушевуваат на деца што блескаат во музика, спорт или училиште, и мислат дека едноставно се родени со талент. Но вистината е дека успехот не доаѓа само од вродени способности, туку и од односот што детето го развива кон грешките.
Иако некои родители велат „на прва нема секогаш да успее“, често се однесуваат како да успех значи никогаш да не се згреши. А реалноста е токму спротивна. Грешките се клучни за раст. Родители кои одгледуваат успешно и емоционално здраво дете, често – и несвесно – користат три важни стратегии кои ги претвораат грешките во животни лекции.
Ги учат децата дека грешката е нормална
Децата често веруваат дека да згрешиш значи дека си направил нешто лошо. Тоа им го руши самопочитувањето и ги обесхрабрува да се обидуваат повторно.
Психолошката Карол Дуек објаснува разлика помеѓу два вида размислување:
- Фиксен начин на размислување – детето верува дека способностите се вродени и не можат да се променат. Ваквите деца често се откажуваат кога ќе се соочат со предизвик.
- Развоен начин на размислување – детето верува дека со труд и упорност може да напредува. Овие деца ги гледаат грешките како шанса за учење.
Истражувањата покажуваат дека децата со развоен начин на размислување полесно прифаќаат предизвици, побрзо се опоравуваат од неуспех и имаат подобри резултати.
Родителите можат да го поттикнат овој пристап ако му објаснат на детето дека мозокот, како мускул, се зајакнува со учење и повторување. Важно е да имаат трпение и да му дозволат на детето само да решава проблеми, без страв од критика.
Ги контролираат своите реакции на грешките
Начинот на кој родителите реагираат на грешка може трајно да го обликува односот на детето кон неуспех. Ако детето се плаши да признае грешка од страв од казна или осуда, почнува да избегнува обиди – и така го блокира својот развој.
Тоа не значи дека детето не треба да има последици, но е важно да се прави разлика помеѓу сериозни и безазлени грешки. Повеќето детски грешки – како пролевање сок или слаба оценка – се одлични можности за учење.
Стручњаците велат: грешката е дел од процесот на учење и вежбање. Самодовербата се гради токму преку вежба. Кога родителите реагираат смирено и поддржувачки, му испраќаат порака на детето дека е во ред да згреши и дека може да проба повторно.
Ги учат децата да бидат нежни кон себе
По неуспех, многу деца мислат: „Не сум доволно паметен/на“ или „Ништо не вредам.“
Самокритиката им доаѓа природно, но родителите можат да ги научат на подобар пристап – самосочувство.
Психологот Кристин Неф објаснува дека самосочувството не е самосожалување, ниту попуштање. Тоа не значи да се игнорира проблемот, туку да се прифати грешката без осуда. За разлика од самопочитта, која често зависи од надворешни успеси, самосочувството се гради од внатре – од сознанието дека вредиме и кога грешиме.
Децата што ќе научат да се однесуваат нежно со себе после грешка, ќе можат да учат од неа без срам. Тоа им дава емоционална сила за целиот живот.
Грешките се нужни за успех
Нема потреба децата да се заштитуваат од секој неуспех. Наместо тоа, треба да ги научиме дека грешките не се знак на слабост, туку шанса за личен раст.
Кога детето знае дека е сакано дури и кога греши, побрзо се охрабрува да ризикува, да се обиде повторно и да се развива.
На тој начин, не само што му помагаме да биде успешно, туку и го учиме да биде емоционално отпорно, со емпатија и храброст.
